Bladeren door oude telefoongidsen

Na 138 jaar van dienst te zijn geweest, werd in 2018 de papieren oude telefoongidsen opgeheven. Maar oude telefoongidsen hebben nog wel een gigantische waarde voor onze stamboom. Gelukkig zijn deze bronnen online door te bladeren. De eerste telefoongids in Nederland verscheen in 1881, die je op het postkantoor kon inzien. Alleen de welgestelden hadden deze nodig. Vanaf 1987 werden ze regionaal huis aan huis verspreid, ook al had je geen telefoonaansluiting. Iedereen moest elkaars nummer kunnen vinden.

Zoeken naar je achternaam

Als kind was ik er dol op; zodra de traditionele jaarlijkse gids door de brievenbus plopte, ging ik direct op zoek naar onze achternaam.

Natuurlijk ook naar gekke achternamen (die we dan in de telefooncel op het Schonkplein voor een duppie gingen bellen en voor de gek houden). Mijn moeder checkte op haar beurt of alle familie nog op hetzelfde adres woonde.

Vaak werden bij een naam ook een beroep of bedrijfsnaam toegevoegd.

Oude telefoongidsen bij stamboomonderzoek

Oude telefoongidsen zijn een fantastische bron voor stamboomonderzoek en het vinden van levende familie. Het zijn feiten waarmee je ouders, of wellicht grootouders kunt vinden die op hun adres zijn blijven wonen. Of toch zijn verhuisd binnen de stad. Maar dat herken je dan aan de voornaam. Of zijn verdwenen uit de telefoongids, misschien zijn ze geëmigreerd?

Vaak heeft die generatie ook hun vaste telefoonnummer nog behouden. In tegenstelling tot de jongere generaties die tegenwoordig alleen nog een mobiel telefoonnummer hebben.

Let ook op eventuele naamvariaties, want ook in oude telefoongidsen kunnen fouten staan. Maar aan de initialen te zien zal je al snel verwanten terugvinden. Je zult ook verschillen zien in schrijfwijzes met een Y of IJ, of soms ook een E voor de IJ, ook zie je vaak een U voor de IJ, maar dat schrijft men dan ook vaak met UY, wat meestal niet correct is. Het is vaak maar net wat de abonnee opgaf, of was te wijten aan schrijffouten, die vaak nooit meer verdwenen!

‘Als de eerste die de telefoon opneemt uw vraag niet kan beantwoorden, dan hebt u met bureaucratie te maken.‘

'–Lyndon B. Johnson, Amerikaans staatsman en president, (1908-1973)'

Bellen via een telefooncentrale

Voor 1962 verliep het telefoneren via een telefooncentrale, of was het gewoon niet mogelijk. Maar tijdens de Tweede Wereldoorlog bedachten twee verzetsstrijders een technische doorbraak waarmee het wel kon. Lees hier meer.

Vanaf begin jaren ’60 was het mogelijk om landelijk automatisch te telefoneren. Niet iedereen had toen een telefoon, pas vanaf eind jaren ’60 werd het steeds gebruikelijker om een ‘vaste lijn’ in huis te hebben. Mensen met een specifiek beroep of zelfstandigen hadden wel een telefoonaansluiting (nodig).

Wijzigingen van telefoonnummers

Hou er rekening mee dat er enkele landelijke wijzigingen zijn geweest voor telefoonnummers, veroorzaakt door een tekort aan nummers.

Op 1 juni 1969 worden alle netnummers gewijzigt, 0162 wordt dan 01621

In 1971 was het telefoonnummer van mijn opa en oma 01621-3071. Maar in de jaren ’80 kreeg ieder telefoonnummer er een cijfer voor. Raamsdonk kreeg een 1, dus werd het 01621-13071. Weer later kwam hier ook nog een 5 voor als ik het goed heb, en kreeg heel Nederland een 10-cijferig telefoonnummer, dat zag er toen zo uit: 01621-513071.

In 1995 werden ook de netnummers (van steden) gewijzigd, waardoor telefoonnummers er anders gingen uitzien. Grote steden zoals Breda kregen of bleven 3 cijfers; bijvoorbeeld 01600 Breda (werd op 9 oktober 1975: 076), maar Oosterhout werd 01620 (was 0162). Zie hier een lijst met historische netnummers en omnummeringen.

Bladeren door oude telefoongidsen

In Google zal je geen telefoonnummers vinden, omdat Google niet kan zoeken in de oude telefoongidsen. Voor nog bestaande nummers heb je de landelijke Telefoongids.

Het kan zijn dat je moeite hebt om de volgorde van allereerste oude telefoongidsen te begrijpen. Door de jaren heen wordt het duidelijker en logischer. Ook komen er aparte gidsen voor personen en beroepen (bedrijven, de Gouden Gids).

Nog niet alle oude telefoongidsen staat online, maar dat is een kwestie van tijd. Voor nu zijn er helaas geen plannen om de collectie telefoonboeken uit te breiden. Daarvoor zou het Museum voor Communicatie een subsidieaanvraag moeten doen en die is (nog) niet gedaan. Dus de komende jaren komen ze zeker niet op Delpher.

Toch kun je wel lekker struinen. Als je een vermelding hebt gevonden, maar hier dan meteen een screenshot van.

Januari 2013, Terry van Erp

Bronnen: