Voorgeschiedenis 'Have Zolen lijn'
Voorgeschiedenis van de Halve Zolenlijn
De plannen voor een spoorweg van Lage Zwaluwe naar ‘s-Hertogenbosch werden voor het eerst geopperd in 1870; er werd echter geen concessie op verleend. Vijf jaar later dienden enkele Kamerleden een initiatief-wetsvoorstel in, behelzende de aanleg van een twaalftal nieuwe Staatsspoorlijnen, waaronder Zwaluwe – Bosch. Dit voorstel werd in grofweg gehalveerde vorm door de Minister overgenomen. In zijn plan kwam helaas de lijn Zwaluwe – Bosch niet meer voor, maar na aandrang uit de Kamer werd deze alsnog aan het Ministerieel wetsvoorstel toegevoegd. De wet werd aangenomen in 1875.
Over het te volgen trace is vijf jaar lang geruzied. Per amendement was in de wet van 1875 al vastgelegd dat de spoorlijn door de Langstraat zou gaan lopen. Het Ministerie van Oorlog bleek echter een noordelijker gelegen trace te prefereren, langs de vesting Heusden. Na oeverloze discussies werd deze wens uit kostenoverwegingen uiteindelijk niet gehonoreerd. Al met al kon het werk aan de spoorlijn door de Langstraat effectief pas in augustus 1880 beginnen.
De lijn is in drie fasen van west naar oost aangelegd:
- Lage Zwaluwe – Waalwijk, begonnen 1881, in exploitatie 1886
- Drunen – Vlijmen, begonnen 1886, in exploitatie 1888
- Vlijmen – ‘s-Hertogenbosch, bouw begonnen 1888, in exploitatie 1890
Opzet van de Halve Zolenlijn
De hele Halve Zolenlijn werd enkelsporig uitgevoerd. Men gokte echter wel op een voorspoedige groei en besloot daarom alvast het spoorbed en de pijlers en landhoofden van de vaste bruggen op dubbelspoor te bouwen. Zo zou na aangetoonde behoefte de hele lijn eenvoudig op dubbelspoor kunnen worden omgebouwd door het enkele toevoegen van een tweede serie vaste overspanningen. Daar is het overigens nooit van gekomen.
De draaibrug in Geertruidenberg werd wel gelijk dubbel uitgevoerd maar is zo nooit gebruikt.
Einde van de Halve Zolenlijn
De laatste passagierstrein reed halverwege 1950 over het spoor. Daarna is de spoorbrug bij Geertruidenberg open gezet. Twee maal per jaar ging de brug nog dicht. Dit was voor de inspectietrein van de NS en een sproeitrein. In oktober 1972 werd de (openstaande) spoor-draaibrug door een 1300-tons binnenvaartschip (de “Gijsbert”) [1] aangevaren en ontzet. De brug is nooit meer gerepareerd.
Halve Zolenlijn vandaag
Tegenwoordig wordt een groot gedeelte gebruikt als fietpad of wandelpad. Het traject van de spoorlijn is nog op veel plaatsen te herkennen.
Bron: Terry van Erp
- ↑ Paul Henken: Archiefonderzoek heeft meer duidelijkheid gebracht over het gedeelte Geertruidenberg - Raamsdonk en de hierin voorkomende Dongebrug. Vast staat nu dat de 'fatale' aanvaring van de brug heeft plaatsgevonden in de nacht van 22 op 23 december 1967; het beschadigde brugdeel is op 12 augustus 1969 uitgevaren. (tijdschrift Op de Rails - juni 2017)