Gemeentelijke monumenten 1998
Voor de lijst met foto's en link naar de monumenten zie: Gemeentelijke monumenten Raamsdonk
Inleiding
De Inventarisatie: een systematische verkenning
De inventarisatie beoogt een zo compleet mogelijk overzicht te geven van alle binnen de v.m. gemeente Raamsdonk aanwezige objecten, gebouwen en gebieden, die een cultuurhistorische waarde hebben. Zij worden "Monumenten" genoemd, maar dan in de ruimste zin van het woord. Het gaat niet alleen om statige herenhuizen, kerken of fortificaties, maar ook om boerderijen en daglonerswoningen. Het gaat ook vaak om gebouwen samen met hun directe omgeving, of boerderijen met hun bijgebouwen en erfbeplanting, monumentale bomen(groepen), of om een groep van gebouwen, die in stedebouwkundig en/of architectonisch opzicht een eenheid vormen, een zogenaamd ensemble. Een monument kan een gebied zijn met een bijzondere verkaveling of een oud jaagpad. Ook kleine elementen zoals bruggen, toegangshekken of grenspalen kunnen monumenten zijn.
In de inventarisatie kunnen ook gebieden betrokken worden die door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek zijn aangemerkt als archeologische meldingsgebieden of monumenten.
De inventarisatie betreft een onderzoek volgens een uniforme methodiek, die de volgende aspecten omvat:
- eventueel reeds bestaande inventarisatielijsten (M.I.P.-rapport);
- veldwerk (beschrijving, fotografische documentatie);
- verzamelen zakelijke gegevens;
- literatuuronderzoek;
- archiefonderzoek (archief Bouw- en woningtoezicht, gemeente- of streekarchief).
De inventarisatie levert het basismateriaal voor een ruimer opgevat monumentenbeleid, dat niet uitsluitend gebruik maakt van de Monumentenwet maar ook van de Woningwet, de Wet op de Ruimtelijke Ordening en de Wet op de stads- en dorpsvernieuwing.
De inventarisatie vormt de basis van een gemeentelijk monumentenlijst, en kan gebruikt worden als signaallijst voor het welstandstoezicht, als onderbouwingsmateriaal voor het opstellen en toetsen van bestemmingsplannen, alsook voor het volkshuisvestings-, stads- en dorpsvernieuwingsbeleid. Daarnaast kan de inventarisatie grote waarde hebben als documentatie en voorlichting naar eigenaren/bewoners en publiek, zonder wie daadwerkelijk monumentenzorg niet kan bestaan.
De selectie ten behoeve van een gemeentelijke monumentenlijst
Om een goede selectie uit de gebouwde omgeving te kunnen maken zijn een aantal criteria opgesteld. Met behulp van deze criteria wordt bekeken wat waardevol genoeg is om op te nemen.
Bij de geillustreerde beschrijving van ieder opgenomen object wordt geprobeerd zo duidelijk mogelijk uit te leggen wat de waarde ervan is en welke aspecten het meest waardevol zijn. De gehanteerde selectie-criteria zijn in grote lijnen gebaseerd op de criteria die de Rijksdienst voor de monumentenzorg heeft ontwikkeld, en op jurisprudentie inzake de Monumentenwet 1961. Zij bieden een bredere benadering en vomen een nadere uitwerking van de wettelijke criteria zoals genoemd in de Monumentenwet 1988 ("schoonheid, betekenis voor de wetenschap, cultuurhistorische waarde"). In de jurisprudentie over de aanwijzing van te beschermen monumenten worden de wettelijke criteria door de volgende overwegingen aangevuld:
- van (algemeen) belang vanwege de ouderdom, kunsthistorische betekenis, architectonische bijzonderheden, het aantal exemplaren, de ligging of situering of functie of bestemming;
- de waarde van het object of ensemble als onderdeel van een groter economisch en cultureel verband;
- beschermingswaardigheid vanwege de esthetisch-ruimtelijke kwaliteit;
- van belang voor de wijze waarop de objecten in hun stedebouwkundig c.q. landschappelijke samenhang een ruimtelijk historisch, sociale en/of culturele ontwikkeling hebben;
- beschermingswaardigheid vanwege materiéle, technische, typologische of iconografische aspecten.
De beschrijving en documentatie
Uitgangspunt bij het inventarisatie-formulier is om op een systematische wijze een duidelijk zicht te krijgen op de waarde en betekenis van het object, wat het voorstelt, hoe het is gesitueerd, in welke staat het verkeert en wat de bestemming was en nu is.
De inventarisatie-formulieren worden vooraf gegaan door kadasterbladen ter ondersteuning van de situatieve gegevens.
Het inventarisatie-formulier bestaat uit een tekstblad en afbeeldingsblad. Het tekstblad bestaat uit een kop, waar onder meer de kwalificatie (categorie, groep: waardevol ensemble of rijksmonument, ligt het binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht) aangegeven is.
Daaronder is een gedeelte van het tekstblad bestemd voor de vereiste zakelijke gegevens en andere relevante informatie betreffende het object,en een ander gedeelte voor de beschrijving en motivering.
Afbeeldingsbladen laten van elk object één of meerdere foto's zien.
Noot:
Tekst is ontleend aan het geschrift " de inventarisatie van historische bebouwing als basis voor een gemeentelijk monumentenbeleid" van Bureau Inventarisatie en Advies Monumenten te Utrecht.
NASLAGWERK
Bij beeldmateriaal (6) wordt verwezen naar gepubliceerde foto's of ansichtkaarten in naslagwerken. Achter "ansichtkaarten" is het jaar van de opname vermeld. Voor de diverse werken zijn de navolgende afkortingen gebezigd:
GUR - Groeten uit Raamsdonk en Raamsdonksveer 1890-1940. Prinsenbeek, 1981. Auteur Bas Zijlmans.
MIP - Cultuurhitorische Inventarisatie Noord-Brabant. Gemeente Raamsdonk. 's Hertogenbosch, 1993.
NEH - Nostalgie en Heden. Geertruidenberg, 1987. Auteur Bas Zijlmans.
ROA - Raamsdonk en Raamsdonksveer in oude ansichten. Zaltbommel, 1971. Auteur F.J.A. van Gerwen.
RIV - Raamsdonksveer in vertellingen. Zaltbommel, 1973. Auteurs F. van Gerwen/H. van Strien.
R.T.W. - Raamsdonk en Raamsdonksveer ten tijde van weleer. Raamsdonksveer, 1995. Auteur Jan Hoek.
Fotonummers op het afbeeldingsblad duidt op de afgebeelde recente opnamen.
BOUWKUNDIGE EN KUNSTHISTORISCHE TERMEN EN BEGRIPPEN
Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp
