Voorbeelden van dakpannen

Uit Wiki Raamsdonks Erfgoed

Verschillende soorten dakpannen

Holle pannen

Maatverschillen dakpannen

gebruikte pannen en vermiste dakpannen laten maken

Dakpanleveranciers
  • rietvorst (trefwoord)

andere documentatie over dakpannen:

zonder sluiting:

Monnik en non

Ook: holle en bolle pannen (maar nu wordt de onderste pan als eerste genoemd). Een oud type dakpannen.
Soms worden bijvoorbeeld muren in de stijl van de Bossche School met halve keramische cilinders afgedekt, vierzijdig verglaasd en niet taps toelopend (zie de derde afbeelding hieronder, van Kees Wonink, toegepast door Bureau Architecten aan de Maas in Maastricht en Rotterdam). Eerste foto van Dakpannenhandel Westera; geheel onderaan een dakvlak van Wienerberger.

Kenmerken van monnik en non:

  • hol en bol wisselen elkaar af
  • bovenpan is halfcilindrische of taps toelopend
  • sluiting door bijvoorbeeld cement
  • levendig, mediterraan uiterlijk
  • niet zonder meer los te leggen
  • een soort "dubbele dekking" omdat ze voor een groot deel over elkaar werden gelegd (net als bij de tegula en imbrex)
  • later kwamen er neusjes aan de onderpan zodat die aan een lat kon worden gehangen en de bovenpan had een soort horentje aan de bovenzijde waar de daarboven liggende pan op rustte.

Verg. tegula en imbrex, waarbij de onderste pan een platte pan is.

Oude Holle pan (HP), oude holle pan, Boomse pan

Oude Holle pan (HP), oude holle pan, Boomse pan (Vlaanderen), Vlaamse pan, Schulense pan (Limburg); zonder sluiting.
De holle pan is een pan waarvan het waterafvoerend gedeelte een fors gebogen vorm heeft. De holle pan geeft een duidelijk golvend uiterlijk aan het dak. Dit type pan is geschikt voor daken met een minimum helling van 25° (met onderdak). Deze typisch Nederlandse pan wordt ook wel golfpan of S-pan genoemd, is eigenlijk een bol en een hol aan elkaar.
Kenmerkend zijn:

  • de fraaie regelmatige golf
  • de overlappende aansluiting.

De holle pan werd oorspronkelijk alleen in handvorm gemaakt, bijnaam is "Oude Holle" of Oude Hollandse pan, daarna als strengpers (ook nu nog volop) maar ook als revolverpers holle pan.
De golfpan, die uit de zgn. quackpan. De quackpan (een eenvoudige golfpan) is ontwikkeld, stamt waarschijnlijk uit het derde kwart van de veertiende eeuw. "Deze holle pan werd in korte tijd de meest toegepaste Nederlandse dakpan en bleef dit eeuwenlang." In Vlaanderen wordt de oude holle pan Boomse pan genoemd.

In de ons omringende landen werd de holle pan Tuile Flamande, Holländische Pfanne en Dutch pan tile genoemd.
Afmeting bijvoorbeeld 21x28 cm.

Oude holle Koramic Sinus van Wienerberger, dekkende breedte 200 mm, variabele latafstand van 340 tot 350:

"Koramic Sinus is ontwikkeld volgens een eeuwenoud ontwerp. Zo heeft deze keramische, oude holle pan een mooie welvende goot en een overlappende wel. Twee bijzonder stijlvolle eigenschappen waarmee u het karakteristieke verleden in ere herstelt. Tel daar de sfeervolle details, zoals de bijzondere patina en de hulpstukken, zoals de oude holle vorsten, bij op en het authentieke plaatje is compleet."

"Koramic Sinus is verkrijgbaar in een kleurenpalet van zes tinten: natuurrood, rustiek engobe, vieilli rood, vieilli blauw, blauw gesmoord en zwart verglaasd."

Monier gamma:
Oude Holle (Pdf-document brochure Pdf-document technisch
Alphons Meyer Vrasselt gamma:
Hohlziegel
Koramic
(Wienerberger) gamma:
Oude Pottelbergse pan 451
Sinus
Nelskamp gamma:
Oude Holle pan OH-16
Laumans gamma: Hohlpfanne Lander gamma:
Oud holle H160, Holle MN138
Imerys van Edilians gamma:
Dubbele pan S, e.a.
Luijtgaarden, het handelshuis voor hellende daken.

Met Sluiting:

Verbeterde Holle pan of Verbeterde Hollandse pan (VH, VHP), met sluiting
dakpan, verbeterde holle pan, pannenboekje luijtgaarden, www.hellenddak.nl

De Verbeterde holle pan is een pan waarvan het waterafvoerend gedeelte een gebogen vorm heeft en waarvan de kopsluiting met het pannenlichaam meeloopt. Ook deze pan geeft aan het dakvlak een golvend uiterlijk. De verbeterde holle pan is zowel geschikt voor daken met een lage als een steile helling. De minimum dakhelling tussen 22° en 25° (met onderdak) naargelang het model.

Kenmerken van de verbeterde holle pan:

  • groot golfdal met beperkte diepte
  • enkele en dubbele sluitingen bij de zijwel (voorbeelden zijn met dubbele sluiting)
  • stuitende zijwel
  • (vrijwel) doorgaand dakvlak
  • duidelijk zichtbaar afwaterend waterslot aan bovenzijde.

Verbeterde holle pan (Pdf-document pannenboekje van luijtgaarden.nl)

Onder de Verbeterde Holle pan Narvik variabel van Wienerberger "De Narvik VHV is bij uitstek geschikt voor zowel nieuwbouw (prefab kappen) als renovatieprojecten. Vanwege de variabele latafstand (285-305 mm) zijn nagenoeg alle oude dakpanmodellen op hetzelfde maatritme te vervangen."
De VHV Vario biedt niet alleen flexibiliteit in de lengte maar ook in de breedte! Er hoeft dan nauwelijks meer gezaagd of geknabbeld te worden aan dakpannen om ze op een dak passend te maken. Ook is er een speciale panhaak voor de VHV Vario.

Wienerberger
Narvik VHV
Luijtgaarden, het handelshuis voor hellende daken.

Opnieuw Verbeterde Holle pan (OVH, OVHP)

Ook: Opnieuw Verbeterde Hollandse pan.
De Opnieuw Verbeterde Holle pan is de Verbeterde Holle pan maar meer met het uiterlijk van de oorspronkelijke holle pan: een diepere welving. Vanaf 1928. Een zeer fraaie pan.

onder een ovh met een trapvormige uitsnijding (zie ook tekening van de stichting historie grofkeramiek verderop), fabrikaat gebr. teeuwen, via luijtgaarden

Onder een tekening van een opnieuw verbeterde holle pan van de stichting historie grofkeramiek

Koramic gamma:
Vlaamse pan 401 Pottelberg, VHV Janssen-Dings, VHV Narvik, OVH Janssen-Dings, OVH Narvik
Nelskamp gamma
Nibra OVH pan H-10, Nibra OVH pan H-14
Lander gamma:
Lander OVH N130, Lander OVH H108VAR, Lander OVH Z90
Laumans gamma: Super-OVH
Monier gamma:
OVH 206 (Pdf-document brochure, Pdf-document technisch)
Luijtgaarden, het handelshuis voor hellende daken.

Dubbele golf

Een mooie rustige dakpan met twee golven, met het vermoeden van de oude holle pan.

Nelskamp gamma:
S-pan, Sigma-pan
Monier gamma:
Frankfurter
De Witte (gebruikte pannen):
Maaspan

Vlakke pannen

Tegula, bij tegula en imbrex
Imbrices zijn halfronde Romeinse dakpannen, soms enigszins taps toelopend, die de naden tussen de tegulae, de platte tegels, afdekt. Het geheel van tegels en bolle pan wordt "tegula" en "imbrex" genoemd.
De onderste opening tussen tegula en imbrex (ook: imbrix) wordt soms met mortel gevuld om binnendringen van hemelwater nog extra tegen te gaan, maar ook om vogelnesten te vermijden.
Verg. monnik en non (een bolle en een holle pan, terwijl de tegula-en-imbrex uit een platte en een bolle tegel bestaan).

Hildesheimerpan of Krempziegel of Breitziegel

De Hildesheimerpan is een van de oudste voorbeelden van een overslagpan met enkele dekking. Volgens de overlevering zou de pan in 993 zijn uitgevonden door bisschop Bernward von Hildesheim.
Opvallend is dat het een linksdekkende pan is, d.w.z. de wel zit voor de toeschouwer aan de linkerkant.

