Historische uitdrukkingen, spreekwoorden en scheldwoorden
Uit Wiki Raamsdonks Erfgoed
Uitdrukkingen, spreekwoorden en scheldwoorden
In de dagelijkse taal gebruiken we nog geregeld uitdrukkingen en gezegden die een historische achtergrond hebben. Waar komen deze uitdrukkingen vandaan? Op deze pagina vind je een lijst van historische uitdrukkingen en woordbetekenissen. En omdat daar ook een aantal pareltjes tussen zitten, hebben we ook een hele serie historische scheldwoorden toegevoegd.
Lijst met historische uitdrukkingen en gezegden
| 1-2-3-4: Hoedje van papier |
| Aan Bacchus offeren |
| Aan de bak komen |
| Aan de bedelstaf raken |
| Aan de kaak stellen |
| Aan de leiband lopen |
| Aan de schandpaal |
| Aan de strijkstok hangen |
| Aan het kortste (of langste) eind trekken |
| Aan lager wal raken |
| Aan mijn lijf geen polonaise |
| Aangeschoten zijn |
| Abraham gezien hebben |
| Alle hens aan dek |
| Alle gekheid op een stokje |
| Alle registers opentrekken |
| Als Castor en Pollux zijn |
| Als een bok op de haverkist |
| Als een dief in de nacht |
| Als een feniks uit de as herrijzen |
| Als het kwartje gevallen is |
| Als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje |
| Babylonische spraakverwarring |
| Bakzeil halen |
| Barbertje moet hangen! |
| Ben ik mijn broeders hoeder? |
| Bij de pinken zijn |
| Bij iemand in het krijt staan |
| Blazoen oppoetsen |
| Boontje komt om zijn loontje |
| Bot vangen |
| Boter bij de vis |
| Boter op je hoofd hebben |
| Boterbriefje halen |
| Botje bij botje leggen |
| Boven je theewater zijn |
| Brave Hendrik |
| Broodje Aap |
| Buiten westen raken |
| Chef Lege Dozen |
| Daar is geen kruid tegen gewassen |
| Daar is schraalhans keukenmeester |
| Daar zal geen haan naar kraaien |
| Dan is Leiden in last |
| Dat gaat hem boven de pet |
| Dat gaat van een leien dakje |
| Dat is een dubbeltje op z’n kant |
| Dat is een mijl op zeven |
| Dat kan niet door de beugel |
| Dat klopt als een bus |
| Dat komt voor de bakker |
| Dat legt hem geen windeieren |
| Dat is het hele eiereneten |
| Dat is vaste prik |
| Dat zet geen zoden aan de dijk |
| De beer is los |
| De benjamin zijn |
| De beunhaas zijn |
| De bietenbrug op gaan |
| De biezen pakken |
| De bokkenpruik op hebben |
| De dans ontspringen |
| De dood of de gladiolen |
| De eerste viool spelen |
| De gedoodverfde winnaar |
| De handen in onschuld wassen |
| De hele rataplan |
| De hele reutemeteut |
| De hele santenkraam |
| De hort op gaan |
| De klos zijn |
| De kluts kwijt zijn |
| De knoop doorhakken |
| De kogel is door de kerk |
| De kool en de geit sparen |
| De kuierlatten nemen |
| De laatste loodjes |
| De laatsten zullen de eersten zijn |
| De lakens uitdelen |
| De Mammon dienen |
| De pisang zijn |
| De plaat poetsen |
| De plak zwaaien |
| De pijp aan maarten geven |
| De pijp uit gaan |
| De rapen zijn gaar |
| De Rubicon oversteken |
| De schepen achter zich verbranden |
| De spits afbijten |
| De staf breken over iets |
| De teerling is geworpen |
| De tering naar de nering zetten |
| De vuurproef doorstaan |
| De ware jakob vinden |
| De zak krijgen |
| Door de mand vallen |
| Door de pomp gaan |
| Door de wol geverfd zijn |
| Door het lint gaan |
| Driemaal is scheepsrecht |
| Een appelflauwte krijgen |
| Een augiasstal uitmesten |
| Een blok aan het been |
| Een brug te ver |
| Een hard gelag |
| Een hart onder de riem steken |
| Een kat in de zak kopen |
| Een kater hebben |
| Een kiekje maken |
| Een kink in de kabel |
| Een kolfje naar zijn hand |
| Een lelijk eendje |
| Een luis in de pels |
| Een ongelovige Thomas |
| Een opgelegd pandoer |
| Een oude rot in het vak |
| Een schot voor de boeg |
| Een slag om de arm houden |
| Een steek laten vallen |
| Een stok achter de deur |
| Een teken aan de wand |
