Codicil
Een codicil is een door een persoon zelf met de hand geschreven, gedagtekend en door de schrijver zelf ondertekend document waarin bepaalde wensen worden vastgelegd die werking krijgen na overlijden. [1] In Nederland kan een codicil gebruikt worden voor bepaalde uiterste wilsbeschikkingen, waarin de opsteller (erflater) zonder tussenkomst van de notaris de vererving van bepaalde roerende zaken regelt, artikel 4:97 Burgerlijk Wetboek (erfrecht). Ook kan een codicil worden gebruikt voor het vastleggen van wensen rond de eigen uitvaart, of voor een regeling van auteursrechten en naburige rechten. Citefout: Na het label <ref> ontbreekt het afsluitende label </ref>
Een getypte of gedrukte tekst kan wel gebruikt worden om wensen vast te houden voor het handelen na overlijden, maar dat document heeft niet de rechtskracht van een codicil en kan niet gezien worden als uiterste wilsbeschikking. Het zal alleen gebruikt kunnen worden als voor alle betrokkenen vast staat, dat dit de wensen van de overledene zelf zijn.
Wordt een door erflater ondertekende getypte of met printer gedrukte tekst in bewaring gegeven bij een notaris, geldt dat onder omstandigheden als onderhands testament (artt. 4:94 en 4:95 BW).
Inhoud van een codicil
Door middel van een codicil kan iemand bij leven vastleggen dat bepaalde zaken als sieraden, boeken, (digitale) documenten, kledingstukken, meubels, mobiele telefoon, laptop of andere voorwerpen die behoren tot de eigen inboedel, na overlijden toekomen aan met naam en toenaam genoemde personen en/of instellingen, dit heet juridisch legateren. De goederen gaan bij overlijden niet direct in eigendom over op de begunstigde, zoals de nalatenschapsgoederen bij een testament, een begunstigde krijgt een vordering op de erfgenamen. In het codicil kan de wens worden opgenomen dat een goed in het privévermogen valt van degene aan wie wordt vermaakt, zodat het bij scheiding niet naar het schoonkind kan gaan ('privéclausule'). Een verzameling sieraden, boeken, media of inboedelstukken kan niet als algemeenheid worden beschreven in het codicil, bijvoorbeeld "mijn sieraden", de stukken moeten afzonderlijk worden beschreven.
Ook kan het auteursrecht na het overlijden via een codicil geregeld worden. Citefout: Na het label <ref> ontbreekt het afsluitende label </ref> [2] Voor erfgenamen bestaat geen wettelijke verplichting zulke richtlijnen te volgen, wel een morele. Voor een executeur of bewindvoerder ligt dat anders, aldus de rechter.
Rechtsgeldigheid
Een codicil heeft dezelfde rechtsgeldigheid als een testament, maar er is geen vormvereiste dat het door een notaris moet worden opgemaakt of bij een notaris in bewaring moet worden gegeven, zoals bij een testament. Wel kan het document bij een notaris in bewaring worden gegeven; maar wettelijk vereist is dat niet. Een codicil heeft niet dezelfde wettelijke bewijskracht als een notariële akte, ligt het bij een notaris is de authenticiteit eenvoudiger aan te tonen. Codicils worden niet centraal geregistreerd zoals een testament. Veilig opbergen van het document is een vereiste, maar ook dat een vertrouwenspersoon van de bergplaats op de hoogte is en er in geval van overlijden bij kan komen. Alleen het originele exemplaar is rechtsgeldig. [3] Nadeel van een codicil dat thuis wordt bewaard, is dat erfgenamen en niet-begunstigden de geldigheid er van kunnen aanvechten.
Wijziging van een codicil
Wijziging van een codicil is mogelijk door een nieuw te maken en het oude te vernietigen (inclusief een eventuele kopie). Opzettelijke vernietiging van een codicil door anderen, zonder uitdrukkelijke toestemming van de erflater is een misdrijf; het maakt een erfgenaam die zich hieraan schuldig maakt onwaardig te erven: hij verliest dus zijn erfgenaamschap.
Een codicil kan ook herroepen worden met een bepaling in een testament.[4]
Geschiedenis
Tegenwoordig is het codicil van beperkt belang; in de negentiende eeuw vormden echter de zo te legateren goederen voor het leeuwendeel van de bevolking het enige dat ze ooit zouden nalaten. De wetgever heeft daarom dit speciale "testament voor de armen" mogelijk gemaakt omdat de meesten geen geld hadden voor een echt testament.
Niet mogelijk in codicil
Nalaten van geld (zowel contant geld als een banktegoed) en onroerende goederen kan niet via een codicil. Dit is alleen mogelijk door middel van een testament via de notaris of een onderhandse akte die in bewaring wordt gegeven bij de notaris. Hetzelfde geldt voor waardevolle spullen zoals een auto, antiek of duurdere schilderijen.[4] Tot invoering van het nieuwe erfrecht in 2003 was het mogelijk bij codicil een testamentuitvoerder te benoemen, dat is sindsdien niet meer mogelijk. Men kan nu bij testament een executeur benoemen, deze persoon heeft een wettelijk takenpakket. Wel blijven benoemingen in een codicil van vóór 2003 geldig.
Donorcodicil
Een bijzondere vorm van het codicil is het donorcodicil. Hiermee geeft een persoon toestemming om na zijn of haar overlijden organen of weefsels te transplanteren naar een levende persoon. In Nederland wordt het donorcodicil wel centraal geregistreerd.
Zie ook
- Wilsverklaring
- Levenstestament
- Wensen voor de uitvaart
- Testament
- Uiterste wilsbeschikking
- Uiterste wil
- Inboedel
Bronnen, noten en/of referenties
|