De Zuiderwaterlinie
Al sinds de Tachtigjarige Oorlog - ruim 450 jaar geleden - zet men in Brabant het water in als verdedigingsmiddel. Hier ligt dan ook de eerste echte waterlinie van Nederland. Na de strijd tegen de Spanjaarden deed deze linie dienst tegen de Fransen en Belgen, tot gevechtsvliegtuigen in de Tweede Wereldoorlog een eind maakten aan de Zuiderwaterlinie als militaire verdedigingslinie.
In de historische documentaire 'Het verhaal van de Zuiderwaterlinie: verleden en toekomst' nemen verschillende experts van de linie je mee in het verhaal van de Zuiderwaterlinie. Bekijk de documentaire hieronder.
Ten strijde! De Oranjes en Spanjaarden
Het is 1200, de middeleeuwen. De eerste vestingsteden verrijzen. Dikke muren moeten de bewoners tegen de vijand beschermen, maar wapens worden krachtiger en de vijand schiet steeds makkelijker over de muren heen. En zo begint water een belangrijke rol te spelen in het vergroten van de verdedigingszone. In West-Brabant legt men in 1582 de 'Linie van de Eendracht' aan om de Spanjaarden buiten de poort te houden. En in Den Bosch loopt Maurits van Nassau letterlijk vast in het moeras, wanneer hij de stad in 1601 en 1603 uit handen van de Spanjaarden probeert te krijgen. Dit leverde Den Bosch zelfs de bijnaam 'Moerasdraak' op. In 1628 en 1629 experimenteerden Bergen op Zoom en Steenbergen opnieuw met water als verdedigingsmiddel. Met een sluis en beekjes zetten ze gecoördineerd grote stukken land onder water om de opmars van de Spanjaarden te stoppen. Deze techniek inundatie vormt later de basis voor de Nederlandse waterlinies.
Het origineel hangt in het Prado Museum in Madrid, een kopie in het stadshuis van Breda
Een linie tegen ongenode gasten uit het zuiden
Na de Tachtigjarige Oorlog raken de verdedigingswerken in verval. Maar de dreiging uit het Zuiden houdt aan. Daarom ontwerpt Menno van Coehoorn in de 17e eeuw één ketting van waterlinies. Het Brabantse deel van dit staaltje ingenieurskunst noemen we nu De Zuiderwaterlinie. Het is de langste aaneengeschakelde linie van vestingsteden, forten en inundatiegebieden van Nederland. De linie maakt het de Fransen vanaf 1747 lastig. Maar in 1794 werkt de kou tegen: de Fransen steken eenvoudigweg de bevroren rivieren over en overheersen tot 1814. De onrust keert in 1830 terug. Als de Belgen onafhankelijk worden, maakt dat Noord-Brabant en Zeeuws-Vlaanderen opnieuw grensgebied van Nederland. De verdedigingswerken van Noord-Brabant worden versterkt, maar er komt geen oorlog.
Bron: www.rijksmuseum.nl
Eerste en Tweede Wereldoorlog
'Wij zijn neutraal!' Dat is het standpunt van Nederland als in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Maar, voor alle zekerheid, komen er extra manschappen op strategische plekken van de Zuiderwaterlinie. 'Wij zijn weer neutraal, hoor!' klinkt het in 1940. Het mag niet baten. Nog één keer proberen de Nederlanders de vijand met het water tegen te houden, maar de Duitsers vliegen daar met hun gevechtsvliegtuigen vol bommen en parachutisten gewoon overheen. Als Nederland eenmaal bezet is, gebruiken en vernieuwen de Duitsers nog enkele forten bij Willemstad. In 1952 wordt de Zuiderwaterlinie definitief opgeheven als militaire verdedigingslinie.
Bron: rijksmuseum.nl