Kabinet-Balkenende I
| Kabinet-Balkenende I | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
De bordesscène van de ministers van het kabinet-Balkenende I met in het midden vooraan koningin Beatrix bij Huis ten Bosch op 22 juli 2002
| ||||
| Coalitie | CDA, LPF, VVD | |||
| Zeteltal TK | 43 + 26 + 24 = 93 | |||
| Premier | mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende | |||
| Beëdiging | 22 juli 2002 | |||
| Demissionair | 16 oktober 2002 | |||
| Ontslagdatum | 27 mei 2003 | |||
| Voorganger | Kok II | |||
| Opvolger | Balkenende II | |||
| ||||
Zetels in de Tweede Kamer
| ||||
| Overzicht kabinetten | ||||
| ||||
Het kabinet-Balkenende I was het Nederlandse kabinet van 22 juli 2002 tot 23 mei 2003. Het werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA), Lijst Pim Fortuyn (LPF) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) na de Tweede Kamerverkiezingen van 2002. Het kabinet-Balkenende I was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid ondanks dat de LPF niet vertegenwoordigd was in de Eerste Kamer.
Verloop
Het kabinet treedt aan in een politiek woelige periode. Vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2002 werd op 6 mei 2002 LPF partijleider en lijsttrekker Pim Fortuyn vermoord op het Media Park in Hilversum. Mede als gevolg van de moord op Pim Fortuyn wordt veiligheid een belangrijk thema van het kabinet, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Rob Hessing wordt daarom belast met de portefeuilles openbare orde en veiligheid. Aan het asiel- en integratiebeleid wordt ook veel aandacht besteed, zo wordt er een nieuwe minister zonder portefeuille gecreëerd op het ministerie van Justitie. Minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie Hilbrand Nawijn hanteert vervolgens een streng asiel- en integratiebeleid.
De verminderde economische situatie beperkt de ruimte voor investeringen in zorg en onderwijs. Er wordt door vicepremier en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Eduard Bomhoff en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aart Jan de Geus plannen gemaakt voor een nieuw zorgstelsel en voor meer beperkingen van het aantal WAO'ers. Om verder te bezuinigen worden door minister van Financiën Hans Hoogervorst de fiscale voordelen van 'groen' beleggen verminderd en wordt de spaarloonregeling versoberd.
De periode daarna kenmerkt zich door onrust binnen de LPF. De moord op Pim Fortuyn liet de partij zonder krachtig leiderschap en in de daaropvolgende maanden lopen interne conflicten tussen verschillende LPF-prominenten hoog op. Op 28 augustus 2002 maakt LPF–Tweede Kamer-fractievoorzitter Mat Herben plaats voor Harry Wijnschenk, die voor eenheid en stabiliteit moest zorgen. Interim-partijvoorzitter Ed Maas probeert het partijbestuur en de landelijke organisatie op orde te krijgen. Intussen leidt vrijwel elke confrontatie van LPF-bewindslieden en Tweede Kamerleden met de pers tot opmerkelijk nieuws. Sommige LPF-bewindslieden lanceren daarnaast soms onuitgewerkte ideeën, waardoor enkele bewindslieden soms meerdere malen op het matje worden geroepen door minister-president Balkenende. De aanhoudende interne conflicten leiden vervolgens naar een machtsstrijd tussen het partijbestuur, de Tweede Kamer-fractie en de bewindslieden in het kabinet, waarna het uiteindelijk leidt tot de val van het kabinet.[1][2][3]
Tijdens de demissionaire periode heeft het kabinet steun aan de invasie van Irak verleend. Dit is opmerkelijk, omdat er normaal gesproken tijdens een demissionaire periode geen politiek gevoelige beslissingen worden genomen. Het kabinet-Balkenende II besluit vervolgens om alleen politieke maar geen militaire steun te geven.
Personele wijzigingen
Acht uur na de beëdiging van het kabinet stapt staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Philomena Bijlhout (LPF) alweer op nadat bekend wordt dat zij langer dan eerder was aangegeven deel had uitgemaakt van de volksmilitie van Desi Bouterse in Suriname. Haar ontslag wordt door Koningin Beatrix officieel verleend op 24 juli 2002. Op 9 september 2002 wordt Khee Liang Phoa (LPF) die tot dan werkzaam is als directeur van de Stichting Verantwoord Alcohol Gebruik benoemd als haar opvolger.[4]
Op 16 oktober 2002 treden minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Eduard Bomhoff en minister van Economische Zaken Herman Heinsbroek (beiden LPF) af vanwege de conflicten die zij met elkaar hebben. Dezelfde dag valt het kabinet over deze conflicten.
