WINDTMOLEN ENDE ROSMOLEN OMMEGEWAEIJT ENDE GERUIJNEERT

Uit Wiki Raamsdonks Historie
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
circa 1930 zicht op molen en raadhuis te Raamsdonk
circa 1930 zicht op molen en raadhuis te Raamsdonk

Raamsdonk koestert het “Molenpat” reeds zeker 450 jaar – al heet dat thans door een historische miskleun de “Molenstraat”. Vele jaren stond er ook een molen, ongeveer ter hoogte van de bocht die het “Molenpat” in de richting van de Lambertuskerk maakte. Door de elementen ging het die molen niet altijd voor de wind.

Omdat hij “al vanden iiijen aprilis inden jaere xvC Lvij int openbaer ende nae voorgaende publicatien te dijen eijnde gedaen als leste verhogere ende meest daer voren biedende coper gebleven” bleek, verwierf de in Waspik woonachtige Wouter Wouterssz “zijn mats windtmolen ende rosmolen, ommegewaeijt ende geruijneert zijnde, gelegen tot Raemsdonck metten molenwerfen daer die tegenwoordich op staen”. “ Hij verkreeg” oick 't recht vanden wijnde zijn int binnen den voorscreven dorpe van Raemsdonck competerende”. Voor dat windrecht moest hij met ingang van 1558 jaarlijks op Kerstmis “de somme van ses ponden van xL Groten Vlaems ’t pondt” neertellen. De aankoop kostte 450 pond met daarnaast nog bijkomende kosten zoals de 16e penning. Voor de transactie werd een betalingsregeling opgemaakt. Daarvoor had hij “voorden eersten dach van meije Lxiij te stellen goede suffisante ypoteque ofte borghen ten contentement van dijen vanden rekenmeester inden Haghe ende daer op te verlijden behorlijcke briefven van constitutie”. “’t Welck hij gedaen heeft”. Tot het bepaalde behoorde voorts: “dat hij van 't gemael “nijemandt meer aff nemen en soude moghen dan het oude ende gewoenlijck recht, het waer in cooren oft in gheldt.

Wouter Wouterssz verkocht de molens op 29 oktober 1570 aan Ariaen Geritssz , Jan Peterssz Crollen, Peter Ockerssz en de kinderen van Mercelis Janssz Ruijseners. Die beloofden “Wouter Wouterssz vercopere te ontlasten, costeloes ende schadeloes van allen den renten die op die voorscreven molens staende zijn”. Zij beloofden ook waarborgen te stellen, maar de molens bleven ”nijettemin staen in handen van Wouter Wouterssz voorscreven ter tijdt ende wijlen toe voor die voorscreven renten gelost sullen wesen”.

“rechtelijck gearresteert “

Toch ging dat niet helemaal goed, want op 15 december 1618 zo staat in de de Raamsdonkse archieven,”heeft Thomas Jansz, secretaris in Waspijck rechtelijck gearresteert Adriaen Joost Willemsz omme den voorn secretaris vuijten naem van sijnen vader Jan Woutersz cum socijs t'indempneren costeloos ende schadeloos te houden van alsulcke borchtocht als Wouter Wouterssz den voors. secretaris groitvader de graffelijckheijt van Hollandt heeft gedaen. Ende specialijck heeft verbonden seecker erfve voor de coorenmeulen, rossmeulen alhier tot opneming van een jaerlijcks rente van iiijeC gl (4 Carolusgulden – Ad), loss van te vervallen eenen meulen daer den onder vanden wint ende storm ten onderen is gecomen. Ende gaff den voorn Adriaen Joost voor antwoort dat hij de renthe sal lossten queet off de graeffelijckheijt seekere anderen goederen in handen sal stellen oft andersins den voorn”.

Zijlmans

De onderste afbeelding is een schilderij uit de achttiende eeuw (Cornelis van Cuylenburgh 1792) waarop de molen staat en de Lambertuskerk van Raamsdonk. De weg die daar tussen ligt is de Langstraatweg. Dit is een afbeelding zwart wit, het origineel (in kleur) hangt in het gemeentehuis in Raamsdonksveer in kleur (Gemeente Geertruidenberg). Jac Jansen, 16 jan. 2017.

Wouter Wouterssz was schout van Groot-Waspik (1559 – 1561). Ik tel hem wel “enkele” malen in mijn voorgeslacht, zoals zoveel mensen in de huidige gemeenten Geertruidenberg en Waalwijk overigens. Zijn nakomelingen gingen zich in de eerste helft van de 17e eeuw Zijlmans noemen. Ook van Jan Woutersz en verschillende van diens kinderen, w.o. de genoemde Thomas, stam ik af en dat geldt ook voor Jan Peterssz Crollen en Peter Ockerssz.

Cornelis van Cuylenburgh schilderde rond 1787 een uitzicht op de Raamsdonkse molen en de Lambertuskerk. Of die 16e-eeuws is weet ik niet. De restanten van de laatste Raamsdonkse molen overleefden de tweede wereldoorlog niet, de herinnering wel.

Met dank aan:

  • Stichting Raamsdonkse Historie
  • Jan Baptist van den Bergh – Doekefkes
  • Ir. Drs. G.A. van Strien voor de samenvattingen en transcripties van de rechterlijke archieven van Raamsdonk, inventarisnummers 54 (folio 68v), 55 (folio 78r, 78v, 79r, 79v en 80r) en 87 (folio 12v).

Door: Adriaan de Jongh

Zie ook: Molen