Meten is weten: verschil tussen versies
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
Je moet van wiskunde houden als je [[landmeter]] wordt. Hoewel de moderne instrumenten het gemakkelijker maken, valt er nog veel te meten en te rekenen. Tussen 1812 en 1832 werd heel Nederland opgemeten en in kaart gebracht volgens een nieuw systeem. De gedetailleerde kaarten die toen gemaakt zijn, zowel de kladjes als de officiële exemplaren, vormen nog steeds de basis voor het huidige [[kadaster]]. Het kadaster is de naam van een instelling waar kaarten bewaard worden van alle gronden en eigendommen van land en gebouwen in Nederland. | Je moet van wiskunde houden als je [[landmeter]] wordt. Hoewel de moderne instrumenten het gemakkelijker maken, valt er nog veel te meten en te rekenen. Tussen 1812 en 1832 werd heel Nederland opgemeten en in kaart gebracht volgens een nieuw systeem. De gedetailleerde kaarten die toen gemaakt zijn, zowel de kladjes als de officiële exemplaren, vormen nog steeds de basis voor het huidige [[kadaster]]. Het kadaster is de naam van een instelling waar kaarten bewaard worden van alle gronden en eigendommen van land en gebouwen in Nederland. | ||
[[Bestand:landmeter-1800.jpg|thumb|left|[[Raamsdonk]]se [[Landmeter]] [[Jan Knaap & Digna Knaap|Jan Knaap]] aan het werk]]Het nieuwe systeem van meten vanaf 1812 maakte gebruik van het [[Metriek stelsel|metrieke stelsel]], dat wil zeggen van [[meter]]s en [[centimeter]]s. Voor die tijd hanteerde men andere begrippen om de grootte van een stuk land aan te geven, zoals een [[Morgen (oppervlaktemaat)|morgen]] en een [[Roede (lengtemaat)|roede]]. Onder morgen verstond men het stuk akker dat in één ochtend geploegd kon worden en een roede was een [[Vlaktemaat|lengtemaat]]. Iedere regio hanteerde een eigen invulling van de begrippen. In Amsterdam was een roede 3,68 meter, terwijl men in ’s-Hertogenbosch voor een roede 5,75 meter rekende.<br>Deze lokale verschillen maakten het vrijwel onmogelijk om een landelijk systeem te ontwikkelen. In de Franse tijd vond de invoering van de meter plaats en toen had men dus een eenheidsmaat, het zogenaamde [[ | [[Bestand:landmeter-1800.jpg|thumb|left|[[Raamsdonk]]se [[Landmeter]] [[Jan Knaap & Digna Knaap|Jan Knaap]] aan het werk]]Het nieuwe systeem van meten vanaf 1812 maakte gebruik van het [[Metriek stelsel|metrieke stelsel]], dat wil zeggen van [[meter]]s en [[centimeter]]s. Voor die tijd hanteerde men andere begrippen om de grootte van een stuk land aan te geven, zoals een [[Morgen (oppervlaktemaat)|morgen]] en een [[Roede (lengtemaat)|roede]]. Onder morgen verstond men het stuk akker dat in één ochtend geploegd kon worden en een roede was een [[Vlaktemaat|lengtemaat]]. Iedere regio hanteerde een eigen invulling van de begrippen. In Amsterdam was een roede 3,68 meter, terwijl men in ’s-Hertogenbosch voor een roede 5,75 meter rekende.<br>Deze lokale verschillen maakten het vrijwel onmogelijk om een landelijk systeem te ontwikkelen. In de [[Franse tijd]] vond de invoering van de [[meter]] plaats en toen had men dus een eenheidsmaat, het zogenaamde [[metriek stelsel]]. | ||
[[Bestand:MIN10127G02.jpg|alt=Minuutplan Raamsdonk Sectie G Blad 2|thumb|Minuutplan Raamsdonk Sectie G - Raamsdonk dorp - Blad 2]]Dertig jaar lang waren landmeters in de weer om alles in Nederland op te meten. Ze gebruikten hiervoor diverse instrumenten, waaronder een sleepketting die uit ijzeren pennen van een specifieke lengte bestond. Door deze ketting over de grond te slepen en strak te trekken wist men de exacte afstand tussen twee punten.<br>De landmeters namen letterlijk van alles de maat: van huizen, tuinen, rivieren, akkers, bossen en heidevelden. Te voet doorkruisten ze Nederland, geholpen door knechten die de kettingen sleepten of bakens op grenspunten plaatsten, zodat de afstanden daartussen gemeten konden worden.<br>Van ieder stukje werden onmiddellijk tekeningen gemaakt. De schaal van deze tekeningen verschilde, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die erop moest komen.<br>Zo werden steden op een schaal van 1:1250 weergegeven (<em>1 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 12,5 meter</em>) en uitgestrekte velden, bossen of heide op een schaal van 1:5000. Van iedere gemeente werd een overzichtskaart op de schaal van 1:10.000 gemaakt.<br>Nog steeds zijn de eerste kaarten (<em>de minuutplannen</em>) interessante historische bronnen. Het [[Minuutplans|minuutplan]] van [[Raamsdonk]] laat alle huizen met bijbehorende tuinen, inclusief de naam van de eigenaar, in detail zien. Zo weten we exact hoe de situatie in 1832 was. | [[Bestand:MIN10127G02.jpg|alt=Minuutplan Raamsdonk Sectie G Blad 2|thumb|Minuutplan Raamsdonk Sectie G - Raamsdonk dorp - Blad 2]]Dertig jaar lang waren landmeters in de weer om alles in Nederland op te meten. Ze gebruikten hiervoor diverse instrumenten, waaronder een sleepketting die uit ijzeren pennen van een specifieke lengte bestond. Door deze ketting over de grond te slepen en strak te trekken wist men de exacte afstand tussen twee punten.<br>De landmeters namen letterlijk van alles de maat: van huizen, tuinen, rivieren, akkers, bossen en heidevelden. Te voet doorkruisten ze Nederland, geholpen door knechten die de kettingen sleepten of bakens op grenspunten plaatsten, zodat de afstanden daartussen gemeten konden worden.<br>Van ieder stukje werden onmiddellijk tekeningen gemaakt. De schaal van deze tekeningen verschilde, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die erop moest komen.<br>Zo werden steden op een schaal van 1:1250 weergegeven (<em>1 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 12,5 meter</em>) en uitgestrekte velden, bossen of heide op een schaal van 1:5000. Van iedere gemeente werd een overzichtskaart op de schaal van 1:10.000 gemaakt.<br>Nog steeds zijn de eerste kaarten (<em>de minuutplannen</em>) interessante historische bronnen. Het [[Minuutplans|minuutplan]] van [[Raamsdonk]] laat alle huizen met bijbehorende tuinen, inclusief de naam van de eigenaar, in detail zien. Zo weten we exact hoe de situatie in 1832 was. | ||
Versie van 4 okt 2024 20:30
Je moet van wiskunde houden als je landmeter wordt. Hoewel de moderne instrumenten het gemakkelijker maken, valt er nog veel te meten en te rekenen. Tussen 1812 en 1832 werd heel Nederland opgemeten en in kaart gebracht volgens een nieuw systeem. De gedetailleerde kaarten die toen gemaakt zijn, zowel de kladjes als de officiële exemplaren, vormen nog steeds de basis voor het huidige kadaster. Het kadaster is de naam van een instelling waar kaarten bewaard worden van alle gronden en eigendommen van land en gebouwen in Nederland.
Het nieuwe systeem van meten vanaf 1812 maakte gebruik van het metrieke stelsel, dat wil zeggen van meters en centimeters. Voor die tijd hanteerde men andere begrippen om de grootte van een stuk land aan te geven, zoals een morgen en een roede. Onder morgen verstond men het stuk akker dat in één ochtend geploegd kon worden en een roede was een lengtemaat. Iedere regio hanteerde een eigen invulling van de begrippen. In Amsterdam was een roede 3,68 meter, terwijl men in ’s-Hertogenbosch voor een roede 5,75 meter rekende.
Deze lokale verschillen maakten het vrijwel onmogelijk om een landelijk systeem te ontwikkelen. In de Franse tijd vond de invoering van de meter plaats en toen had men dus een eenheidsmaat, het zogenaamde metriek stelsel.
Dertig jaar lang waren landmeters in de weer om alles in Nederland op te meten. Ze gebruikten hiervoor diverse instrumenten, waaronder een sleepketting die uit ijzeren pennen van een specifieke lengte bestond. Door deze ketting over de grond te slepen en strak te trekken wist men de exacte afstand tussen twee punten.
De landmeters namen letterlijk van alles de maat: van huizen, tuinen, rivieren, akkers, bossen en heidevelden. Te voet doorkruisten ze Nederland, geholpen door knechten die de kettingen sleepten of bakens op grenspunten plaatsten, zodat de afstanden daartussen gemeten konden worden.
Van ieder stukje werden onmiddellijk tekeningen gemaakt. De schaal van deze tekeningen verschilde, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die erop moest komen.
Zo werden steden op een schaal van 1:1250 weergegeven (1 centimeter op de kaart is in werkelijkheid 12,5 meter) en uitgestrekte velden, bossen of heide op een schaal van 1:5000. Van iedere gemeente werd een overzichtskaart op de schaal van 1:10.000 gemaakt.
Nog steeds zijn de eerste kaarten (de minuutplannen) interessante historische bronnen. Het minuutplan van Raamsdonk laat alle huizen met bijbehorende tuinen, inclusief de naam van de eigenaar, in detail zien. Zo weten we exact hoe de situatie in 1832 was.
Bron digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp
