Eurobankbiljetten

Eurobankbiljetten van de Europaserie, in omloop sinds 2013

500 eurobiljet uit de eerste serie, in omloop sinds 2002 en sinds 2018 niet meer in productie.

De eurobankbiljetten vormen sinds 2002 samen met de euromunten het contante geld van de Euro dat het wettig betaalmiddel is van de lidstaten van de eurozone. De biljetten worden in opdracht van de Europese Centrale Bank, via de nationale centrale banken in omloop gebracht. De eerste serie bankbiljetten werd in 2002 in omloop gebracht. Sinds 2013 is stapsgewijs een nieuwe serie bankbiljetten ingevoerd die de Europa-serie wordt genoemd. Op zowel de eerste serie als de Europa-serie staan fictieve bouwwerken afgebeeld, met per nominale waarde een andere bouwstijl waarmee de geschiedenis van de Europese architectuur wordt doorlopen. In 2021 kondigden de ECB aan om rond 2024 een derde serie bankbiljetten in omloop te brengen die waarschijnlijk een ander thema zal hebben.

De euro (EUR of €) is de gemeenschappelijke munteenheid voor de meeste lidstaten van de Europese Unie. De eurobankbiljetten en -munten werden op 1 januari 2002 voor het eerst in roulatie gebracht. De munteenheid als zodanig was al op 1 januari 1999 formeel in het leven geroepen.

Er zijn zeven verschillende waarden, elk met een andere kleur en grootte. Het ontwerp voor alle biljetten is gebaseerd op hetzelfde thema: Europese architectuur uit verschillende artistieke periodes. De voorkant (of recto) van het biljet toont een venster of een poort, terwijl de achterkant (of verso) een brug toont. Alle biljetten tonen de Europese vlag, de initialen van de Europese Centrale Bank in de verschillende talen, een kaart van Europa (inclusief Azoren (Portugal), Canarische Eilanden (Spanje) en Frans-Guyana, de Franse Antillen (Guadeloupe en Martinique) en Réunion (Frankrijk)) op de achterkant, de benaming "euro" in verschillende lettertypes, en de handtekening van de president van de Europese Centrale Bank. De twaalf sterren van de Europese Unie zijn ook op elk biljet aanwezig. Het ontwerp is gemaakt door de Oostenrijkse ontwerper Robert Kalina.

Europa op de Europa-serie

Het is vanouds gebruikelijk dat men een bekend object uit eigen land (bijvoorbeeld een gebouw of een beroemd persoon) op bankbiljetten afbeeldt, maar bij de eurobiljetten wilde men niet bepaalde landen bevoordelen door wel objecten uit deze landen te kiezen, maar niet uit een ander land. De getoonde objecten zijn daarom fictief en land-neutraal. Zie echter #Trivia. Wel gaan er stemmen op om een 'persoonlijke' kant te ontwerpen voor elk land, vergelijkbaar met de euromunten.

Met ingang van 2002 neemt elke nationale centrale bank de productie van één of twee specifieke biljetten voor zijn rekening. Dit schema houdt in dat de nationale centrale banken onderling bankbiljetten moeten uitwisselen.

Vanaf 2013 wordt de eerste serie eurobankbiljetten geleidelijk vervangen door een tweede: de 'Europa-serie', die op de eerste serie eurobiljetten gebaseerd is en door Reinhold Gerstetter, een onafhankelijke Berlijnse bankbiljettenontwerper, ontworpen werd. Deze nieuwe reeks heeft onder andere nieuwe echtheidskenmerken om vervalsing tegen te gaan. Er komt geen nieuwe versie van het 500 eurobiljet. In 2013 waren alle nieuw uitgegeven 5-eurobiljetten voorzien van een nieuw ontwerp. In 2014 volgde het 10-eurobiljet en in 2015 het 20-eurobiljet; het nieuwe 50-eurobiljet kwam in april 2017 in omloop. De nieuwe 100-eurobiljetten en 200-eurobiljetten werden op 23 mei 2019 in roulatie gebracht. Naast het nieuwe ontwerp, hebben de 100-eurobiljetten en 200-eurobiljetten ook dezelfde breedte als de 50-eurobiljetten, namelijk 77 millimeter.

De oude biljetten blijven voorlopig, maar zullen steeds minder in omloop te zien zijn, doordat ze, zodra ze versleten of vuil zijn, worden vervangen door bankbiljetten uit de nieuwe serie. De biljetten uit de eerste serie zullen zo geleidelijk aan uit roulatie verdwijnen. Na verloop van tijd zullen deze hun status van wettig betaalmiddel kwijtraken. De biljetten zullen echter hun waarde blijven behouden en kunnen voor onbepaalde tijd bij de nationale banken ingewisseld worden.

Beschrijving van de eurobankbiljetten

Bankbiljetten gedrukt in de periode 2004-2012 tonen de handtekening van de tweede president van de Europese Centrale Bank, Jean-Claude Trichet

De handtekening van Mario Draghi is vanaf maart 2012 op de bankbiljetten afgedrukt

Er zijn 7 verschillende coupures van euro-bankbiljetten, € 5, € 10, € 20, € 50, € 100, € 200 en € 500, met elk een specifieke kleur en grootte. Het ontwerp draagt voor elk het gemeenschappelijke thema 'Europese architectuur in verschillende periodes'. De voorzijde draagt ramen en poorten, terwijl op de achterzijde verschillende soorten bruggen staan. De ontwerpen zijn allemaal fictieve voorbeelden van architectuur, en dus geen bestaande bouwwerken.

Op de biljetten staat vrijwel geen tekst, zodat men geen taal hoeft te kiezen. De munteenheid EURO staat er in Latijnse en Griekse letters en sedert 2013 ook in Cyrillische letters. In plaats van de naam van de bank staan er de initialen van de Europese Centrale Bank, waardoor het aantal variaties tot negen (tot 2013 vijf) beperkt kon worden. In veel talen hebben de woorden Europees, Centraal/Zentral/Keskus en Bank/Pank dezelfde beginletters, maar de volgorde is vaak anders. De afkortingen zijn:

Afkorting	Betekenis	Taal
BCE	Banque centrale européenne	Frans
	Banca centrale europea	Italiaans
	Banco Central Europeu	Portugees
	Banco Central Europeo	Spaans
	Banca Centrală Europeană	Roemeens
	Banc ceannais Eorpach	Iers
ECB	Europese centrale bank	Nederlands
	European Central Bank	Engels
	Den Europæiske Centralbank	Deens
	Eiropas Centrālā banka	Lets
	Europos Centrinis Bankas	Litouws
	Evropska centralna banka	Sloveens
	Európska centrálna banka	Slowaaks
	Evropská centrální banka	Tsjechisch
	Europeiska centralbanken	Zweeds
EZB	Europäische Zentralbank	Duits
ΕΚΤ	Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα	Grieks
EKP	Euroopan keskuspankki	Fins
	Euroopa Keskpank	Ests
EKB	Az Európai Központi Bank	Hongaars
BĊE	Il-Bank Ċentrali Ewropew	Maltees
EBC	Europejski Bank Centralny	Pools
ЕЦБ	Европейска централна банка	Bulgaars

Alle biljetten bevatten ook de vlag en een kaart van Europa.

De ontwerpen van de bankbiljetten werden gekozen uit 44 voorstellen van een wedstrijd, georganiseerd door het EMI op 12 februari 1996. Het winnende ontwerp van Robert Kalina van de Oostenrijkse Nationale Bank, werd geselecteerd op 3 december 1996.

De eurobankbiljetten zijn gemaakt van katoenvezels, wat de duurzaamheid en levensduur van de biljetten verhoogt.

Kaarten van de Azoren, Frans Guyana, Guadeloupe, Madeira, Martinique, Réunion, en de Canarische Eilanden, overzeese territoria van landen van de eurozone, staan in aparte vakken op de bankbiljetten omdat ze de euro gebruiken. Cyprus en Malta stonden er niet op, hoewel ze in 2008 de euro in gebruik namen. Cyprus werd niet weergegeven omdat de kaart niet zo ver naar het oosten weergegeven was, en Malta omdat het te klein was. De minimumgrootte om afgebeeld te worden was 400 km². Op de nieuwe Europa-serie van 2013 staan Cyprus en Malta echter wel.

