Kabinet-Marijnen

Kabinet-Marijnen
	De ministers van het kabinet-Marijnen in de Trêveszaal op 24 juli 1963
Coalitie	KVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK	50 + 16 + 13 + 13 = 92
Premier	mr. V.G.M. (Victor) Marijnen
Beëdiging	24 juli 1963
Demissionair	27 februari 1965
Ontslagdatum	14 april 1965
Voorganger	De Quay
Opvolger	Cals
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Marijnen was het Nederlandse kabinet van 24 juli 1963 tot 14 april 1965. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1963. Het centrum-rechtse kabinet-Marijnen was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Marijnen was een voortzetting van het vorige kabinet De Quay.^[1]

Verloop

Het kabinet regeert tijdens een periode van hoogconjunctuur door onder meer aardgasvondsten begunstigen het financieel-economische beleid. Er is krapte op de arbeidsmarkt, waardoor de lonen gaan stijgen. Vanwege een tekort op de arbeidsmarkt worden buitenlandse werknemers geworven. Er wordt voortgegaan met de opbouw van de sociale verzorgingsstaat, er komt een Ziekenfondswet en in 1964 wordt er door minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Gerard Veldkamp het sociaal minimum ingevoerd. In 1964 worden maatregelen genomen tegen commerciële televisie-uitzendingen vanaf de Noordzee (vanaf het zgn. REM-eiland).

Het (voorgenomen) huwelijk van prinses Irene met Carel Hugo van Bourbon-Parma op 29 april 1964 en de daarmee samenhangende overgang van Irene naar het katholicisme leiden tot veel commotie. Belangrijkste reden daarvoor zijn de aspiraties van Carel Hugo. Hij maakt aanspraken op de Spaanse troon. Prinses Irene verliest haar recht op troonopvolging. Het feit dat Irene tot het katholieke geloof is overgegaan, is voor een deel van de protestanten overigens moeilijk verteerbaar. De fractieleiders van ARP en CHU wensen echter niet uit te spreken, dat een katholiek op de troon ondenkbaar is.

Op 15 september 1964 tijdens de algemene beschouwingen informeert minister van Financiën Johan Witteveen de Tweede Kamer over de slechte toestand van de economie. Er is sprake van een betalingsbalanstekort en mede door de loonstijgingen gaan de overheidsuitgaven flink omhoog. Hoewel achteraf uit de cijfers blijkt dat het EMU-tekort en de EMU-schuld daalden, wordt er gesproken van het 'Gat van Witteveen' op de begroting. Om de stijgende overheids- en sociale zekerheidsuitgaven te financieren overschrijden de collectieve lasten de grens van 30%.

De ministers van het kabinet-Marijnen na de beëdiging bij Huis ten Bosch op 24 juli 1963.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders		Minister / Ministerie		Termijn	Partij
	mr. V.G.M. (Victor) Marijnen (1917–1975)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	24 juli 1963 – 14 april 1965	KVP
	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (1920–2001)	Vicepremier / Minister	Landbouw en Visserij	24 juli 1963 – 5 april 1967 ^[2]	ARP
	mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (1920–2001)	Minister	Surinaamse en Nederlands- Antilliaanse Zaken	24 juli 1963 – 5 april 1967 ^[2]	ARP
	mr. E.H. (Edzo) Toxopeus (1918–2009)	Minister	Binnenlandse Zaken	19 mei 1959 – 14 april 1965 ^[3]	VVD
	mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002)	Minister	Buitenlandse Zaken	13 oktober 1956 – 6 juli 1971 ^[3]^[2]	KVP
	dr. H.J. (Johan) Witteveen (1921–2019)	Minister	Financiën	24 juli 1963 – 14 april 1965	VVD
	mr. Y. (Ynso) Scholten (1918–1984)	Minister	Justitie	24 juli 1963 – 14 april 1965	CHU
	dr. J.E. (Koos) Andriessen (1928–2019)	Minister	Economische Zaken	24 juli 1963 – 14 april 1965	CHU
	P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016)	Minister	Defensie	24 juli 1963 – 5 april 1967 ^[2]	KVP
	dr. G.M.J. (Gerard) Veldkamp (1921–1990)	Minister	Sociale Zaken en Volksgezondheid	17 juli 1961 – 5 april 1967 ^[3]^[2]	KVP
	mr. Th.H. (Theo) Bot (1911–1984)	Minister	Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen	24 juli 1963 – 14 april 1965	KVP
	mr. J. (Jan) van Aartsen (1909–1992)	Minister	Verkeer en Waterstaat	24 juli 1963 – 14 april 1965	ARP
	drs. P.C.W.M. (Pieter) Bogaers (1924–2008)	Minister	Volkshuisvesting en Bouwnijverheid	24 juli 1963 – 22 november 1966 ^[2]	KVP
	drs. J.F. (Jo) Schouwenaar- Franssen (1909–1995)	Minister	Maatschappelijk Werk	24 juli 1963 – 14 april 1965	VVD
Ambtsbekleders		Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	mr. L. (Leo) de Block (1904–1988)	Staatssecretaris	• Europese Zaken • Internationale Vervoer Beleid (Buitenlandse Zaken)	3 september 1963 – 5 april 1967 ^[2]	KVP
	mr.dr. I.N.Th. (Isaäc) Diepenhorst (1907–1976)	Staatssecretaris	• Ontwikkelings- samenwerking • Verenigde Naties Beleid (Buitenlandse Zaken)	28 november 1963 – 14 april 1965	CHU
	dr. W.H. (Willem) van den Berge (1905–1987)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst (Financiën)	27 mei 1959 – 14 april 1965 ^[3]	O
	drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003)	Staatssecretaris	• Middenstand • Regionale Industrialisatie • Toerisme (Economische Zaken)	3 september 1963 – 22 november 1966 ^[2]	ARP
	J.C.E. (Joop) Haex (1911–2002)	Staatssecretaris	• Landmacht (Defensie)	14 augustus 1963 – 14 april 1965	CHU
	A. (Adri) van Es (1913–1994)		• Marine (Defensie)	14 augustus 1963 – 16 september 1972 ^[2]	ARP
	W. (Willem) den Toom (1911–1998)		• Luchtmacht (Defensie)	25 november 1963 – 14 april 1965	VVD
	dr. A.J.H. (Louis) Bartels (1915–2002)	Staatssecretaris	• Volksgezondheid • Ouderenbeleid • Gehandicapten- beleid (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	3 september 1963 – 5 april 1967 ^[2]	KVP
	dr. J.F.G.M. (José) de Meijer (1915–2000)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Bijstand • Arbeids- omstandigheden • Maatschappelijke Dienst- verlening • Pensioenen • Armoedebeleid • Publiekrechtelijke Bedrijfs- organisatie (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	15 november 1963 – 5 april 1967 ^[2]	KVP
	mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930-2022)	Staatssecretaris	• Basisonderwijs • Algemeen Voortgezet Onderwijs • Buitengewoon Onderwijs (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	3 september 1963 – 6 juli 1971 ^[2]	ARP
	drs. L.J.M. (Louis) van de Laar (1921–2004)	Staatssecretaris	• Volk- sontwikkeling • Jeugdbeleid • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	24 oktober 1963 – 14 april 1965	KVP
	M.J. (Mike) Keyzer (1911–1983)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart (Verkeer en Waterstaat)	22 oktober 1963 – 14 april 1965	VVD
Bron: Kabinet-Marijnen Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Bestand:Nuvola single chevron right.svg Zie Kabinetsformatie Nederland 1963 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tweede Kamerverkiezingen 1963: 15 mei 1963
Beëdiging kabinet: 24 juli 1963
Duur formatie: 50 dagen
Informateur
- mr.dr. C.P.M. (Carl) Romme (KVP), (20 mei 1963 – 4 juni 1963) 16 dagen
Informateur
- dr. W.L.P.M. (Wim) de Kort (KVP), (6 juni 1963 – 26 juni 1963) 21 dagen
Informateur
- mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (28 juni 1963 – 4 juli 1963) 7 dagen
Formateur
- dr. J.E. (Jan) de Quay (KVP), (5 juli 1963 – 15 juli 1963) 11 dagen
Formateur
- mr. (Victor) V.G.M. Marijnen (KVP), (16 juli 1963 – 23 juli 1963) 8 dagen

Reden ontslagaanvraag

Bestand:Nuvola single chevron right.svg Zie Nederlandse kabinetscrisis over het omroepbestel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 27 februari 1965 kwam het tot een voortijdig einde van het kabinet. De exacte redenen voor de val bleven duister, maar duidelijk was wel dat er in de ministerraad geen overeenstemming was bereikt over het omroepbeleid. Minister-president Victor Marijnen kon niets anders dan koningin Juliana het ontslag aanbieden van zijn kabinet.

Noemenswaardigheden

Tien bewindslieden van het kabinet, Luns, Witteveen, De Jong, De Block, Bakker, Haex, Van Es, Den Toom, Grosheide en Keyzer, dienden later ook in het kabinet-De Jong.
De staatssecretarissen van Defensie, Haex, Van Es en Den Toom waren alle drie voormalig opper- en vlagofficieren en veteranen van de Tweede Wereldoorlog.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Kabinet-Marijnen (1963-1965). Parlement & Politiek.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Cals
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-De Quay

Zie de categorie [[commons:#mw-subcategories|]] van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Kabinet-Marijnen (1963-1965). Parlement & Politiek.

[Cals-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Cals

[DeQuay-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-De Quay

[1]

[2]

[3]