Pdf-document Informatie over de Krempziegel van Jacobi Walther (zie ook Dachziegel.de)

Vlakke pan met sluitingen

Een zeer vlakke pan met sluitingen, ook geschikt als gevelpan. Pan met sluitingen en vlak waterafvoerend vlak. De pan geeft aan het dakvlak een vlak uitzicht. Dit type pan is geschikt voor daken met een minimum helling tussen 24° en 35° (met onderdak) naargelang het model.
Lijkt enigszins op de leipan.

Koramic gamma:
Vauban Migeon, Datura Narvik, Actua Migeon, Actua Langenzenn
Monier gamma: Signy-Finnez, Tuile Plat, Bretagne, Stonewold (beton)
Imerys van Edilians gamma:
HP10, HP13, HP20 (dubbelformaat), Beauvoise

Pan met brede ribben (platte pan)

Een vrij vlakke pan met karakteristieke dubbele ribben.

Nelskamp gamma:
Finkenberger-pan, Kronen-pan

Pan met zachte golving en sluitingen (platte pan)

Pan met sluitingen en vlak waterafvoerend vlak.
Deze pan is voorzien van een wel waardoor het dakvlak een zacht golvend uitzicht verkrijgt. Dit type pan is zowel geschikt voor daken met een lage als een steile helling. Minimum dakhelling tussen 20° en 25° (met onderdak) naargelang het model.
Bekendste voorbeeld is de stormpan.

pegon-pan (vanaf ca. 1875; meer gebruikt in indonesië dan in nederland), niet echt een forse sluiting, maar de bedoeling is er:

Koramic (Wienerberger) gamma:
Stormpan 44 Pottelberg, Stormpan 993 Pottelberg, La Panne Bisch, L15 Langenzenn, FD Narvik, Alegra Narvik, Alegra Bisch, Alegra Eisenberg
Monier gamma:
Postel Orage stormpan
Lander gamma:
Lander E145, Lander E115, Lander J110, Lander J120, Lander J135
Imerys van Edilians gamma:
Artoise (dubbelformaat), e.a.
Deeterink dakpannen: pegonpan

Romaanse pan (platte pan)

De Romaanse (en de Gotische pan) zijn keramische dakpannen die gekenmerkt worden door een grote rechte golving en relatief klein plat vlak. Hoofdzakelijk gebruikt voor woningen in Spaanse/Romaanse stijl in de typische zuidelijke afwerkingskleuren.
Dit type pan is geschikt voor daken met een minimum helling van 25° (met onderdak).
De Romaanse pan heeft een constante wel (bolling) en de Gotische een meer of minder taps toelopende wel.

Meyer-Holsen gamma:
Ravensberger
Leikon gamma, o.m.:
Languedoc Rouge, Languedoc DCIL Vieux Midi, Romane Canal Vieilli Atlantique
Sandtoft (is Wienerberger UK geworden) gamma:
Bridgewater Double

Gotische pan (platte pan)

De Gotische (en de Romaanse pan) zijn keramische dakpannen die gekenmerkt worden door een grote golving en relatief klein plat vlak. Hoofdzakelijk gebruikt voor woningen in Spaanse/Romaanse stijl in de typische zuidelijke afwerkingskleuren. Dit type pan is geschikt voor daken met een minimum helling van 25° (met onderdak).
De Romaanse pan heeft een constante wel (bolling) en de Gotische een meer of minder taps toelopende wel.

Koramic gamma:
Romane Bisch (eigenlijk Gotische Bisch)
Lander gamma:
Holle pan M145

Muldenpan

Enkele muldenpan), Rijnlandpan (Rheinland), Reformziegel:
Vlakke pan met rib en sluitingen "Mulden" is Duits voor trog, bak, kom van een dal; terug te vinden in de vorm van de mulden dakpannen.)
De benaming van de vlakke muldenpan met één (brede) holling is ook rijnlandpan, platte enkele muldenpan of in het Duits Reformziegel.
Let op:

  • de naam vlakke mulden wordt ook gebruikt, maar meestal wordt de dubbele muldenpan bedoeld
  • de platte enkele muldenpannen wordt in Nederland abusievelijk wel holle mulden genoemd maar hij hoort wel degelijk bij de groep platte of vlakke pannen.