| Een tipje van de sluier oplichten |
| Een uiltje knappen |
| Een vreemde eend in de bijt |
| Een wassen neus (hebben) |
| Een wet van Meden en Perzen |
| Een wit voetje halen |
| Eendracht maakt macht |
| Eenheidsworst |
| Eerst het zuur, dan het zoet |
| Er als een zoutpilaar bij staan |
| Er is geen kruid tegen gewassen |
| Ergens de brui aan geven |
| Ergens de pee in hebben |
| Ergens een boom over opzetten |
| Ergens een donkerbruin vermoeden van hebben |
| Ergens een lans voor breken |
| Ergens een slaatje uit slaan |
| Ergens een stokje voor steken |
| Ergens een zware dobber aan hebben |
| Ergens gallisch van worden |
| Ergens garen bij spinnen |
| Ergens geen been in zien |
| Ergens horendol van worden |
| Ergens lak aan hebben |
| Ergens met de pet naar gooien |
| Ergens mordicus tegen zijn |
| Ergens van balen |
| Festina lente |
| Fluitje van een cent |
| Franse slag |
| Geen blad voor de mond nemen |
| Geen cent te makken hebben |
| Geld over de balk smijten |
| Geld stinkt niet |
| Gelijke monniken, gelijke kappen |
| Gepokt en gemazeld |
| Gewogen en te licht bevonden |
| Goed in de slappe was zitten |
| Gouden kalf aanbidden |
| Gulden middenweg |
| Heilig boontje |
| Heintje Davids-effect |
| Het boetekleed aantrekken |
| Het bijltje erbij neergooien |
| Het gouden kalf aanbidden |
| Het in Keulen horen donderen |
| Het kaf van het koren scheiden |
| Het leeuwendeel krijgen |
| Het loodje leggen |
| Het neusje van de zalm |
| Het onderspit delven |
| Het paard van Troje binnenhalen |
| Het spits afbijten |
| Het spoor bijster zijn |
| Het vat der Danaïden vullen |
| Het zwaard van Damocles |
| Heet hangijzer |
| Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt |
| Horen, zien en zwijgen |
| Hou je waffel!! |
| Huishouden van Jan Steen |
| Iemand aan de dijk zetten |
| Iemand bij de lurven pakken |
| Iemand de das omdoen |
| Iemand de handschoen toewerpen |
| Iemand de loef afsteken |
| Iemand een loer draaien |
| Iemand een oor aannaaien |
| Iemand een vlieg afvangen |
| Iemand hekelen |
| Iemand in het gareel houden |
| Iemand kapittelen |
| Iemand in de luren leggen |
| Iemand in het ootje nemen |
| Iemand met een kluitje in het riet sturen |
| Iemand mores leren |
| Iemand of iets aan de kaak stellen |
| Iemand om de tuin leiden |
| Iemand op de korrel nemen |
| Iemand op het schild heffen |
| Iemand op stang jagen |
| Iemand over de kling jagen |
| Iemand uit de tent lokken |
| Iemands doopceel lichten |
| Iemands rechterhand zijn |
| Iets aan de grote klok hangen |
| Iets aan de wilgen hangen |
| Iets aan je laars lappen |
| Iets in de doofpot stoppen |
| Iets in de melk te brokkelen hebben |
| Iets in de smiezen hebben |
| Iets in petto hebben |
| Iets onder de knie krijgen |
| Iets onder de leden hebben |
| Iets met de mantel der liefde bedekken |
| Iets met de vliegende schietspoel doen |
| Iets op de kop tikken |
| Iets op eigen houtje doen |
| Iets op je conto schrijven |
| Iets op je kerfstok hebben |
| Iets soldaat maken |
| Iets te berde brengen |
| Iets tegen heug en meug doen |
| IJzers in het vuur hebben |
| In Charons boot treden |
| In conclaaf gaan |
| In de aap gelogeerd zijn |
| In de clinch liggen |
| In de contramine zijn |
| In de lappenmand zitten |
| In de olie zijn zijn |
| In de penarie zitten |
| In de tredmolen lopen |
| In de war zijn |
| In de zevende hemel zijn |
| In het krijt staan |
| In het verdomhoekje zitten |
| In je wiek geschoten zijn |
| In kannen en kruiken |
| In Morpheus’ armen liggen |
| In zak en as zitten |
| In zijn lobbe zijn |
| Jan Rap en zijn maat |
| Jan Salie |
| Jarige job / jarige jet |
| Je blazoen oppoetsen |
| Je een stuk in de kraag drinken |
| Je eigen hachje redden |
| Je er met een Jantje van Leiden van afmaken |
| Je Pappenheimers kennen |
| Jemig de pemig |
