De Gendarmerie

De gendarmerie was er al in Frankrijk voor de revolutie van 1789. Dit kwam omdat koning Lodewijk de XIVde, bijgenaamd de zonnekoning, veel zag in de militaire politie die toen nog Marechaussee heette. Hij was het ook die het korps over het hele land had uitgebreid waardoor orde en gezag steeds beter gehandhaafd werden. Door middel van de Marechaussee kon Lodewijk ook duidelijk aangeven wie de baas was in het land. Wie twijfelde aan zijn gezag of zelfs van plan was de orde te verstoren kon rekenen op een hardhandige behandeling door de Marechaussee. De Marechaussee was voor die dagen erg effectief. Dit kwam omdat deze mannen bewapend waren met vuurwapens en zeer mobiel vanwege hun paarden. Nadat Frankrijk een republiek was geworden werd de naam Marechaussee veranderd in Gendarmerie. Omdat de militaire politie zo goed had gewerkt besloten de nieuwe machthebbers deze vorm van politie te behouden en zelfs verder uit te bouwen.

Na de revolutie werd de republiek Frankrijk sterker en sterker en het land voerde aan de lopende band oorlog. In 1793 verklaarden de Fransen ook de Nederlandse republiek der Verenigde Nederlanden de oorlog. Aan het begin van het jaar 1795 was heel Nederland bezet. Nadat de vrede weer gesloten was bleef Nederland nog wel zelfstandig, maar het moest Zeeuws-Vlaanderen en het grootste deel van Limburg aan Frankrijk geven. De Fransen stuurden de gendarmerie naar deze gebieden. Wat er van Nederland was overgebleven moest nu naar de pijpen van de Fransen dansen. Die wilden ook dat Nederland gendarmerie zou krijgen. Om ruzie te voorkomen gebeurde dit dan ook.

In de gebieden die Nederland had moeten afgeven werd de dienstplicht voor het Franse leger ingevoerd. Veel jongemannen vonden dat helemaal niets en probeerden naar het niet bezette noorden te vluchten. Die jongens werden daarbij geholpen door mensen die hieraan konden verdienen of een hekel aan de Fransen hadden. Natuurlijk konden de Fransen dat niet over hun kant laten gaan en daarom begon de Franse gendarmerie met wat je vandaag een ‘undercoveractie’ zou kunnen noemen. In burger geklede gendarmen gingen in de café’s en herbergen zitten en probeerden aan de weet te komen wie wilde ontvluchten en wie daarbij hielp. Er werd darbij vaak flink gedronken om de tongen los te maken en achter geheimen te komen. Sommige ijverige gendarmen deelden zelfs slaapkamers in de herbergen met personen die zij ervan verdachten de Franse zaak te schaden. Voor het vaderland was alles toegestaan.*

De Gendarmerie op paard Lang hoefden ze dit werk niet te doen. Generaal Napoleon had steeds meer macht naar zich toe weten te trekken en kroonde zichzelf in 1804 tot keizer van Frankrijk. Napoleon zag een onafhankelijk Holland niet zitten en in 1810 werd ons land geannexeerd en een deel van het Franse keizerrijk.

Toen ons land was ingelijfd stuurde de keizer de Franse gendarmerie waar zich ook Hollanders voor mochten melden. Bij de Hollanders was de gendarmerie niet geliefd omdat veel mensen vonden dat deze politie hen onderdrukte en veel te Frans was. Met Napoleons veroveringen ging het op den duur niet goed.

Zijn oorlog tegen Rusland werd een regelrechte ramp en de Fransen werden steeds verder naar hun eigen land teruggedreven. Ook voor Nederland begon zich de bevrijding af te tekenen en in november 1813 kon prins Willem van Oranje vanuit Engeland naar Nederland terugkomen. Prins Willem werd koning Willem I en de kersverse koning moest gaan nadenken welke politie er in zijn koninkrijk moest komen.

Willem wist dat de uit Frankrijk afkomstige gendarmerie door de Hollanders werd gehaat en daarom kon hij de militaire politie niet zomaar laten bestaan. Willem wist echter ook dat het gendarmeriesysteem een moderne vorm van politie was geweest in vergelijking met de politie in Nederland vóór de Franse bezetting. De vraag was dus wat te doen? De oplossing leek te liggen in de vereniging van Nederland met de gebieden die vandaag België en Luxemburg worden genoemd en waarvan hij ook koning hoopte te worden. Waarom niet een gendarmerie met een andere naam oprichten en die voorlopig alleen in het zuiden de politiezorg op zich zou nemen.

Later kon hij dan de Marechaussee geleidelijk over het hele land uitbreiden zonder dat dat teveel herrie zou geven.