Hedendaagse versies van de (enkele) vlakke muldenpan]:

Muldenpan (dubbele muldenpan), groefpan, Marseiller pan, Marseille pan, Ludovicus pan, Clant pan: vlakke pan met goten en sluitingen

Pan met sluitingen. De klassieke mulden pan heeft voor het afvoeren van water twee markante goten (de mulden), gescheiden door een smal opstaand randje. De goten geven het dakvlak een kort golvend uiterlijk.
De vorm van de pan geeft aan het dakvlak een netwerkachtig uiterlijk dat toch zacht golvend is. Dit type pan is geschikt voor daken met een minimum helling van 25° (met onderdak). Hij wordt ook wel aangeduid als vlakke dubbele muldenpan.
De Marseille pan is een stempelpers-pan die lijkt op de mulden pan; hij komt hier nauwelijks voor. "De pan heeft een vlakke kopsluiting en een enkelvoudige zijsluiting. Evenals de muldenpan kan de pan in verband worden gelegd. De pan is gemakkelijk te herkennen aan de diagonale strepen op de wel."
Afmeting bijvoorbeeld 24,2x42 cm, vroeger bijvoorbeeld ook 21x35 cm (Marseille pan) of 20x33,5 cm (Ludovicus pan).
Deze vlakke pan is ook leverbaar met één enkele holling, de enkele mulden pan.

Koramic gamma:
Standard Migeon, Mega Migeon
Nelskamp gamma:
Nibra Mulden pan DS-10, Vlakke Muldenpan D-13, Vlakke Muldenpan D-15-U, Nibra 3, Muldenpan MS-5
Monier gamma:
Vlakke Mulden
Meyer-Vrasselt gamma:
Rheinlandziegel

Vlakke pan met extra sluitingen en speciaal design

Uniek design en ijzersterk in techniek.
Met zijn 3-dubbele kop- en zijsluiting beschikte dit model over extreem goede sluitingen en blijft handzaam in de verwerking waardoor het kan worden toegepast bij een dakhelling van slechts 7° (in het Lander Top 10° systeem). De extra grote dakpan K100, hieronder bij het titaankleurige dakvlak, vanaf 10°.

Lander gamma:
Lander K150 en K100 (grootformaat)

Vlakke pan fraaie eenvoud

Een tijdloze vlakke pan van lander, de r100:

De strakke, vlakke pan domino van eternit, in "natuur", "engobe" en "finesse verglaasd” o.m. toegepast op de nieuwe kerk van de hersteld hervormde gemeente in ouddorp.

Vlakke of platte Friese pan

De platte of vlakke Friese pan is een echte Friese dakpan: hij werd vervaardigd in Friesland en vaak daar ook toegepast. De Friese dakpannen kunnen voorzien zijn van een paar ribben of van meer ribben en komen geglazuurd voor (blauw/zwart gesmoord).

Afmeting bijvoorbeeld 22x28 cm.

Gegolfde Friese pan

De gegolfde Friese pan lijkt op de platte Friese pan, maar met een golf in plaats van een ribbe of geul in de pan.
Afmeting bijvoorbeeld 22x27,5 cm.

Tuile-du-nord sluitpan, platte sluitpan

De tuile-du-nord is een zeer bekende machinaal vervaardigde vlakke dakpan. De "Tuile du Nord" zoals de oorspronkelijke schrijfwijze was, is afkomstig uit het Franse departement Nord
Kenmerken:

  • rechts aan de zijkant een bolle rand die over de aangrenzende pan komt te liggen
  • de tuile-du-nord is duidelijk herkenbaar aan de twee halve maantjes
  • de tuile-du-nord wordt recht boven elkaar gedekt.

edilians.nl merys van Edilians. gamma:
Monopole N°1 Huguenot
Wienerberger (Terca) gamma:
TdN

Kruispan, Bouletpan, Echter pan (Echterpan)

De naam van de kruispan is afkomstig van het "gekruist" leggen (dekken), dwz. de volgende rij pannen wordt een halve pan verschoven. Kruispannen worden dus niet recht boven elkaar gelegd. Als er geen halve pannen beschikbaar waren moest de windveer een stuk over het pannendak gelegd doorlopen.
Eind 19e eeuw kwam er een nieuwe pan op de markt, gemaakt op een machine van en in licentie van de Franse fabrikant Boulet uit Parijs, tevens fabrikant van andere kleikeramische machines. Het model doet denken aan de Jugendstil, een bol met uitlopers. Op een afbeelding hieronder een vrij fel groen exemplaar, waarschijnlijk uit de Jugendstil-periode. In Nederland werd de licentie verstrekt in Limburg aan Echt. Deze platte pan werd aangeduid als kruispan en later vooral als Echter Pan (Echterpan).
Het dakpanmodel kruispan is vooral geschikt voor renovatie en restauratie.
Afmeting bijvoorbeeld 20x23 cm.
Engels: boulet tile

Monier gamma:
Kruispan

Diamantpan

Pan van Mehrhoog, ruitpan, ruitjespan, tuile losangée ("pan met een ruitvorm"), Rautenfalzziegel, pan van Forbach

Een wonderlijke, vlakke kruispan met een ruitmotief, ca. 1850. De pan van Mehrhoog is waarschijnlijk van Franse origine. Arie Schellingerhout vermeldt in "Dakpannen, 2600 jaar terracotta of keramische dakpan" dat de ruit niet alleen decoratief was maar er ook voor zorgde dat bij zware regenval het water geleidelijk in de goot loopt en dat de smeltende sneeuw niet als dikke plakken naar beneden kon schuiven
Door het in verband leggen, loopt de wel door in de driehoek (halve ruit) van de erboven liggende pan.
Een andere benaming is de Pan van Forbach (Mombers Dakpannengids).
Soms wordt Mehroog geschreven i.p.v. Mehrhoog, maar Mehrhoog is een plaats in Duitsland niet al te ver van de Rijn.
De pan wordt in het Frans tuile losangée genoemd (pan met een ruitvorm; losangée is ruit, losange is diamant).
Afmetingen bijvoorbeeld 21x30 cm.
Afbeeldingen o.m. uit Pannenboekje Luijtgaarden.

Pan van Hamer, (platte) hamerpan, Altkircher Falzziegel, Le Forest-pan, Jewish tile

De pan van Hamer is een vlakke pan met aan weerszijden een smalle wel. Er is ook een variant met een rechte wellen ipv. rond. Er zijn ook witte pannen van Hamer bekend (voor gebouwen met bederfelijke waar vanwege het terugkaatsen van de zonnestralen door witte dakpannen).
De gelijkenis van de vorm van de pan met een joods wetboek heeft wellicht voor de Engelse benaming Jewish tile gezorgd.
Fabrikaat Hamer & Co Nijmegen, ca. 1890.
Afmeting bijvoorbeeld 19,5x23 cm.
Afbeeldingen uit het Pannenboekje van Luijtgaarden en Monumentenwacht Gelderland.

Lucas IJsbrandszpan, Lucas IJsbrandszoon pan (fam. Britzel, Makkum), Schuppenfalzziegel, Draisma de Vries (Achlum) (soms: Lucas-IJsbrantspan)

De Lucas IJsbrandszpan is een grote, zware, platte pan (fabrikant L.IJ. Britzel, Makkum), geproduceerd van ca. 1880 tot 1920. Het is een zeer goed sluitende pan met een zeer kenmerkende tekening. Er is een geglazuurd en ongeglazuurd (gesmoord) type pan.
De Lucas IJsbrandspan gaf het dak een schubvormig karakter. "De pan was zeer stormvast en zorgde voor een goede waterafvoer. Omdat de pan zeer prijzig was, werd vaak maar een deel van een dak belegd." De pan komt vooral in Friesland voor.
De schrijfwijze varieert nog wel eens, bijvoorbeeld ook Lucas IJsbrantsz, dus met een t i.p.v. een d, met of zonder tussen-s, soms zonder z aan het eind.
Afmeting bijvoorbeeld 25x32 cm.
Pdf over deze pan (en meer): Pdf-document Het panwerk van Lucas IJsbrandsz en de familie Britzel te Makkum door Otto Gielstra
De Schuppenfalzziegel van de gebr. Gilardoni lijkt op de Lucas IJsbrandsz pan.

Vrijwel dezelfde pan werd ook door Draisma de Vries gefabriceerd in Achlum. De Draisma de Vries pan (ca. 32,5 x 23 cm) is dunner en kleiner dan de Lucas IJsbrandszpan (41 x 29 cm) en is iets ronder van vorm.

Zowel Lucas IJsbrandsz als Draisma de Vries hadden hun naam op de achterzijde (onderzijde) van de pannen.