Waarde	Kleur	Afmeting (mm)	Voorzijde	Achterzijde	Ontwerp	In roulatie sinds
€ 5	grijsblauw	120×62			Romeins	1 januari 2002
	olijfgroen					2 mei 2013
€ 10	zalmroze	127×67			Romaans	1 januari 2002
						23 september 2014
€ 20	blauw	133×72			Gotisch	1 januari 2002
						25 november 2015
€ 50	oranje	140×77			Renaissance	1 januari 2002
						4 april 2017
€ 100	groen	147×82			Barok & rococo	1 januari 2002
		147x77				28 mei 2019
€ 200	geel	153×82			IJzer & glas	1 januari 2002
		153x77				28 mei 2019
€ 500	paars	160×82			Modern	1 januari 2002

De eerste biljetten hadden de handtekening van Wim Duisenberg, de eerste president van de ECB. De biljetten tussen 2003 en 2012 droegen die van Jean-Claude Trichet, de tweede president. Op 1 november 2011 volgde Mario Draghi hem op. Bankbiljetten met zijn handtekening verschenen in circulatie in maart 2012.

De uitgifte van biljetten van 500 euro stopt eind 2018, omdat deze biljetten voornamelijk worden gebruikt door criminelen.

Naast de eurobiljetten die gebruikt worden als betalingsmiddel, bestaan er nog een aantal andere officiële biljetten. In 2015 begon het Franse bedrijf Zéro-Euro met het drukken van biljetten van nul euro, onder de naam Euro Souvenir. In 2018 volgde het Nederlandse bedrijf Euroscope met het drukken van gelijkaardige biljetten, de zogenaamde MemoEuro. Deze voldoen beide aan de officiële standaard van de Europese Centrale Bank, maar kunnen uiteraard niet gebruikt worden als betalingsmiddel. De afbeelding op de biljetten varieert, dit is meestal een toeristische locatie waar de desbetreffende biljetten verkocht worden. In 2019 gaf het Nederlandse Euro Special Note vier speciale biljetten uit. Deze hebben wel een waarde, namelijk drie, vier, elf en twaalf euro. Ze kunnen echter niet gebruikt worden om betalingen te verrichten.

Waarde	Kleur	Afmeting (mm)	Voorzijde	Achterzijde	Onderwerp	Uitgegeven door	In roulatie sinds
€ 0	paars	135×74			Lokale bezienswaardigheden	Zéro-Euro	2015
	groen	140×77				Euroscope	2018
€ 3	blauw	145×80			VOC	Euro Special Note	2019
€ 4	paars	145×80			Rembrandt
€ 11	zwart	145×80			Maanlanding
€ 12	rood	145×80			Brexit

Beveiliging

Optisch variabele inkt voor de waardecijfers

Watermerk in een biljet van 50 euro

De eurobiljetten hebben een eigen kleur en formaat per waarde. Blinden en slechtzienden worden geholpen door een voelbaar reliëf. De papieren euro wordt vervaardigd van katoenvezels en beveiligd door een watermerk en een veiligheidsdraad. De biljetten van € 5, € 10 en € 20 hebben bovendien een baanvormige folie met een hologram (het eurosymbool en de waarde van het biljet) en een iriserende baan op de achterzijde, waarin eveneens het eurosymbool en de waarde van het biljet te zien zijn. Bankbiljetten van € 50, € 100, € 200 en € 500 zijn speciaal beveiligd met een zegelvormig folie met hologram (een afbeelding en de waarde van het biljet in cijfers) en met optisch variabele inkt voor de waardecijfers van het biljet aan de achterzijde. De kleur van de cijfers verandert naargelang de lichtval.

Nationale identificatiecodes (eerste serie)

In tegenstelling tot de euromunten hebben de bankbiljetten geen nationale zijde die de herkomst aangeeft. Deze informatie is wel vervat in de code op de achterkant van het biljet. De eerste letter identificeert het land waar het biljet is uitgegeven.

Een aantal codes is gereserveerd voor lidstaten die de euro nog niet hebben ingevoerd.

Code	Land	Uitkomst checksum (zonder letter)
Z	België	9
Y	Griekenland	1
X	Duitsland	2
(W)	Gereserveerd voor Denemarken	(3)
V	Spanje	4
U	Frankrijk	5
T	Ierland	6
S	Italië	7
R	Luxemburg	8
P	Nederland	1
N	Oostenrijk	3
M	Portugal	4
L	Finland	5
(K)	Gereserveerd voor Zweden	(6)
H	Slovenië	9
G	Cyprus	1
F	Malta	2
E	Slowakije	3
D	Estland	4
C	Letland	5
B	Litouwen	6

Serienummers van de Europa-serie (2013)

Op de nieuwe biljetten uit de Europa-serie bestaat het serienummer uit twee letters, gevolgd door tien cijfers. Het nummer staat in de rechterbovenhoek en de laatste zes cijfers van het nummer staan verticaal gedrukt in het midden van de achterkant. De eerste letter is dezelfde als de drukkeridentificatiecode; dit is dus niet noodzakelijk het land van uitgifte.

Drukkeridentificatiecodes

Enigszins verborgen staat op de voorkant van het biljet een tweede, kleinere letter-cijfercombinatie met zes posities, bestaande uit een letter, drie cijfers, weer een letter en ten slotte een cijfer.

De eerste letter daarvan geeft de drukker van het biljet aan. De drukker hoeft niet gevestigd te zijn in het land van uitgifte. Zo is bijvoorbeeld een deel van de Finse biljetten in het Verenigd Koninkrijk gedrukt. Een aantal codes is weer gereserveerd voor drukkers in landen die de euro nog niet hebben ingevoerd.

Biljetten worden gedrukt met 'platen', waarmee verschillende biljetten in één doorgang gedrukt worden. De drie cijfers die volgen op de code voor de drukker geven het plaatnummer aan, daarop volgt de positie van het biljet op de plaat. Hierbij geeft de letter de rij aan (A=rij 1), en het erop volgende cijfer de kolom.

Deze drukkeridentificatiecodes staan op de tegenovergestelde zijde van deze waarop de nationale identificatiecode staat. De exacte plaats varieert lichtjes per biljet. Men vindt het aan de linkerzijde van het biljet, heel klein gedrukt, in de buurt van de 'sterren'. Uitzondering hierop is het biljet van € 50 waar de code zich aan de rechterzijde van het biljet bevindt.

Voorbeelden van de drukkeridentificatiecode:

• Plaatsing van de code op het € 5-biljet
• Plaatsing van de code op het € 50-biljet

Eerste serie (2002)

Code	Drukker	Locatie	Land
(A)	(Bank of England Printing Works)	(Loughton)	(Verenigd Koninkrijk)
(C)	(AB Tumba Bruk)	(Tumba)	(Zweden)
D	Setec Oy	Vantaa	Finland
E	F. C. Oberthur	Chantepie	Frankrijk
F	Österreichische Banknoten und Sicherheitsdruck	Wenen	Oostenrijk
G	Joh. Enschedé	Haarlem	Nederland
H	Thomas De La Rue	Gateshead	Verenigd Koninkrijk
J	Banca d'Italia	Rome	Italië
K	Central Bank of Ireland	Dublin	Ierland
L	Banque de France	Chamalières	Frankrijk
M	Fábrica Nacional de Moneda y Timbre	Madrid	Spanje
N	Bank of Greece	Athene	Griekenland
P	Giesecke & Devrient	München & Leipzig	Duitsland
R	Bundesdruckerei	Berlijn	Duitsland
(S)	(Danmarks Nationalbank)	(Kopenhagen)	(Denemarken)
T	Nationale Bank van België	Brussel	België
U	Valora	Carregado	Portugal

Europa-serie (2013)

In de Europa-serie is de letter- en cijfercombinatie behouden, maar er worden andere drukkeridentificatiecodes gebruikt. Deze zijn tevens de eerste letter van het serienummer. De eerste letter van het serienummer geeft dus niet meer het land van uitgifte aan maar wel de drukker.

Code	Drukker	Locatie	Land
D	Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych	Warschau	Polen
E	Oberthur Fiduciaire	Chantepie	Frankrijk
H	De La Rue Currency	Loughton (Essex)	Groot-Brittannië
J	De La Rue Currency	Gateshead	Groot-Brittannië
M	Valora	Carregado	Portugal
N	Österreichische Banknoten und Sicherheitsdruck GmbH	Wenen	Oostenrijk
P	Joh. Enschedé Security Printing B.V.	Haarlem	Nederland
R	Bundesdruckerei GmbH	Berlijn	Duitsland
S	Banca d'Italia	Rome	Italië
T	Central Bank of Ireland	Dublin	Ierland
U	Banque de France	Parijs	Frankrijk
V	Fábrica Nacional de Moneda y Timbre	Madrid	Spanje
W	Giesecke & Devrient GmbH	Leipzig	Duitsland
X	Giesecke & Devrient GmbH	München	Duitsland
Y	Bank van Griekenland	Athene	Griekenland
Z	Nationale Bank van België	Brussel	België

Controlegetal

Het controlegetal wordt bepaald door alle cijfers in het serienummer op te tellen, plus de ASCII-waarde van de letter. Het totaal moet deelbaar zijn door negen.

Een voorbeeld (volgens de eerste serie):

Letter: X (Duitsland)

Serienummer: X30284111711

Berekening: 88+3+0+2+8+4+1+1+1+7+1+1=117

117 is deelbaar door 9, dus het serienummer is geldig.

RFID-tags

In 2001 zei de Europese Bank met partners in gesprek te zijn over de toepassing van RFID-tags in bankbiljetten. De planning was destijds het gebruik van RFID-tags in bankbiljetten in 2005. Al sinds begin maart 2004 zijn er mensen die beweren dat euro- en dollarbiljetten RFID-tags bevatten.

Toegestane reproducties van eurobankbiljetten

In bepaalde gevallen is het toegestaan om reproducties van eurobankbiljetten te maken:

• indien de reproductie aan één zijde bedrukt is en de grootte ervan kleiner is dan 75% of groter dan 125% van het gereproduceerde biljet.
• indien de reproductie aan beide zijden bedrukt is, dan moet de grootte tot 50% worden beperkt, of moet ze groter zijn dan 200%.
• indien bepaalde elementen van het bankbiljet (bijvoorbeeld een van de poorten of een brug) afgebeeld worden op een achtergrond die verschilt van die van een bankbiljet.
• indien een deel van het bankbiljet wordt afgedrukt dan moet dit kleiner zijn dan één derde van de grootte van het biljet.
• indien de reproductie op materiaal gebeurt dat duidelijk verschilt van papier en bankbiljetten.
• indien de reproductie in elektronisch beschikbare vorm is, dan mag de resolutie van de reproductie niet meer dan 72 dpi bedragen (zie ook verder). Het woord SPECIMEN dient eveneens diagonaal op de reproductie vermeld te worden in een schreefloos lettertype zoals Arial, met een grootte die minstens 75% van de lengte en minstens 15% van de breedte van de reproductie bedraagt. De kleur van het woord mag niet doorzichtig zijn en moet contrasteren met de hoofdkleur van het gereproduceerde biljet.

Maximumresoluties van reproducties die onder elektronische vorm beschikbaar zijn

De volgende maximumafmetingen zijn toegestaan:

• € 5: 340 × 175 pixels
• € 10: 360 × 189 pixels
• € 20: 377 × 204 pixels
• € 50: 396 × 218 pixels
• € 100: 416 × 232 pixels
• € 200: 433 × 232 pixels
• € 500: 453 × 232 pixels

Trivia

• De meeste bankbiljetten die in een Nederlandse portemonnee zitten, zijn afkomstig uit het buitenland. Zo bleek uit een steekproef in 2008 dat 22 procent uit Duitsland kwam, 19 procent uit Frankrijk, 11 procent uit Oostenrijk en 10 procent uit Spanje.
• Het biljet dat het meest in omloop is, is het briefje van 50 euro.
• Eind december 2007 circuleerden er in totaal 12,1 miljard bankbiljetten met de euro. Die waren samen goed voor 676 miljard euro.
• In de nieuwe wijk De Elementen in Spijkenisse werden over de daar aangelegde singels bruggen gelegd naar het evenbeeld van de bruggen die op de eurobiljetten staan. De bruggen werden dan ook toepasselijk de Spijkenisser Eurobruggen genoemd.

Externe links

• (Engels) Europese Centrale Bank

• ---

Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek

Portaal Nederlandse overheidswapens

Onderdeel van: Wiki Raamsdonks Erfgoed

Nederlandse heraldiek: Provinciewapens Gemeentewapens Waterschapswapens Dorpswapens Heerlijkheidswapens Religieuze wapens Militaire heraldiek Overige Nederlandse wapens Familie- en persoonswapens Overzeese heraldiek: (Engelstalig) Nederlandse Antillen Aruba Curaçao Sint Maarten Indonesia (waaronder Nederlandsch Indië) Sri Lanka (waaronder Nederlands Ceylon) Nieuw Walcheren Totaal aantal pagina's: 442 Waarvan afbeeldingen: 320

Nederlandse heraldische verzamelobjecten (selectie) Heraldische postzegels Stadspost Ansichtkaarten Koffie Hag albums Turmac albums Oldenkott albums Overige zegels en kaarten Sigarenbandjes Suikerzakjes Lucifersmerken Collecties De Geldere (Gemeentewapens) Meijerink (Gemeentewapens) Collectie 1 (Diverse wapens) Houtsnijwerk (Gemeentewapens) Heraldisch Compendium Nederlandse heraldische literatuur

Nationale Bank van België