Kabinet-De Quay

Kabinet-De Quay
	De bordesscène van de ministers van het kabinet-De Quay bij Huis ten Bosch op 19 mei 1959
Coalitie	KVP, VVD, ARP, CHU
Zeteltal TK	49 + 19 + 14 + 12 = 94
Premier	dr. J.E. (Jan) de Quay
Beëdiging	19 mei 1959
Demissionair	15 mei 1963
Ontslagdatum	24 juli 1963
Voorganger	Beel II
Opvolger	Marijnen
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-De Quay was het Nederlandse kabinet van 19 mei 1959 tot 24 juli 1963. Het kabinet bestond uit de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Christelijk-Historische Unie (CHU) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1959. Het centrum-rechtse kabinet-De Quay was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-De Quay was het eerste naoorlogse Nederlandse meerderheidskabinet zonder deelname van een Sociaaldemocratische partij.^[1]

Verloop

Tijdens de kabinetsperiode kwam het conflict rond Nederlands-Nieuw-Guinea tot een hoogtepunt. Met name minister Luns van Buitenlandse Zaken was fel tegen overdracht van het gebied aan Indonesië. Het kabinet nam een wet aan die het mogelijk maakte Nederlandse militairen zonder hun toestemming naar Nederlandse overzeese gebieden te sturen. Op een informele ontmoeting met de pers op 5 september 1960 liet premier De Quay zich ontvallen dat Nederland streefde naar internationalisering van het probleem rond Nieuw-Guinea. Dit leidde bijna tot zijn aftreden. Het kabinet moest ten slotte berusten in overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië.

Intussen was te Slochteren het grootste aardgasvoorkomen ter wereld ontdekt. Het kabinet verliet de geleide loonpolitiek, gaf de ambtenaren een vrije zaterdag en bracht onder meer de Algemene bijstandswet tot stand.

Personele wijzigingen

Op 1 augustus 1959 treedt minister van Defensie Sidney J. van den Bergh (VVD) af vanwege allerlei perikelen rond zijn relatie met een nog niet gescheiden vrouw. Op 4 september 1959 wordt Sim Visser (VVD), die tot dan werkzaam is als algemeen secretaris van de Verbond van Nederlandsche Werkgevers (VNO), beëdigd als minister van Defensie.

Op 3 juli 1961 stapt minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Charles van Rooy (KVP) op na kritiek op zijn functioneren tijdens de behandelingen van de Kinderbijslagwet. Op 17 juli 1961 wordt staatssecretaris van Economische Zaken Gerard Veldkamp (KVP) beëdigd als minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Op 14 september 1961 wordt het Eindhovense gemeenteraadslid Frans Gijzels (KVP) benoemd als staatssecretaris van Economische Zaken.

Op 22 april 1962 overleed staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen Gerard Stubenrouch (KVP) onverwachts op slechts 44–jarige leeftijd. Op 4 juni 1962 wordt Harry Janssen (KVP), die tot dan werkzaam is als hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde op de Katholieke Universiteit Nijmegen, benoemd als staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders		Minister / Ministerie		Termijn	Partij
	dr. J.E. (Jan) de Quay (1901–1985)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	19 mei 1959 – 24 juli 1963	KVP
	drs. H.A. (Henk) Korthals (1911–1976)	Vicepremier / Minister	Verkeer en Waterstaat	19 mei 1959 – 24 juli 1963	VVD
	drs. H.A. (Henk) Korthals (1911–1976)	Minister	Surinaamse en Nederlands- Antilliaanse Zaken	19 mei 1959 – 24 juli 1963	VVD
	mr. E.H. (Edzo) Toxopeus (1918–2009)	Minister	Binnenlandse Zaken	19 mei 1959 – 14 april 1965 ^[2]	VVD
	mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002)	Minister	Buitenlandse Zaken	13 oktober 1956 – 6 juli 1971 ^[3]^[2]	KVP
	dr. J. (Jelle) Zijlstra (1918–2001)	Minister	Financiën	22 december 1958 – 24 juli 1963 ^[3]	ARP
	mr. A.Ch.W. (Albert) Beerman (1901–1967)	Minister	Justitie	19 mei 1959 – 24 juli 1963	CHU
	drs. J.W. (Jan) de Pous (1920–1996)	Minister	Economische Zaken	19 mei 1959 – 24 juli 1963	CHU
	S.J. (Sidney) van den Bergh (1898–1977)	Minister	Defensie	19 mei 1959 – 1 augustus 1959 ^[4]	VVD
	dr. J.E. (Jan) de Quay (1901–1985)			1 augustus 1959 – 4 september 1959 ^[5]	KVP
	ir. S.H. (Sim) Visser (1908–1983)			4 september 1959 – 24 juli 1963	VVD
	mr.dr. Ch.J.M.A. (Charles) van Rooy (1912–1996)	Minister	Sociale Zaken en Volksgezondheid	19 mei 1959 – 3 juli 1961 ^[4]	KVP
	mr. V.G.M. (Victor) Marijnen (1917–1975)			3 juli 1961 – 17 juli 1961 ^[5]	KVP
	dr. G.M.J. (Gerard) Veldkamp (1921–1990)			17 juli 1961 – 5 april 1967 ^[2]	KVP
	mr. J.M.L.Th. (Jo) Cals (1914–1971)	Minister	Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen	2 september 1952 – 7 november 1961 ^[3]^[6]	KVP
	dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)			7 november 1961 – 4 februari 1962 ^[5]	KVP
	mr. J.M.L.Th. (Jo) Cals (1914–1971)			4 februari 1962 – 23 april 1963 ^[6]	KVP
	dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)			23 april 1963 – 24 juli 1963 ^[5]	KVP
	mr. V.G.M. (Victor) Marijnen (1917–1975)	Minister	Landbouw en Visserij	19 mei 1959 – 24 juli 1963	KVP
	mr. J. (Jan) van Aartsen (1909–1992)	Minister	Volkshuisvesting en Bouwnijverheid	19 mei 1959 – 24 juli 1963	ARP
	dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)	Minister	Maatschappelijk Werk	13 oktober 1956 – 24 juli 1963 ^[3]	KVP
Ambtsbekleders		Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	drs. W.K.N. (Norbert) Schmelzer (1921–2008)	Staatssecretaris	• Bezitsvorming • Rijksdienst • Publiekrechtelijke bedrijfs- organisatie (Algemene Zaken)	19 mei 1959 – 24 juli 1963	KVP
	mr. Th.H. (Theo) Bot (1911–1984)	Staatssecretaris	• Nederlands- Nieuw-Guinea Politieke Zaken (Binnenlandse Zaken)	23 november 1959 – 24 juli 1963	KVP
	mr.dr. H.R. (Hans) van Houten (1907–1996)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	24 augustus 1959 – 24 juli 1963	VVD
	dr. W.H. (Willem) van den Berge (1905–1987)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst (Financiën)	27 mei 1959 – 14 april 1965	O
	dr. G.M.J. (Gerard) Veldkamp (1921–1990)	Staatssecretaris	• Middenstand • Toerisme (Economische Zaken)	10 oktober 1952 – 17 juli 1961 ^[3]^[7]	KVP
	drs. F.J.W. (Frans) Gijzels (1911–1977)	Staatssecretaris	• Middenstand • Toerisme (Economische Zaken)	14 september 1961 – 24 juli 1963	KVP
	M.R.H. (Michael) Calmeyer (1895–1990)	Staatssecretaris	• Landmacht • Luchtmacht (Defensie)	19 juni 1959 – 24 juli 1963	CHU
	P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016)	Staatssecretaris	• Marine (Defensie)	25 juni 1959 – 24 juli 1963	KVP
	B. (Bauke) Roolvink (1912–1979)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Bijstand • Arbeids- omstandigheden • Maatschappelijke Dienstverlening • Pensioenen • Armoedebeleid • Ouderenbeleid (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	15 juni 1959 – 24 juli 1963	ARP
	G.C. (Gerard) Stubenrouch (1918–1962)	Staatssecretaris	• Basisonderwijs • Algemeen Voortgezet Onderwijs • Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs • Nijverheid Onderwijs • Buitengewoon Onderwijs (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	16 juni 1959 – 22 april 1962 ^[8]	KVP
	dr. H.H. (Harry) Janssen (1910–1982)			4 juni 1962 – 24 juli 1963	KVP
	mr. Y. (Ynso) Scholten (1918–1984)		• Volks- ontwikkeling • Jeugdbeleid • Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid • Sport • Natuurbehoud (Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen)	16 juni 1959 – 24 juli 1963	CHU
	E.G. (Eddie) Stijkel (1918–1983)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart • Internationale Vervoers Aangelegenheden (Verkeer en Waterstaat)	15 oktober 1959 – 24 juli 1963	VVD
Bron: Kabinet-De Quay Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Bestand:Nuvola single chevron right.svg Zie Kabinetsformatie Nederland 1959 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tweede Kamerverkiezingen 1959: 12 maart 1959
Beëdiging kabinet: 19 mei 1959
Duur formatie: 68 dagen
Informateur
- mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (14 maart 1959 – 26 maart 1959) 13 dagen
Formateur
- dr. J.E. (Jan) de Quay (KVP), (28 maart 1959 – 27 april 1959) 30 dagen
Informateur
- mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (1 mei 1959 – 13 mei 1959) 13 dagen
Formateur
- dr. J.E. (Jan) de Quay (KVP), (14 mei 1959 – 18 mei 1959) 5 dagen

Kabinetscrisis

Bestand:Nuvola single chevron right.svg Zie Kabinetscrisis over de woningbouw voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Tweede Kamer aanvaardde op 22 december 1960 de motie-Van Eibergen (ARP) om het woningbouwprogramma voor 1961 met 5000 woningen te verhogen. Het kabinet bood op 23 december 1960 zijn ontslag aan.

Ontslagaanvraag: 23 december 1960
Ontslagaanvraag ingetrokken: 2 januari 1961
Duur formatie: 10 dagen
Informateur
- mr.dr. W.F. (Gaius) de Gaay Fortman (ARP), (27 december 1960 – 1 januari 1961) 6 dagen

Reden ontslagaanvraag

Einde van de parlementaire periode.

Noemenswaardigheden

Norbert Schmelzer is de enige bewindspersoon die staatssecretaris was op het ministerie van Algemene Zaken.
Maar liefst vijf ambtsbekleders van het kabinet; De Quay, Zijlstra, Marijnen, Cals en De Jong dienden ooit als minister-president.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Kabinet-De Quay (1959-1963). Parlement & Politiek.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Marijnen
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Beel II
↑ ^4,0 ^4,1 Afgetreden
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Waarnemend
↑ ^6,0 ^6,1 Ziekteverlof
↑ Afgetreden na benoeming tot minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
↑ Overleden tijdens ambtstermijn

Zie de categorie [[commons:#mw-subcategories|]] van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Kabinet-De Quay (1959-1963). Parlement & Politiek.

[Marijnen-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Marijnen

[Beel-II-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Beel II

[Afgetreden-4] 4,0 ^4,1 Afgetreden

[Waarnemend-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Waarnemend

[Ziekteverlof-6] 6,0 ^6,1 Ziekteverlof

[Afgetreden1-7] Afgetreden na benoeming tot minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

[Overleden-8] Overleden tijdens ambtstermijn

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]