Kabinet-Drees III

Kabinet-Drees III ; Drees IV
	De ministers van het kabinet-Drees III in de Trêveszaal op 13 oktober 1956
Coalitie	PvdA, KVP, ARP, CHU
Zeteltal TK	50 + 49 + 15 + 13 = 127
Premier	dr. W. (Willem) Drees
Beëdiging	13 oktober 1956
Demissionair	11 december 1958
Ontslagdatum	22 december 1958
Voorganger	Drees II
Opvolger	Beel II
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Drees III (ook bekend als Drees IV)^[1] was het Nederlandse kabinet van 13 oktober 1956 tot 22 december 1958. Leden waren de Partij van de Arbeid (PvdA), Katholieke Volkspartij (KVP), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1956. Het centrum kabinet-Drees III was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Drees III was een voortzetting van het vorige kabinet Drees II en de rooms-rode coalitie.^[2]

Verloop

Het kabinet krijgt te maken met verschillende internationale spanningen. Eind 1956 leiden een crisis rond het Suezkanaal en een opstand tegen het Stalinistische bewind in Hongarije tot internationale monetaire en economische problemen. Op financieel gebied ontstaan als gevolg van belangrijke loonstijgingen en belastingverlagingen er een overbesteding en dreigt de export in gevaar te komen. Minister van Financiën Henk Hofstra komt daarom met een bestedingsbeperking waarmee vanaf 1957 de 'tering naar de nering' moet worden gezet. Op 17 februari 1957 brengt minister Henk Hofstra daarover een nota uit. Zowel de inkomens van de burgers als de uitgaven en investeringen van de overheid worden gematigd. Bij het rijk gaat het om een bezuiniging van 200 miljoen.

Op 25 maart 1957 ondertekent minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns namens de regering de Verdragen van Rome waarmee onder meer de Europese Economische Gemeenschap wordt opgericht en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie. Hiermee wordt een verdere stap gezet naar economische integratie in West-Europa. In 1958 wordt in Den Haag een verdrag ondertekend over instelling van de Benelux economische unie, waardoor de grenzen tussen Nederland, België en Luxemburg geleidelijk zullen verdwijnen.

Personele wijzigingen

Op 16 maart 1957 stapt staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Anna de Waal (KVP) op nadat minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Jo Cals (KVP) in haar ogen zich te veel met de onderwijspolitiek ging bemoeien. Ook speelde mee dat er op 12 november 1956 een tweede staatssecretaris op het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd toegevoegd, die enkele portefeuilles zoals Volksontwikkeling en Jeugdwerk van haar over had genomen.

Op 1 januari 1958 treedt minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening Sicco Mansholt (PvdA) af nadat hij is benoemd tot eurocommissaris. Op 13 januari 1958 wordt PvdA–Tweede Kamerlid Anne Vondeling beëdigd als zijn opvolger.

Op 1 juni 1958 stapt staatssecretaris van Oorlog Ferdinand Kranenburg (PvdA) op nadat er ernstige kritiek ontstond op zijn aanschaffingsbeleid. Op 25 oktober 1958 wordt de voormalig burgemeester van Enschede Meine van Veen (PvdA) benoemd als zijn opvolger.

Op 10 oktober 1958 treedt minister van Verkeer en Waterstaat Jacob Algera (ARP) af vanwege gezondheidsredenen. Op 1 november 1958 wordt de Haagse wethouder Jan van Aartsen (ARP) beëdigd als zijn opvolger.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders		Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
	W. (Willem) Drees (1886–1988)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	7 augustus 1948 – 22 december 1958 ^[3]^[4]	PvdA
	J.G. (Ko) Suurhoff (1905–1967)	Minister	Binnenlandse Zaken	13 oktober 1956 – 29 oktober 1956 ^[5]	PvdA
	mr. A.A.M. (Teun) Struycken (1906–1977)	Minister	Binnenlandse Zaken, Bezitsvorming en Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie	29 oktober 1956 – 19 mei 1959 ^[6]	KVP
	mr. A.A.M. (Teun) Struycken (1906–1977)	Vicepremier		29 oktober 1956 – 19 mei 1959 ^[6]	KVP
	mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002)	Minister	Buitenlandse Zaken	13 oktober 1956 – 6 juli 1971	KVP
	mr. H.J. (Henk) Hofstra (1904–1999)	Minister	Financiën	13 oktober 1956 – 22 december 1958	PvdA
	mr.dr. I. (Ivo) Samkalden (1912–1995)	Minister	Justitie	13 oktober 1956 – 22 december 1958	PvdA
	dr. J. (Jelle) Zijlstra (1918–2001)	Minister	Economische Zaken	2 september 1952 – 19 mei 1959 ^[3]^[6]	ARP
	ir. C. (Kees) Staf (1905–1973)	Minister	Oorlog	15 maart 1951 – 19 mei 1959 ^[3]^[6]	CHU
	ir. C. (Kees) Staf (1905–1973)	Minister	Marine	15 maart 1951 – 19 mei 1959 ^[3]^[6]	CHU
	J.G. (Ko) Suurhoff (1905–1967)	Minister	Sociale Zaken en Volksgezondheid	2 september 1952 – 22 december 1958 ^[3]	PvdA
	mr. J.M.L.Th. (Jo) Cals (1914–1971)	Minister	Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen	2 september 1952 – 24 juli 1963 ^[3]^[6]	KVP
	mr. J. (Jacob) Algera (1902–1966)	Minister	Verkeer en Waterstaat	2 september 1952 – 10 oktober 1958 ^[3]^[4]	ARP
	ir. H.B.J. (Herman) Witte (1909–1973)			10 oktober 1958 – 1 november 1958 ^[5]	KVP
	mr. J. (Jan) van Aartsen (1909–1992)			1 november 1958 – 19 mei 1959 ^[6]	ARP
	S.L. (Sicco) Mansholt (1908–1995)	Minister	Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening	25 juni 1945 – 1 januari 1958 ^[3]^[7]	PvdA
	ir. C. (Kees) Staf (1905–1973)			1 januari 1958 – 13 januari 1958 ^[5]	CHU
	dr.ir. A. (Anne) Vondeling (1916–1979)			13 januari 1958 – 22 december 1958	PvdA
	ir. H.B.J. (Herman) Witte (1909–1973)	Minister	Volkshuisvesting en Bouwnijverheid	2 september 1952 – 19 mei 1959 ^[3]^[6]	KVP
	dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)	Minister	Maatschappelijk Werk	13 oktober 1956 – 24 juli 1963 ^[6]	KVP
	ir. C. (Kees) Staf (1905–1973)	Minister	Overzeese Rijksdelen	18 juli 1956 – 16 februari 1957 ^[3]^[5]	CHU
	mr. G.Ph. (Gerard) Helders (1905–2013)	Minister	Overzeese Rijksdelen	16 februari 1957 – 19 mei 1959 ^[6]	CHU
Ambtsbekleders		Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	drs. W.K.N. (Norbert) Schmelzer (1921–2008)	Staatssecretaris	• Bezitsvorming • Rijksdienst • Publiekrechtelijke Bedrijfs- organisatie (Binnenlandse Zaken, Bezitsvorming en Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie)	29 oktober 1956 – 19 mei 1959 ^[6]	KVP
	E.H. (Ernst) van der Beugel (1918–2004)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	8 januari 1957 – 22 december 1958	PvdA
	dr. G.M.J. (Gerard) Veldkamp (1921–1990)	Staatssecretaris	• Middenstand • Toerisme (Economische Zaken)	10 oktober 1952 – 17 juli 1961 ^[3]^[6]	KVP
	mr. F.J. (Ferdinand) Kranenburg (1911–1994)	Staatssecretaris	• Materieel- voorzieningen • Personeels- beleid (Oorlog)	1 juni 1951 – 1 juni 1958 ^[3]^[4]	PvdA
	M. (Meine) van Veen (1893–1970)		• Materieel- voorzieningen • Personeels- beleid (Oorlog)	25 oktober 1958 – 22 december 1958	PvdA
	H.C.W. (Harry) Moorman (1899–1971)		• Personeels- beleid (Marine)	1 mei 1949 – 19 mei 1959 ^[3]^[6]	KVP
	mr.dr. A.A. (Aat) van Rhijn (1892–1986)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeids- omstandigheden (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	15 februari 1950 – 22 december 1958 ^[3]	PvdA
	dr. A. (Anna) de Waal (1906–1981)	Staatssecretaris	• Algemeen Voortgezet Onderwijs • Hoger Onderwijs • Nijverheid Onderwijs (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	2 februari 1953 – 16 maart 1957 ^[3]^[4]	KVP
	mr. R.G.A. (René) Höppener (1903–1983)	Staatssecretaris	• Volks- ontwikkeling • Jeugdbeleid • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	12 november 1956 – 19 mei 1959 ^[6]	KVP
Bron: Kabinet-Drees III Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Tweede Kamerverkiezingen 1956: 13 juni 1956
Beëdiging kabinet: 13 oktober 1956
Duur formatie: 119
Formateur
- dr. W. (Willem) Drees (PvdA), (16 juni 1956 – 23 juli 1956) 39 dagen
Formateur
- mr. C.P.M. (Carl) Romme (KVP), (24 juli 1956 – 1 augustus 1956) 9 dagen
Informateur
- mr.dr. P. (Piet) Lieftinck (PvdA), (7 augustus 1956 – 20 augustus 1956) 14 dagen
Informateur
- mr.dr. W.F. (Gaius) de Gaay Fortman (ARP), (22 augustus 1956 – 15 september 1956) 25 dagen
Informateur
- mr. J.A.W. (Jaap) Burger (PvdA), (20 september 1956 – 8 oktober 1956) 19 dagen
Formateur
- dr. W. (Willem) Drees (PvdA), (9 oktober 1956 – 11 oktober 1956) 3 dagen

Reden ontslagaanvraag

Bestand:Nuvola single chevron right.svg Zie Kabinetscrisis over verlenging belastingverhoging voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 11 december 1958 kwam er een einde aan de dertien jaar samenwerking van de christendemocraten ('rooms') en sociaaldemocraten ('rood') de zogenoemde rooms-rode coalitie. In de maanden voor de crisis waren de verhoudingen tussen de partijen verslechterd. De oorzaken ervan lagen veel dieper en hadden hun wortels al in de verkiezingsstrijd en kabinetsformatie van 1956. Bovendien had de PvdA eerder in 1958 bij de Staten- en gemeenteraadsverkiezingen nederlagen geleden. Tijdens een Kamerdebat over de verlenging van de belastingverhoging werd er door KVP–Tweede Kamerlid Anton Lucas een amendement ingediend met het voorstel om enkele tijdelijke belastingverhogingen niet met twee, maar slechts met één jaar te verlengen. In zijn betoog gaf minister van Financiën Henk Hofstra (PvdA) aan dat het door de Tweede Kamer aanvaarden van dit amendement zou kunnen leiden tot een kabinetscrisis. Een poging van KVP-Tweede Kamer-fractievoorzitter Carl Romme om tot een compromis te komen mislukte. De Tweede Kamer nam het amendement met 88 tegen 55 stemmen aan. Alleen PvdA en CPN stemden tegen. De PvdA–bewindslieden boden hierop hun ontslag aan en de overige bewindslieden stelden hierna hun portefeuilles ter beschikking. Het kabinet bleef demissionair aan tot het werd opgevolgd door het rompkabinet Beel II op 22 december 1958.

Noemenswaardigheden

Willem Drees was met een leeftijd van 72 jaar en 170 dagen de op een na oudste dienende minister-president in de parlementaire geschiedenis na Johan Rudolph Thorbecke (74 jaar en 142 dagen).
Maar liefst vijf bewindslieden van het kabinet; Drees, Samkalden, Zijlstra, Cals en Klompé werden later benoemd tot minister van staat.
Vier ambtsbekleders van het kabinet dienden ooit als partijleider; Drees en Vondeling (PvdA), Zijlstra (ARP) en Schmelzer (KVP).
Vier bewindslieden van het kabinet; Struycken, Algera, Helders, Van Rhijn zijn later benoemd als lid van de Raad van State.
Maar liefst twee ambtsbekleders van het kabinet bereikten een leeftijd van meer dan honderd jaar; Willem Drees (101 jaar en 314 dagen) en Gerard Helders (107 jaar en 303 dagen).

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Volgens een andere gebruikelijke nummering was dit het kabinet-Drees IV, omdat het het vierde kabinet was met Willem Drees als minister-president.
↑ Kabinet-Drees IV (1956-1958). Parlement & Politiek.
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 ^3,12 ^3,13 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Drees II
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Afgetreden
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Waarnemend
↑ ^6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 ^6,11 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Beel II
↑ Afgetreden na benoeming tot Eurocommissaris

Zie de categorie [[commons:#mw-subcategories|]] van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Volgens een andere gebruikelijke nummering was dit het kabinet-Drees IV, omdat het het vierde kabinet was met Willem Drees als minister-president.

[2] Kabinet-Drees IV (1956-1958). Parlement & Politiek.

[Drees-II-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 ^3,11 ^3,12 ^3,13 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Drees II

[Afgetreden-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Afgetreden

[Waarnemend-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Waarnemend

[Beel-II-6] 6,00 ^6,01 ^6,02 ^6,03 ^6,04 ^6,05 ^6,06 ^6,07 ^6,08 ^6,09 ^6,10 ^6,11 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Beel II

[Afgetreden1-7] Afgetreden na benoeming tot Eurocommissaris

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]