Afbeeldingen o.m. uit het Pannenboekje van Luijtgaarden, Erfgoedcentrum Zutphen, uit de genoemde pdf en van Oudbouw-handel.nl.

Tegelpannen of leipannen

Keramische tegelpan

De tegelpan, ook leipan genoemd, is een kleine platte pan die kruiselings over elkaar wordt gelegd. Door de grote overlapping is slechts 1/3 van de pan zichtbaar. De pan geeft aan het dak een vlak uitzicht. Dit type pan is enkel geschikt voor daken met een minimum dakhelling van 35° (met onderdak).
Aanvankelijk waren leipannen geheel vlak met bovenaan twee gaatjes voor houten pennetjes, nagels of schroeven om de leipannen aan de panlat te bevestigen.
Edilians/Imerys (zoek op tegelpannen) heeft een zeer grote collectie tegelpannen.
(Voor de verschillende soorten leidaken (Maasdak of Maasdekking, Rijndekking of schubbendak, Leuvense dekking e.d.) zie de Leisteenpagina


Koramic (Wienerberger) gamma:
Pontigny Aléonard, Patrimoine Aléonard, 301 Pottelberg, Plato Pottelberg
Monier gamma:
Domaniale
Eternit gamma:
New Stonit, Hawkins, Ashdowne
Lander gamma:
Rechte Snijvorm
Leikon gamma:
Eminence, Elysee, Perigord, Sologne, Segala, Meursault en Bocage
Imerys van Edilians gamma:
Abbay, Paysage, Quercy, Terre de Beauce, Hermitage, Senoise, Alezane, Celtoise, Chevreuse, Chaume, Brumaire, Phalempin, Monument Historique, Ste Foy e.v.a.
Creaton gamma:
Biberschwanzziegel (allerlei soorten tegelpannen): Klassik, Profil, Ambiente, Antik, Sakral, Manufaktur
Alphons Meyer Vrasselt gamma:
Biber Handform

Beverstaartpan (meestal keramiek) en andere vormen leipannen

De beverstaartpan is een speciaal soort tegelpan die we in bijvoorbeeld Duitsland regelmatig zien (Biberschwanz).
Afmeting bijvoorbeeld 15x26 cm.

Meer voorbeelden van beverstaartpannen
Lander gamma:
Ronde Snijvorm, Segment Snijvorm, Zeshoekige Snijvorm, Gotische Snijvorm, Kerkmuis Snijvorm, Korfboog Snijvorm, Torenleipan
Leikon gamma:
Meursault
Imerys van Edilians gamma:
Ecaille
Creaton gamma:
Biberschwanzziegel (allerlei soorten tegelpannen): Klassik, Profil, Ambiente, Antik, Sakral, Manufaktur

Oegstgeester pan (Jossenpan)

Soms: boomblad-pan. De Oegstgeester pan, Oegstgeester platte pan of Jossenpan is de hartvormige pan die vooral in de 19e eeuw door de pannenbakkerij Jossen ("De Nijverheid") werd gefabriceerd, naar een ontwerp van de Engelsman James Reed. Na sluiting van De Nijverheid in 1907 wordt de Oegstgeester dakpan nog wel geproduceerd bijandere pannenbakkerijen.
Canoy & Cie uit Steijl toont in 1863 de Oegstgeesterpan in een prospectus en noemt ze daar Engelse pannen. In Engeland werden deze pannen aangeduid met Tudor (schubvormig) en Diamond (ruitvormig).
Afmeting bijvoorbeeld 21x22 cm.
Afbeeldingen o.m. KMR Vastgoedopleidingen, Gemeente Oegstgeest en Kroon Keramiek.

Pdf-document Voor uitgebreide historische gegevens over de Oegstgeester pannenfabrieken (artikel van drs. Carla de Glopper).

Pan van Helder

Platte, geribde pan van Helder & Co. Een bijzondere ruitvormige pan van het Friese Helder & CO uit Dokkum, geproduceerd van ca. 1890-1915. Oorspronkelijk waren de pannen glad maar ivm. verbeterde afwatering werden ze voorzien van groeven.
Afmeting bijvoorbeeld 23x23 cm.
Afbeeldingen van Dakpannenhandel Westera en Ed van der Veen (Dachziegelarchiv).

Leipan van vezelcement

Leipan (vezelcement, Alterna) van Eternit.

Houten leipan (houten tegelpan)

Een houten leipan kan geïmpregneerd zijn met een vuurafwerende coating:

Voor natuursteen leien, leipannen, houten shingles en kunststof leien zie bijvoorbeeld Hegeraat Leidekkersbedrijf en Leikon.

Vlak natuursteen

Ook dikke, vlakke natuursteen komt voor als dakpan, ca. 4 cm dik

klooster saint-trophime in arles, frankrijk (copyright dig keur, vademecum de late middeleeuwen, uitgeverij profiel)

Bijzondere pannen

Gevelpan

Ook: kantpan, eindpan, windveerpan. Gevelpannen zijn hulpstukken die dienen ter afsluiting van dakzijkanten. Leverbaar in zowel linkse als rechtse uitvoering. Voor de dakhoeken zijn ze uitgevoerd als gevelonder- en gevelbovenpannen.
Een windveerpan is een gevelpan die voldoende bescherming biedt om als gevelpan te fungeren én de windveer te vervangen.

Trappan of veiligheidspan

Met deze pan kan een soort trap gemaakt worden om het dak te beklimmen, een PVC dakpan van Röben.

dakpan, veiligheidspan of trappan, monzaplus, kunststof, pvc, www.roeben.com

Chaperonpan

dakpan, chaperonpan, www.monierbelgium.be

Hulpstuk voor afwerking van lessenaardaken en aansluitingen op platte daken.

Voor de dakhoeken zijn er chaperon-gevelpannen beschikbaar.

Doorvoerpan (dakdoorvoer, ventilatiepan)

dakpan, doorvoerpan, www.klusidee.nl

Een doorvoerpan is een hulpstuk bestemd voor ontluchting, ventilatie, het aanvoeren van verse lucht, het afvoeren van rookgas, een antenne e.d. (zie bij dakdoorvoer).
Een ventilatiepan dient om de ruimte tussen dakpannen en dakbeschot van verse lucht te voorzien waardoor bv. het dakbeschot sneller droogt.
Zie ook bij lichtpan (de niet met glas o.d. afgesloten klokpan kon ook voor ventilatie toegepast worden)

Hulpstukken voor het doorvoeren van ventilatievoorzieningen

Antennepan

Een antennepan is een hulpstuk voor de doorvoer van een forse antennemast (met dank aan Hans Remeeus, tegen lekkage door stuifsneeuw aan zijkanten en onderzijde voorzien van siliconenkit.

Onderpan

Een onderpan is een hulpstuk ter afsluiting van de dakvoet.
Het profiel van de onderkant is dichtgezet, zodat het dakaanzicht, vooral bij een laag dak, veel fraaier is.

Bovenpan

Bovenpannen zijn aan de bovenzijde vlak afgewerkte pannen voor toepassing onder halfronde vorsten. Het dakpanprofiel behoeft niet in het werk te worden dichtgezet, wat het aanzicht ten goede komt. Als variant zijn ook naar panmodel geprofileerde elementen leverbaar.

Knikpan

Lichtpan, "glaspan", transparante pan

Zie ook lichtpan En online: Klöber, Monier, Kroon Keramiek

Klokpan, huifpan, doevepan, gaatpan

Pan met zonnecellen

Aanhoeker

Hoekkeperpan

Ook hoekkepervorst.

Hoekkeperpan van Luijtgaarden dakpannenhandel

Zwaluwpan, Mussenpan

Speciale dakpannen bieden nestgelegenheid aan bepaalde vogels. Door het verdwijnen van de oude daken en dakpannen waar voor vogels voldoende ruimte was om hun nest te bouwen, wordt door de gierzwaluwpannen en huismussenpannen. Er zijn ook vleermuispannen. Verg. de [[>mussenpan]] en de uilenpan.

Uilenpan

De uilenpan is een variant van de zwaluwpan, waarbij de in- en uitvliegopening duidelijk groter is.

Andere zaken die het leven of overleven van dieren vergemakkelijken, zie dieren hulpmiddelen.

Dakpanklem, dakpanhaak, dakpannen beschermen tegen afwaaien

Dakpanverankering en dakzones (Monier):

Panhaken

Bij gebruik van verschillende soorten dakpannen zijn vaak ook verschillende soorten panhaken nodig (zie op die pagina, hier een paar voorbeelden).

ovh-tik panhaak van wienerberger
euro panhaak ovh 206 van monier

Houten raster

Ook een houten raster beschermt tegen afwaaien dakpannen; overigens, fraaie doorvalbeveiliging bij zolderluiken links (lindengracht, amsterdam, [1] kijk in google maps]

Dakpannenpasta

Om nokvorsten of dakpannen bij hoekkepers en kilkepers goed vast te zetten kan Flexim worden toegepast:

Nokvorsten

Nokvorst, vorstpan
Er bestaan globaal drie typen nokvorsten waarmee de nok van een zadeldak kan worden afgewerkt:

  • Halfronde vorsten, met een halfcilindrische doorsnede, waarbij de opening tussen het panprofiel en de vorst moet worden dichtgezet. Halfronde vorsten kunnen in de lengterichting een ventilatievoorziening hebben.
  • Zadel- of omloopvorsten met hetzelfde profiel als de dakpannen. Ze hebben een vaste hoek en zijn meestal in twee uitvoeringen leverbaar: één voor dakhellingen van 20-35° en één voor dakhellingen van 35-50°.
  • Ballonvorsten, halfcilindrisch en geprofileerd naar panmodel. De dakhelling is daardoor minder gevoelig, maar voor steile daken zijn ze niet geschikt.

Zadelvorst of omloopvorst

Ballonvorst

Vorsthoed

(minder terecht: vorstenhoed
) Een vorsthoed wordt toegepast op ontmoetingen van vorsten van nok- en hoekkepers.
Een vorsthoed kan van een piron worden voorzien.

Schubvorst

Schubvorsten zijn de gebruikelijke hulpstukken voor het afwerken van hoekkepers; voor de afsluiting bij de dakvoet zijn er "beginschubvorsten".

Dakpannenhandel Westera had een grote sortering en toont dat in een fraai tableau bij een dak met wolfseind:

Rietvorst hulpstukken

Vooral in het buitenland zijn veel andere, wonderlijke vorsten bekend

Voor meer van deze "bijzondere" vorstpannen, die soms veel op de klassieke akroterions lijken:
zoek op internet naar (afbeeldingen) dachschmuck.

Aangroei op betonnen dakpannen

De dakopbouwen met de donkere betonnen pannen zijn later geplaatst, maar hebben binnen een aantal jaren al forse aangroei (klik op de afbeelding voor groter):

Maatverschillen dakpannen

Bij het (na)bestellen van dakpannen zijn de exacte maten belangrijk.
Het Technisch handboek van Monier zegt hier bijvoorbeeld over: "Door bakkrimp zijn kleine afwijkingen mogelijk. Indien u aan uiterste maten gebonden bent, is het raadzaam vooraf te controleren of de geleverde dakpannen en gevelpannen deze toelaten."
En bij Lander: "Maximale en minimale panlatafstanden altijd opgeven bij opdracht!"

Dus: altijd navragen wat de maten van een bepaald type pan zijn bij een bepaalde leverancier.
Het beste is wellicht één of een paar dakpannen te bestellen en na te gaan of die de gewenste maten hebben.

Gebruikte pannen en vermiste pannen laten maken

Leveranciers van gebruikte dakpanen

Dakpannen opnieuw fabriceren

  • Koper Dakpannen Medemblik maakt ook bepaalde dakpannen op bestelling, dus als er geen nieuwe of gebruikte pannen verkrijgbaar zijn, kan Koper die voor u maken
  • Reszto Restauratie- en Reproductietechnieken maakt aan de hand van een bestaande dakpan of bestaand hulpstuk met behulp van een siliconenmal nieuwe dakpannen.
  • Dijkstra Friese Kleiwarenfabriek maakt o.m. dakpannen in alle maten en soorten op basis van een bestaand model, bijvoorbeeld de platte of vlakke Friese en de Friese golf dakpannen, ook gesmoorde versies. (Dijkstra Friese Kleiwarenfabriek is voortgekomen uit Dijkstra Kleiwaren, Ginjaar Kleiwaren en Arbarello.)

(Vermoedelijk) handgemaakte dakpannen

Enkele dakpanleveranciers

(fabrieken en leveranciers, oud en nieuw door elkaar)

(Rupp, Volstrup, Braas en andere zijn overgenomen door Monier.)

Kijk ook eens op het Dachziegelarchiv
(Pdf-document afdruk dakpanarchief)

Naast alle genoemde bronnen vooral dank aan o.m.



Bron digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp

Wiki Raamsdonk