Kruiken
Onze collectie omvat enkele soorten bedkruiken.
Een "bedkruik / warmwaterkruik" of een heetwaterzak wordt gebruikt om in bed voor warmte te zorgen als het koud is. Een bedkruik wordt voor het slapen gaan met heet (maar niet kokend) water gevuld en mee in bed genomen. De kruik geeft gedurende de nacht warmte af, waardoor het onder de dekens behaaglijk blijft. Een bedkruik kan ook worden gebruikt bij buikpijn.
Een 'kruik' in het bed bij de baby, het hoort erbij.
Elk leven begint met de kruik.
Tot de standaarduitrusting op elke kraamkamer behoort een kruik. Meestal zelfs twee. Zo wordt iedereen in wezen ‘met de kruik geboren’. En hoewel de elektrische deken en de zak met kersenpitten in diverse maten en kleuren inmiddels voor geduchte concurrentie zorgen, is de "warmwaterkruik" nog overal te krijgen.
Bij de pasgeboren baby ligt meestal een ijzeren exemplaar, in een kruikenzak. Maar daarna, als men ouder is geworden, wordt er gebruik gemaakt van die oerdegelijke warmwaterzak. We kunnen niet precies nagaan wanneer mensen zich voor het eerst met kruiken begonnen te verwarmen.
Wel is het een gegeven dat in de oudheid het begonnen is met warm gemaakt natuursteen die de koude bedden verwarmde.
Daarop volgde de overbekende bedpan. De bedpan werd gevuld met hete kolen.
De eerste 'warmwaterkruiken' verschenen in de geschreven geschiedenis pas in de zestiende eeuw. Gegoten uit tin, was het een luxe artikel voor de rijken. De arme mensen moesten het doen met een verwarmde baksteen of een goedkoper uit leem gebakken exemplaar. Daarin kwam pas verandering met de opkomst van de industrie, in het midden van de negentiende eeuw. Vanaf dat moment werden kruiken van metaal (koper, messing, zink en aluminium) aan de lopende band geproduceerd. En voor de gewone mens was het ook mogelijk om een kruik aan te schaffen.
De metalen kruik, ‘waar we mee geboren worden’, heeft de vorm van een fles; een metalen koker met een schroefdop voor het vullen van kokend water, en een rubberen ring die lekken voorkomt.
In de loop van de geschiedenis zijn er best andere modellen bedacht, maar het huidige model schijnt toch het makkelijkst in gebruik te zijn.
Bron en foto's: Terry van Erp
