Kabinet-Zijlstra

Kabinet-Zijlstra
De ministers van het kabinet-Zijlstra in de Blauwe Zaal op 21 november 1966
Coalitie	KVP, ARP
Zeteltal TK	50 + 13 = 63
Premier	dr. J. (Jelle) Zijlstra
Beëdiging	22 november 1966
Demissionair	15 februari 1967
Ontslagdatum	5 april 1967
Voorganger	Cals
Opvolger	De Jong
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal    Politiek

Het kabinet-Zijlstra was het Nederlandse kabinet van 22 november 1966 tot 5 april 1967. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Katholieke Volkspartij (KVP) en Anti-Revolutionaire Partij (ARP) na de val van het kabinet-Cals op 14 oktober 1966. Het kabinet-Zijlstra was een rompkabinet dat als belangrijkste taak had om de voorbereidingen van de vervroegde verkiezingen te organiseren.

Verloop

Nadat het kabinet-Cals ten val komt als gevolg van de Nacht van Schmelzer benoemt koningin Juliana op 18 oktober 1966 KVP–Tweede Kamer fractievoorzitter Norbert Schmelzer tot informateur. Hij streeft naar een overgangskabinet van KVP en ARP aangevuld met politieke buitenstaanders. Schmelzer benadert voormalig minister van Economische Zaken Jan van den Brink (KVP) als minister-president, maar die weigert. Vervolgens komt Eerste Kamerlid en voormalig minister-president Jan de Quay (KVP) in beeld, maar die geeft aan alleen beschikbaar te zijn als vicepremier en schuift vervolgens Eerste Kamerlid en voormalig minister van Financiën Jelle Zijlstra (ARP) naar voren als kandidaat, maar partijleider van de ARP Barend Biesheuvel weerhoudt Jelle Zijlstra van medewerking. Nadat ook voorzitter van de Sociaal-Economische Raad en voormalig minister van Economische Zaken Jan de Pous (CHU) en minister van Defensie Piet de Jong (KVP) bedanken voor de functie geeft Schmelzer zijn opdracht terug. Op 4 november 1966 stelt koningin Juliana vice-president van de Raad van State en voormalig minister-president Louis Beel (KVP) aan als informateur. Beel weet Barend Biesheuvel wel te bewegen om Jelle Zijlstra te accepteren als minister-president. Op 16 november 1966 wordt Zijlstra benoemd tot formateur en vormt vervolgens een kabinet uit de demissionaire confessionele ambtsbekleders van het kabinet-Cals. Als concessie aan de ARP moet de KVP haar bezwaren tegen het belastingplan van het vorige kabinet deels inslikken.

Op 18 januari 1967 wordt de Omroepwet van kracht. Het wetsvoorstel was op 28 mei 1965 ingediend door voormalig minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Maarten Vrolijk. Deze nieuwe wet moest het Nederlandse publieke omroepbestel toegankelijker maken voor nieuwe omroepenorganisaties. Ook werd de omroepstatus geïntroduceerd, waardoor omroeporganisaties hun financieringen op basis van ledental zouden ontvangen. Daarnaast maakte de wet het mogelijk om te adverteren via de uitzendkanalen van het publieke omroepbestel.

Het kabinet handelt ook de rijksbegroting van 1967 af en neemt een besluit over de winning van aardgas op de Noordzee. Vanwege de toenemende werkloosheid, met name door enkele massaontslagen in de textielsector trekt minister-president en minister van Financiën Zijlstra meer geld uit voor werkgelegenheidsbevordering.

De bewindslieden van het kabinet-Zijlstra in de Blauwe Zaal op 22 November 1966.

Premier van Roemenië Ion Maurer en minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns op 13 januari 1967.

Vicepremier en minister van Verkeer en Waterstaat Jan de Quay, minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Marga Klompé en topambtenaar Jan Verhoeven tijdens een debat over de Omroepwet in de Tweede Kamer op 16 januari 1967.

Minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Marga Klompé tijdens een debat over de Omroepwet in de Tweede Kamer op 17 januari 1967.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders			Minister / Ministerie		Termijn	Partij
		dr. J. (Jelle) Zijlstra (1918–2001)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	22 november 1966 – 5 april 1967	ARP
			Minister	Financiën
		dr. J.E. (Jan) de Quay (1901–1985)	Vicepremier / Minister	Verkeer en Waterstaat	22 november 1966 – 5 april 1967	KVP
		mr. B.W. (Barend) Biesheuvel (1920–2001)	Vicepremier / Minister	Landbouw en Visserij	24 juli 1963 – 5 april 1967	ARP
			Minister	Surinaamse en Nederlands- Antilliaanse Zaken
		mr.dr. P.J. (Koos) Verdam (1915–1998)	Minister	Binnenlandse Zaken	5 september 1966 – 5 april 1967	ARP
		mr. J.M.A.H. (Joseph) Luns (1911–2002)	Minister	Buitenlandse Zaken	13 oktober 1956 – 6 juli 1971	KVP
		mr. A.A.M. (Teun) Struycken (1906–1977)	Minister	Justitie	22 november 1966 – 5 april 1967	KVP
		drs. J.A. (Joop) Bakker (1921–2003)	Minister	Economische Zaken	22 november 1966 – 5 april 1967	ARP
		P.J.S. (Piet) de Jong (1915–2016)	Minister	Defensie	24 juli 1963 – 5 april 1967	KVP
		dr. G.M.J. (Gerard) Veldkamp (1921–1990)	Minister	Sociale Zaken en Volksgezondheid	17 juli 1961 – 5 april 1967	KVP
		mr.dr. I.A. (Isaäc) Diepenhorst (1916–2004)	Minister	Onderwijs en Wetenschappen	14 april 1965 – 5 april 1967	ARP
		ir. H.B.J. (Herman) Witte (1909–1973)	Minister	Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening	22 november 1966 – 5 april 1967	KVP
		dr. M.A.M. (Marga) Klompé (1912–1986)	Minister	Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk	22 november 1966 – 6 juli 1971	KVP
Ambtsbekleder			Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		mr. Th.H. (Theo) Bot (1911–1984)	Minister	• Ontwikkelings- samenwerking (Buitenlandse Zaken)	14 april 1965 – 5 april 1967	KVP
Ambtsbekleders			Staatssecretaris / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
		mr. L. (Leo) de Block (1904–1988)	Staatssecretaris	• Europese Zaken • Verenigde Naties Beleid (Buitenlandse Zaken)	3 september 1963 – 5 april 1967	KVP
			Staatssecretaris	• Internationale Vervoer Aangelegenheden (Verkeer en Waterstaat)	28 november 1966 – 5 april 1967
		drs. L.J.M. (Louis) van Son (1922–1986)	Staatssecretaris	• Internationale Handel • Export- bevordering • Middenstand • Regionale Industrialisatie • Toerisme (Economische Zaken)	28 november 1966 – 6 juli 1971	KVP
		G.H.J.M. (Gerard) Peijnenburg (1919–2000)	Staatssecretaris	• Landmacht (Defensie)	13 mei 1965 – 5 april 1967	O
		A. (Adri) van Es (1913–1994)		• Marine (Defensie)	14 augustus 1963 – 16 september 1972	ARP
		H. (Heije) Schaper (1906–1996)		• Luchtmacht (Defensie)	22 juni 1966 – 5 april 1967	O
		dr. A.J.H. (Louis) Bartels (1915–2002)	Staatssecretaris	• Volksgezondheid • Ouderenbeleid • Gehandicapten- beleid (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	3 september 1963 – 5 april 1967	KVP
		dr. J.F.G.M. (José) de Meijer (1915–2000)		• Sociale Zekerheid • Bijstand • Arbeids- omstandigheden • Maatschappelijke Dienstverlening • Pensioenen • Armoedebeleid • Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie (Sociale Zaken en Volksgezondheid)	15 november 1963 – 5 april 1967	KVP
		mr. J.H. (Hans) Grosheide (1930-2022)	Staatssecretaris	• Basisonderwijs • Algemeen Voortgezet Onderwijs • Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs • Nijverheids- onderwijs • Buitengewoon Onderwijs (Onderwijs en Wetenschappen)	3 september 1963 – 6 juli 1971	ARP
Bron: Kabinet-Zijlstra Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 1966 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Ontslagaanvraag vorig kabinet kabinet-Cals: 14 oktober 1966
• Beëdiging kabinet: 22 november 1966
• Duur formatie: 35 dagen
• Informateur
  • drs. W.K.N. (Norbert) Schmelzer (KVP), (18 oktober 1966 – 3 november 1966) 17 dagen
• Informateur
  • mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (KVP), (4 november 1966 – 15 november 1966) 12 dagen
• Formateur
  • dr. J. (Jelle) Zijlstra (ARP), (16 november 1966 – 21 november 1966) 6 dagen

Reden ontslagaanvraag

Zie Nacht van Schmelzer voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Noemenswaardigheden

• Vier ambtsbekleders van het kabinet; Zijlstra, De Quay, Biesheuvel en De Jong dienden ooit als minister-president.
• Maar liefst acht bewindslieden van het kabinet; Luns, Bakker, De Jong, Klompé, De Block, Van Son, Van Es en Grosheide namen zitting in het volgende kabinet.

Zie ook

• Tweede Kamerverkiezingen 1963
• Samenstelling Tweede Kamer 1963-1967

Bronnen, noten en/of referenties

· ·

Nederlandse kabinetten

Schimmelpenninck · De Kempenaer-Donker Curtius · Thorbecke I · Van Hall-Donker Curtius · Van der Brugghen · Rochussen · Van Hall-Van Heemstra · Van Zuylen van Nijevelt-Van Heemstra · Thorbecke II · Fransen van de Putte · Van Zuylen van Nijevelt · Van Bosse-Fock · Thorbecke III · De Vries-Fransen van de Putte · Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg · Kappeyne van de Coppello · Van Lynden van Sandenburg · Heemskerk Azn. · Mackay · Van Tienhoven · Röell · Pierson · Kuyper · De Meester · Heemskerk · Cort van der Linden · Ruijs de Beerenbrouck I · Ruijs de Beerenbrouck II · Colijn I · De Geer I · Ruijs de Beerenbrouck III · Colijn II · Colijn III · Colijn IV · Colijn V · De Geer II · Gerbrandy I · Gerbrandy II · Gerbrandy III · Schermerhorn-Drees · Beel I · Drees-Van Schaik · Drees I · Drees II · Drees III · Beel II · De Quay · Marijnen · Cals · Zijlstra · De Jong · Biesheuvel I · Biesheuvel II · Den Uyl · Van Agt I · Van Agt II · Van Agt III · Lubbers I · Lubbers II · Lubbers III · Kok I · Kok II · Balkenende I · Balkenende II · Balkenende III · Balkenende IV · Rutte I · Rutte II · Rutte III · Rutte IV