| Joost mag het weten |
| Jut en jul |
| Kanarie in de kolenmijn |
| Kantje boord |
| Kat in ’t bakkie |
| Klaar is Kees |
| Klare wijn schenken |
| Klein bier |
| Koeterwaals spreken |
| Koffiedik kijken |
| Kolder in de kop hebben |
| Komt voor de bakker |
| Korte metten maken met iets of iemand |
| Krokodillentranen huilen |
| Krijg de rambam! |
| Ladderzat zijn |
| Lazarus zijn |
| Leiden in last |
| Leven in de brouwerij |
| Lid zijn van de blauwe knoop |
| Lood om oud ijzer |
| Maart roert zijn staart |
| Mammon dienen |
| Met de botte bijl hakken |
| Met de gebakken peren zitten |
| Met de noorderzon vertrekken |
| Met hangen en wurgen |
| Met hoge heren is het kwaad kersen eten |
| Met horten en stoten |
| Met molentjes lopen |
| Met schone lei beginnen |
| Met zijn ziel onder de arm lopen |
| Mijn naam is haas (en ik weet van niets) |
| Na lang wikken en wegen |
| Naar de filistijnen gaan |
| Naar de gallemiezen gaan |
| Naar iemands pijpen dansen |
| Niet goed snik zijn |
| Nieuwsgierig Aagje |
| Nolens volens |
| Nomen est omen |
| Nul op het rekest krijgen |
| Oh My God |
| Om zeep helpen |
| Onder de plak zitten |
| Onder zeil gaan |
| Oost-Indisch doof zijn |
| Op de bonnefooi |
| Op de fles gaan |
| Op de keper beschouwd |
| Op de proppen komen met iets |
| Op de schopstoel zitten |
| Op de valreep |
| Op grote voet leven |
| Op het nippertje |
| Op het vinkentouw zitten |
| Op je lauweren rusten |
| Op je paasbest |
| Op je sodemieter krijgen |
| Op je stokpaardje zitten |
| Op je strepen gaan staan |
| Op rozen zitten |
| Op twee gedachten hinken |
| Op zijn elfendertigst |
| Op zijn falie krijgen |
| Op zwart zaad zitten |
| Over de brug komen |
| Over de schreef gaan |
| Over the top gaan |
| Paal en perk stellen aan iets |
| Parels voor de zwijnen gooien |
| Pompen of verzuipen |
| Poolshoogte nemen |
| Praten als Brugman |
| Rare snoeshaan! |
| Razende Roeland |
| Regeren is iets anders dan administreren |
| Roet in het eten gooien |
| Sara gezien hebben |
| Schering en inslag |
| Schiedam in het oog hebben |
| Schoenmaker, hou je bij je leest! |
| Schot voor de boeg |
| Spaans benauwd |
| Spelen om des keizers baard |
| Spic en span |
| Spitsroeden lopen |
| Stante pede |
| Steen en been klagen |
| Stinkend rijk zijn |
| Stuivertje wisselen |
| Te elfder ure |
| Te kust en te keur |
| Tegen heug en meug |
| Teken aan de wand |
| Tot sint-juttemis wachten |
| Tuig van de richel |
| Tussen hamer en aambeeld |
| Twee vliegen in één klap slaan |
| Van de gaffel in de greep vallen |
| Van de prins geen kwaad weten |
| Van een koude kermis thuiskomen |
| Van haver tot gort |
| Van hetzelfde laken een pak |
| Van hot naar her |
| Van je hart geen moordkuil maken |
| Van leer trekken |
| Van lotje getikt zijn |
| Van likmevestje |
| Van streek zijn |
| Van wanten weten |
| Van zessen klaar |
| Vat der Danaïden vullen |
| Vechten tegen de bierkaai |
| Veel in zijn mars hebben |
| Verdeel en heers |
| Verkikkerd zijn |
| Vestzak-broekzak |
| Vloeken als een dragonder |
| Voet bij stuk houden |
| Volgens Bartjens |
| Voor de draad ermee! |
| Voor pampus liggen |
| Voor schut staan |
| Voor spek en bonen meedoen |
| Ware jakob vinden |
| Wassen neus |
| Wat in het vat zit, verzuurt niet |
| Wat is de hamvraag |
| Wet van Murphy |
| Weten hoe de hazen lopen |
| Weten waar Abraham de mosterd haalt |
| Wiens brood men eet, diens woord men spreekt |
| Willens nillens |
| Witte rook |
| Zeven zeeën bevaren |
| Zich geradbraakt voelen |
| Zich opdirken |
| Zijn licht niet onder de korenmaat zetten |
| Zijn sporen verdiend hebben |
| Zo gezond als een vis |
| Zo komt Jan Splinter door de winter |
| Zo oud als de weg naar Kralingen |
| Zo oud als Metusalem |
| Zoeken naar de Heilige graal |
| Zolang er leven is, is er hoop |
Zie ook: Woordbetekenissen