Op 12 december 2002 treedt minister van Defensie Benk Korthals (VVD) af als gevolg van de conclusies van het onderzoek naar de bouwfraude waaruit blijkt dat hij de Tweede Kamer onjuist heeft ingelicht over een schikking tussen het Openbaar Ministerie en bouwondernemingen. De parlementaire enquêtecommissie die het onderzoek naar deze affaire verricht, uit ernstige kritiek op het handelen van Korthals toen hij in het vorige kabinet minister van Justitie was. Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Henk Kamp (VVD) neemt de functie waar tot het aantrede van het nieuwe kabinet.[5]
| Ambtsbekleders | Minister / Ministerie | Termijn | Partij | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende (1956) |
Minister-president / Minister |
Algemene Zaken | 22 juli 2002 – 14 oktober 2010 [6] |
CDA | |
|
J.W. (Johan) Remkes (1951) |
Vicepremier | Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
VVD | |
| Minister | 22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] | |||||
|
dr. E.J. (Eduard) Bomhoff (1944) |
Minister | Volksgezondheid, Welzijn en Sport |
22 juli 2002 – 16 oktober 2002 [7] |
LPF | |
| Vicepremier | ||||||
|
R.H. (Roelf) de Boer (1949) |
Verkeer en Waterstaat |
18 oktober 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | ||
| Minister | 22 juli 2002 – 27 mei 2003 | |||||
|
mr. J.G. (Jaap) de Hoop Scheffer (1948) |
Minister | Buitenlandse Zaken |
22 juli 2002 – 3 december 2003 [6] |
CDA | |
|
drs. J.F. (Hans) Hoogervorst (1956) |
Minister | Financiën | 22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
VVD | |
|
mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (1948) |
Minister | Justitie | 22 juli 2002 – 21 september 2006 [6] |
CDA | |
|
mr. H.Ph.J.B. (Herman) Heinsbroek (1951) |
Minister | Economische Zaken |
22 juli 2002 – 16 oktober 2002 [7] |
LPF | |
|
|
drs. J.F. (Hans) Hoogervorst (1956) |
16 oktober 2002 – 27 mei 2003 |
VVD | |||
|
mr. A.H. (Benk) Korthals (1944) |
Minister | Defensie | 22 juli 2002 – 12 december 2002 [7] |
VVD | |
|
H.G.J. (Henk) Kamp (1952) |
12 december 2002 – 22 februari 2007 [6] |
VVD | |||
|
mr. A.J. (Aart Jan) de Geus (1955) |
Minister | Volksgezondheid, Welzijn en Sport |
16 oktober 2002 – 27 mei 2003 |
CDA | |
| Minister | Sociale Zaken en Werkgelegenheid |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] | ||||
|
M.J.A. (Maria) van der Hoeven (1949) |
Minister | Onderwijs, Cultuur en Wetenschap |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] |
CDA | |
|
dr. C.P. (Cees) Veerman (1949) |
Minister | Landbouw, Natuurbeheer en Visserij |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] |
CDA | |
|
|
H.G.J. (Henk) Kamp (1952) |
Minister | Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
VVD | |
| Ambtsbekleder | Minister / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
|
mr. H.P.A. (Hilbrand) Nawijn (1948) |
Minister | • Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingen- zaken (Justitie) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | |
| Ambtsbekleders | Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie | Termijn | Partij | |||
|
R.H. (Rob) Hessing (1942) |
Staatssecretaris | • Rampen- bestrijding • Hulpverlening (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | |
|
mr.drs. A. (Atzo) Nicolaï (1960–2020) |
Staatssecretaris [8] |
• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken) |
22 juli 2002 – 7 juli 2006 [6] |
VVD | |
|
A.M.A. (Agnes) van Ardenne (1950) |
Staatssecretaris [9] |
• Ontwikkelings- samenwerking (Buitenlandse Zaken) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
CDA | |
|
drs. S.R.A. (Steven) van Eijck (1959) |
Staatssecretaris | • Fiscale Zaken • Belastingdienst • Agglomeratie Zaken • Staatsloterij • Muntwezen (Financiën) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | |
|
mr.drs. J.G. (Joop) Wijn (1969) |
Staatssecretaris | • Internationale Handel • Export- bevordering • Regionale Industrialisatie • Consumenten- beleid • Toerisme • Energiebeleid • Telecommunicatie • PTT (Economische Zaken) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
CDA | |
|
C. (Cees) van der Knaap (1951) |
Staatssecretaris | • Materieel- voorzieningen • Personeels- beleid (Defensie) |
22 juli 2002 – 18 december 2007 [6] |
CDA | |
|
|
drs. C.I.J.M. (Clémence) Ross-van Dorp (1957) |
Staatssecretaris | • Jeugdbeleid • Ouderenbeleid • Gehandicapten- beleid • Verpleging- en Verzorging • Medische Ethiek • Biotechnologie • Sport (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] |
CDA | |
|
drs. M. (Mark) Rutte (1967) |
Staatssecretaris | • Sociale Zekerheid • Arbeids- omstandigheden • Armoedebeleid • Bijstandszaken • Pensioenen (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) |
22 juli 2002 – 17 juni 2004 [6] |
VVD | |
.png)
|
R.R.Ph. (Philomena) Bijlhout (1957) |
• Gezinszaken • Emancipatie- beleid (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) |
22 juli 2002 – 24 juli 2002 [7] |
LPF | ||
|
|
K.L. (Khee Liang) Phoa (1955) |
9 september 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | |||
|
drs. A.D.S.M. (Annette) Nijs (1961) |
Staatssecretaris | • Speciaal Onderwijs • Beroepsgericht Onderwijs • Volwassenen- onderwijs • Hoger Onderwijs • Wetenschaps- beleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) |
22 juli 2002 – 9 juni 2004 [6] |
VVD | |
|
|
mr.drs. C.H.J. (Cees) van Leeuwen (1951) |
• Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | ||
|
drs. M.H. (Melanie) Schultz van Haegen (1970) |
Staatssecretaris | • Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart • Waterbeleid • KNMI (Verkeer en Waterstaat) |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] |
VVD | |
|
|
ir. B.J. (Jan) Odink (1944–2018) |
Staatssecretaris | • Visserij • Dierenwelzijn (Landbouw, Natuurbeheer en Visserij) |
22 juli 2002 – 27 mei 2003 |
LPF | |
|
drs. P.L.B.A. (Pieter) van Geel (1951) |
Staatssecretaris | • Milieuzaken • Natuurbeheer (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) |
22 juli 2002 – 22 februari 2007 [6] |
CDA | |
| Bron: Balkenende I Rijksoverheid.nl | ||||||
Kabinetsformatie
Zie Kabinetsformatie Nederland 2002 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- Tweede Kamerverkiezingen 2002: 15 mei 2002
- Beëdiging kabinet: 22 juli 2002
- Duur formatie: 67 dagen
- Informateur
- mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (CDA), (17 mei 2002 – 3 juli 2002) 48 dagen
- Formateur
- mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende (CDA), (4 juli 2002 – 21 juli 2002) 18 dagen
Reden ontslagaanvraag
Zie Kabinetscrisis over de LPF voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Op 16 oktober 2002 komt het kabinet ten val als gevolg van het opgelopen conflict tussen de LPF-bewindslieden vicepremier en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Eduard Bomhoff en minister van Economische Zaken Herman Heinsbroek. Op 15 oktober 2002 wordt tijdens een kabinetsoverleg duidelijk dat het conflict tussen de twee LPF-bewindslieden tot een onhoudbare situatie heeft geleid. In verband met de uitvaart van prins Claus die een week eerder was overleden werd uit piëteit voor Koningin Beatrix de vergadering opgeschort en uitgesteld tot de volgende dag.[10]
Nog voor de aanvang van de vergadering op 16 oktober 2002 kondigt Eduard Bomhoff zijn ontslag aan, niet lang daarna gevolgd door Herman Heinsbroek. Op datzelfde moment wordt LPF–Tweede Kamer-fractievoorzitter Harry Wijnschenk door zijn eigen fractie afgezet en vervangen door zijn voorganger voormalig fractievoorzitter Mat Herben. Vervolgens geeft VVD–Tweede Kamer-fractievoorzitter Gerrit Zalm aan dat hij door alle conflicten in de LPF geen vertrouwen meer heeft in de partij als coalitiepartner en trekt hij de steun aan het gehele kabinet in. Ook CDA–Tweede Kamer-fractievoorzitter Maxime Verhagen laat vervolgens weten dat de LPF niet stabiel genoeg is en verklaart geen vertrouwen meer te hebben in het kabinet. Als gevolg kondigt minister-president Jan Peter Balkenende 's middags aan dat hij koningin Beatrix het ontslag van zijn kabinet zal aanbieden. Het kabinet wordt demissionair en krijgt de opdracht vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer voor te bereiden.[11][12]
Omdat het kabinet daardoor ten val komt en demissionair is, wordt die dag nog minister van Financiën Hans Hoogervorst (VVD) benoemd tot minister van Economische Zaken en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aart Jan de Geus (CDA) tot minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport tot het aantreden van een nieuw kabinet. De functie van vicepremier wordt vervolgens op 18 oktober 2002 overgenomen door minister van Verkeer en Waterstaat Roelf de Boer (LPF).
Zie ook
- ↑ Jan Hoedeman en Frank Poorthuis, LPF-crisis lijkt zich uit te breiden tot kabinet. de Volkskrant (3 oktober 2002). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ redactie, Crisis LPF bezworen. De Telegraaf (4 oktober 2002). Gearchiveerd op 12 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ redactie, LPF. Andere Tijden (16 november 2006). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ Raoul du Pré en Bert Wagendorp, Door iedereen verlaten. de Volkskrant (16 mei 2003). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ redactie, Korthals: slimme, slome en aimabele overlever. Trouw (13 december 2002). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 Functie gecontinueerd in het volgende Kabinet-Balkenende II
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Afgetreden
- ↑ Mocht in het buitenland de titel 'minister voor Europese Zaken' voeren
- ↑ Mocht in het buitenland de titel 'minister voor Ontwikkelingssamenwerking' voeren
- ↑ redactie, Kabinet aan zijden draadje - LPF-crisis gaat woensdag verder. de Volkskrant (15 oktober 2002). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ redactie, Oppositie niet verbaasd over uitbreken crisis. NU.nl (16 oktober 2002). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
- ↑ redactie, Balkenende biedt ontslag kabinet per telefoon aan. Trouw (17 oktober 2002). Gearchiveerd op 11 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
· 
· 
