De rouwborden van de Grote Kerk te Breda

De wapenborden van de Grote Kerk te Breda op een blad uit het Wapenboek van Maximiliaan Louis van Hangest uit 1784. (Bron: Koninklijk Nederlands Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde)

Een van de manieren waarop deftige families in het verleden hun vooraanstaande maatschappelijke positie benadrukten was doordat ze in de kerk − bij voorkeur in de buurt van het familiegraf − rouwborden lieten ophangen met daarop namen, overlijdensdata en familiewapens, zo ook in Breda.

Kerkenwandeling

Kerken werden in de protestantse tijd veelvuldig gebruikt als wandelplaats, waar je een ommetje kon maken, rustig de tijd nemend om de opschriften op grafzerken en de vaak kleurrijke wapenborden te bekijken. De Grote Kerk in Breda hing vol met honderden van dergelijke rouw- en wapenborden. De Franse revolutionairen die hier in 1794 binnenvielen, maakten echter korte metten met deze verfoeide uitstalkast van maatschappelijke ongelijkheid. Genealogie en heraldiek waren destijds echter al een hobby voor adellijke heren en dankzij Maximiliaan Louis van Hangest, baron d’Yvoy, heer van Mijdrecht (1753-1831) en lid van de Hoge Raad van Adel, die in 1784 alle wapenborden in Breda had nagetekend en hun opschriften en de plaats in de kerk zorgvuldig had genoteerd, weten we nu nog vrij nauwkeurig hoe het interieur van de kerk er in de late achttiende eeuw heeft uitgezien.

Manuscript

Zijn manuscript was in 2010, toen de Grote Kerk zeshonderd jaar bestond, de basis voor een spectaculaire reconstructie. Tijdelijk werden 277 replica’s van de borden op hun oorspronkelijke plek gehangen. Het manuscript bevindt zich tegenwoordig in de collectie van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde in het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag.

Bronnen

• Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, 's-Hertogenbosch, 2014.
• Van Leeuwen, W., De 100 mooiste kerken van Noord-Brabant, Zwolle, 2012.