St. Adrianushuis

Algemene gegevens
Naam object:	St. Adrianushuis
Genootschap:	RK zusters van de Liefde
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Geertruidenberg
Plaats:	Raamsdonk
Adres:	Kerkplein 5
Postcode:	4944XD
Sonneveld-index:
Jaar ingebruikname:	1906
Architect:	na te gaan
Huidige bestemming:	ontmoetingscentrum
Monument status:	Rijksmonument 520051

Geschiedenis

Raamsdonk, Adrianushuis; Terry van Erp 3 februari 2010

Interessant kloostercomplex met kapel.

Pastoor Frenken van Raamsdonk vond het bezwaarlijk dat de roomse meisjes uit zijn parochie naar de roomse school in Waspik of Raamsdonksveer moesten. Het kerkbestuur keurde Frenkens voorstel voor een eigen school met een eigen liefdegesticht meteen goed. Zusters uit Schijndel krijgen was lastiger. Na lang aanhouden kreeg pastoor Frenken toezegging.

Het gesticht werd op een bouwplaats vlak bij de kerk gebouwd. Pastoor Frenken legde op 17 juli 1906 de eerste steen en op 31 augustus 1907 werd het St. Adrianusgesticht opgeleverd. Op 11 september 1907 werden de eerste 6 zusters feestelijk ontvangen. Het klooster was met hulp van de zusters uit Raamsdonksveer en enkele bezorgde dorpelingen ingericht. De scholen werden ingericht en van meubels en leermiddelen voorzien. Zo kon op 16 september begonnen worden met het lager onderwijs en de bewaarschool. De dag begon met een H. Mis waar ook de schoolkinderen bij aanwezig waren, waarna de schoollokalen werden ingezegend. Twee dagen na de aankomst van de zusters werd er al een oude vrouw opgenomen in het gasthuis. Twee weken later kwam de zuster voor de naaischool.

In 1909 kwam de heerbroer van de pastoor in het St. Adrianusgesticht wonen waar hij twee kamers kreeg. Hij werd één van de beste weldoeners van het klooster, waar hij op eigen kosten veel tot stand bracht, zoals de aanleg van een tuin met een imitatie-Lourdesgrot.

Toen in 1913 zuster Laurentia te overlijden kwam, werd een eigen kerkhof noodzakelijk. In dat zelfde jaar werd er een nieuw gasthuis gebouwd.

Op 19 december 1924 vierde pastoor Frenken zijn gouden priesterfeest, op 28 december overleed hij. Zijn opvolger, pastoor Van Heeswijk, liet bij het klooster een processiepark aanleggen met daarin een H.Hartmonument en een kiosk.

Op 5 mei 1972 verlieten de zusters het klooster.

In het kloostergebouw is anno 2010 een ontmoetingscentrum gevestigd, wat bestaat sinds de zusters het klooster hebben verlaten en de bejaarden naar het Hoge Veer gingen. (Bron: databestand kloosters in Nederland.)

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Inleiding

Het KLOOSTER annex BEJAARDENTEHUIS en BASISSCHOOL voor meisjes, bekend als het "Adrianushuis", is gesitueerd in de kern van Raamsdonk, aan een ovaalvormig plein. Het werd gebouwd in opdracht van de congregatie van de Zusters van Liefde uit Schijndel. Het gebouw toont stijlelementen van het eclecticisme en de neorenaissance. In 1936-37 werd het uitgebreid met een nieuwe vleugel voor een KLEUTERSCHOOL in traditionalistische stijl. Vanaf 1973 is het klooster in gebruik als ontmoetingscentrum. Het gebouw is sindsdien een aantal malen verbouwd. De belangrijkste wijziging betreft de sloop van de noordelijke vleugel, waarin dienstvertrekken (o.a. een wasserij) waren ondergebracht. Op de voormalige binnenplaats zijn tegen de zuidvleugel en de westvleugel moderne éénlaags aanbouwen onder plat aangebracht. Tevens is de inwendige dispositie sterk gewijzigd.

Omschrijving

Het deels onderkelderde gebouw heeft een globaal U-vormige plattegrond. Aan de zuidzijde een tweelaagse vleugels onder afgeplatm schilddak, gedekt met leien. De westelijke vleugel is deels éénlaags onder mansardedak, deels tweelaags onder plat. De oostelijke vleugel telt één bouwlaag onder zadeldak. Dekking met kruispannen. Op de noordoostelijke hoek een latere éénlaags aanbouw voor de kleuterschool, eveneens onder zadeldak. Het dak boven de zuidvleugel is gedekt met mastiek (oorspronkelijk leien), de overige daken met kruispannen. Geprofileerde bakgoten op klossen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, met natuurstenen elementen, zoals waterlijsten, kraagstenen, etc. Speklagen in verblendsteen. Onder de dakgoot van de zuidvleugel een boogfries, in de west- en oostvleugel een tandlijst.

De zuidelijke gevel van de zuidvleugel is symmetrisch en telt zeven traveeën. Middenrisaliet afgesloten door hoger opgetrokken topgevel. Hierin de hoofdingang van het klooster, bestaande uit een dubbele paneeldeur in een ondiep rondboogportaal. Bovenlicht in de vorm van een drielichtsvenster, waarin glas-in-lood. Hierboven een achtruits venster met glas-in-loodraam onder ontlastingsboog met polychroom mozaiek in een muurnis, afgesloten door tandlijst. In de topgevel drie rondboognissen. In de middelste hiervan een beeld van de Heilige Adrianus. De overige vertrekken zijn voorzien van kruisvensters onder ontlastingsbogen met polychroom mozaiek in de boogvelden. In de vensters links van de middenrisaliet, ter hoogte van de kapel op de eerste verdieping, glas-in-loodramen.

De achtergevel van de zuidvleugel heeft eveneens een door een topgevel afgesloten middenrisaliet ter plaatse van het trappenhuis. Hierin drielichtvensters onder ontlastingsboog, voorzien van glas-in-lood. Op de begane grond gaat de middenrisaliet schuil achter een recentere eenlaags aanbouw onder plat. De overige vertrekken in de achtergevel hebben kruisvensters onder ontlastingsbogen.

De westelijke gevel van de westvleugel heeft rechts van het midden een risaliet, waarin de zijingang. Deze wordt afgesloten door een bredere, hoger opgetrokken topgevel, waarin een drietal vensternissen. In de middelste hiervan een drielichtvenster met glas-in-lood. Rechts hiervan een T-venster. De westelijke vleugel is voorzien van kruisvensters onder ontlastingsboog met polychroom siermetselwerk. Links van de risaliet, ter hoogte van de eerste verdieping rechtgesloten vensters met stolpramen. De nieuwe noordelijke kopgevel is vensterloos. De oostelijke achtergevel van de westvleugel gaat op begane grondniveau grotendeels schuil achter een recente aanbouw onder plat. Aan weerszijden hiervan T-vensters. Op de eerste verdieping muurnissen, aan de bovenzijde voorzien van een tandlijst. Hierin bandvensters met vierruits ramen. Geheel links, tegen de zuidvleugel een uitbouw met kleine vensters.

De oostelijke gevel -die dienst deed als schoolgebouw- is voorzien van hoge tienruits kruisvensters onder segmentboog met polychroom siermetselwerk. Twee hoger opgetrokken risalieten, afgesloten door topgevels. Hierin ingangspartijen, bestaande uit een dubbele paneeldeur met zesruits bovenlicht. Hierboven drie lichtvensters met glas-in-lood, onder rondbogige nissen. Tegen de achtergevel een éénlaags aanbouw onder plat. Hierin rechts een breed samengesteld venster met zesruits ramen en bovenlicht met kleine roedenverdeling. Twee deuren met zesruits raam. Links hiervan een achteringang met bakstenen stoep en vierruits zijlichten. Twee kleine vensters ter plaatse van toiletten. Geheel links een breed zesruits venster. Boven de aanbouw zes drieruits vensters met stalen kozijnen.

De aanbouw voor de kleuterschool heeft een ingang in de zuidelijke kopgevel. Getoogde deuropening met paneeldeur, voorzien van een laag hardstenen stoepje. Hierboven een rond bovenlicht met glas-in-lood. In de top een beeldnis met natuurstenen console. De ingang wordt geflankeerd door twee rechtgesloten kruisvensters met kleine roedenverdeling, waarboven een ontlastingsboog. In de oostelijke gevel van de kleuterschool een drietal brede vensterpartijen met een dubbele rij bovenlichten en kleine roedenverdeling. Geheel links een getoogde deuropening met dubbele paneeldeur. Rechts naast de hoofdingang een gevelsteen met opschrift: Prim. Las. Pos. L. van Heeswijck pastor A.D. 1937

Tegen de achtergevel links een éénlaags aanbouw onder plat. In deze aanbouw en in de achtergevel rechts hiervan een langgerekt bandvenster met kleine roedenverdeling.

Inwendig is de dispositie van het gebouw sterk gewijzigd. Van de oorspronkelijke indeling van het klooster zijn alleen de hal, (een gedeelte van) de gang in de zuidvleugel, het trappenhuis en de kapel op de eerste verdieping van de zuidvleugel nog herkenbaar. In deze vertrekken bevindt zich nog een aantal oorspronkelijke elementen. Hiervan zijn onder meer van belang: in de hal natuurstenen tegels, tochtdeuren met rondbogig glas-in-lood bovenlicht, gedenksteen met tekst: "PRIM.LAP.POS./ A. FRENKEN - PASTOR/ ANNO DOM. 1906". In de gang natuurstenen tegels, tochtdeuren naar trappenhuis met een rondbogig glas-in-lood bovenlicht. In het trappenhuis de oorspronkelijke houten trap met balusters en glas-in-loodramen. In de kapel houten lambriseringen en glas-in-loodramen.

Aan de voorzijde van het pand een terras, omgeven door een smeedijzeren sierhek op een laag bakstenen muurtje.

Waardering

Het klooster annex bejaardentehuis en school "Het Adrianushuis" is van algemeen belang.
Het object bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling: het illustreert de rol die katholieke congregaties speelden in zowel onderwijs als bejaardenzorg in het begin van deze eeuw. Voorts vormt het gebouw, een combinatie van klooster, scholen en bejaardentehuis een goede illustratie van een typologische ontwikkeling.
Het klooster bezit architectuurhistorische waarde vanwege de eclectische/neorenaissance stijl en vanwege de bijzondere detaillering. Het klooster bezit ensemblewaarde vanwege de bijzondere situering aan een plein dat naast de R.K. kerk wordt gedomineerd door gebouwen van katholieke instellingen.
Voorts is het beeldbepalende klooster van belang voor het aanzien van de historische kern van Raamsdonk.
Tot slot is het object van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid.

Afbeeldingen

Raamsdonk, Adrianushuis; Terry van Erp 3 februari 2010
Raamsdonk, Adrianushuis; Terry van Erp 3 februari 2010
Raamsdonk, Adrianushuis; Terry van Erp 3 februari 2010