Vaderlandse Geschiedenis – Nederlandse geschiedenis

Een overzicht van belangrijke momenten uit de geschiedenis van Nederland, de vaderlandse geschiedenis. Van de oudheid tot de moderne tijd en van de Tachtigjarige Oorlog tot de Gouden Eeuw. Het overzicht wordt doorlopend uitgebreid, net zolang tot wij een soort online Museum van de Vaderlandse Geschiedenis zijn.

Vaderlandse Geschiedenis – De geschiedenis van Nederland

Nederland in de Prehistorie

Het gebied van het huidige Nederland wordt al duizenden jaren door mensen bewoond. De oudste teruggevonden sporen (van neanderthalers) zijn 250.000 tot 350.000 jaar oud. Bij opgravingen stuiten archeologen nog altijd op voorwerpen die getuigen van de aanwezigheid van vroege bewoners, zoals vuistbijlen, grafgiften, potten en sieraden.

Publicaties:

• Waar begint de Nederlandse geschiedenis?
• Hunebedden in Nederland – Prehistorische grafkamers
• Bandkeramiek – Bandkeramische cultuur (ca.5500-4950 v.Chr.)
• Swifterbantcultuur (5100-3400 v.Chr.)
• De Trechterbekercultuur (ca.4900-2750 v.Chr.)
• Het Meisje van Yde – Een offer aan de goden?
• De Steen van Linne, de oudste tekening van Nederland
• Trijntje, het oudste skelet van Nederland
• Het Mannetje van Willemstad
• Het Paar van Weerdinge
• Wapens in de prehistorie

Nederland in de oudheid

De tijd van de Germanen, Bataven en Cannenefaten, de Vikingen, de komst van de Romeinen en de volksverhuizingen.

• Rubriek: Romeinse Rijk en de Romeinen

Publicaties:

• Julius Civilis en de Bataafse Opstand (70 na Chr.)
• Dorestad – Een eeuwenoud handelscentrum
• De Sint-Elisabethsvloed van 1421
• De Romeinse limes
• Invallen van de Vikingen (800-1000)
• Romeinse wegen in Nederland
• De mysterieuze dodecaëder

Nederland in de Middeleeuwen

Traditioneel wordt met de Middeleeuwen de periode tussen de val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw en ontdekking van Amerika in (1492) bedoeld. De Middeleeuwen zelf worden onderverdeeld in de vroege, hoge en late middeleeuwen.

Publikaties	Belangrijke personen
Heilige Roomse Rijk (962-1806) – Samenvatting	Bonifatius
Slag bij Ane (1227)	Willibrord
Slag bij Warns (1345)	Geert Grote
Dorestad – Een eeuwenoud handelscentrum	Jacob van Maerlant
Jan van Schaffelaar en zijn sprong van de toren	Jacob van Artevelde
In Den Haag daar woont een graaf	Koning Radbod
De Grote Ontginning (1000-1300)	Graaf Albrecht van Beieren
Guldensporenslag (1302)	Graaf Dirk III
Hofstelsel en leenstelsel: wat is het verschil?	Graaf Willem V
De Hanze (ca. 1350-1450) – Handelsverbond uit de Middeleeuwen	Graaf Floris V
Blijde Inkomst (3 januari 1356)	Gravin Margaretha van Beieren
Spiegel Historiael, 1325-1335	Priester Hendrik
Stichtse Landbrief (1375)	Bernlef
De moord op Karel de Goede (1127)	Karel de Grote
Sint Elisabethsvloed (1421)	Jeanne d’Arc
Nederland van 400-700: ‘Gouden Middeleeuwen’
Mirakel van Amsterdam (1345)
Zoen van Delft (1428)
Tongzonden in de Middeleeuwen
De Kinderkruistochten (1212)
Begijnen, de dochters van Christus
Stapelmarkt en stapelplaats
Nederlandse eenwording onder Bourgondiërs
Middeleeuwse postbodes: meer dan enkel briefdragers
Getijdenboeken, middeleeuwse devotie ten top
Slag bij Poitiers
Tapijt van Bayeux
Het Roelandslied
Hoe christendom en islam de macht verdeelden
Middeleeuwse misère: pest, invasies en hongersnoden
‘Naar Canossa gaan’
‘Middeleeuwse dictators’
Middeleeuwse horror
Zelfmoord in de middeleeuwen: een grote schande

Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)

Tijdens deze oorlog kwamen de Nederlanden, onder leiding van Willem van Oranje, in opstand tegen het Spaanse Rijk onder koning Filips II. De oorlog leidde tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Zie ook: Samenvatting Tachtigjarige Oorlog

Publicaties	Belangrijke personen
De Pragmatieke Sanctie (1549)	Willem van Oranje
‘Willem van Oranje was militair wel degelijk zeer ervaren’	Filips II
Verbond der Edelen (1565)	Maurits van Oranje
De Beeldenstorm (1566)	Stadhouder Frederik Hendrik
Slag bij Heiligerlee (1568)	Hertog van Alva
Onthoofding van Egmont en Horne (1568)	Margaretha van Parma
Leidens Ontzet (1574)	Hertog van Parma (Alexander Farnese)
Slag op de Zuiderzee (1573)	Kardinaal Granvelle
Spaanse Furie (Antwerpen, 1576)	Hugo de Groot
Pacificatie van Gent (1576)	Cristóbal de Mondragón
De Unie van Atrecht (1579)	Piet Hein
De Unie van Utrecht (1579)	Franciscus Gomarus
Het Turfschip van Breda (1590)	Jacobus Arminius
Slag bij Nieuwpoort (1600)
Twaalfjarig Bestand (1609)
Scherpe Resolutie (1617)
Plakkaat van Verlatinghe
Executie van Johan van Oldenbarnevelt
Guido de Brès en de Geloofsbelijdenis
Het Wilhelmus – Het verhaal van ons volkslied
Synode van Dordrecht (1618-1619)
Statenvertaling / Statenbijbel (1637)
Het Eeuwig Edict (1667)
Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672)
Het Wilhelmus
De Spaanse Inquisitie
Filips II en de strijd om de macht in Europa
De Raad van Beroerten (De Bloedraad)
Het Bloedbad van Naarden
Alteratie van Amsterdam (26 mei 1578)
De rekkelijken en de preciezen
Vrede van Münster (1648)

Zie ook: De Opstand in de Nederlanden (1568-1648)

Gouden Eeuw

De Gouden Eeuw duurde van 1588 tot 1702 en valt daarmee grotendeels samen met de zeventiende eeuw. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte een periode van bloei door, in de handel, wetenschap en kunsten. In deze eeuw werd ook de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) opgericht. De laatste berichten over de Gouden Eeuw vind je altijd in deze rubriek Verhalen

   Zo groeide Amsterdam in de Gouden Eeuw
   Stadhouders in de Nederlanden
   Het ‘grote verhaal’ van de VOC
   Synode van Dordrecht
   Oranjezaal
   Gewone Hollanders in de Gouden Eeuw
   1666: twee vergeten rampen bij Vlieland
   Tocht naar Chatham
   Verdrag van Breda (1667)
   Oostzeehandel: de moedernegotie van de Republiek
   Wiet en lange haren in de Gouden Eeuw
   Zeeslagen in de Gouden Eeuw
   Akte van Seclusie (1654)
   De Delftse donderslag (1654)
   De Nederlanden: Eenheid in verscheidenheid
   Windbelasting in de Gouden Eeuw
   Moord Johan de Witt einde Gouden Eeuw?
   Animatie: Groei Amsterdam in de Gouden Eeuw
   Bommen Berend en het Gronings Ontzet (1672)
   1672 – Rampjaar voor de Nederlandse Republiek

Boek:

   De Gouden Eeuw – Proeftuin van onze wereld

Kopstukken van de Gouden Eeuw

   Michiel de Ruyter
   Maarten Tromp
   Prins Maurits
   Frederik Hendrik
   Arminius & Gomarus
   Antoni van Leeuwenhoek
   Johan van Oldenbarnevelt
   Koning-stadhouder Willem III
   Joost van den Vondel
   Gebroeders de Witt

Leestip: De vier Engels-Nederlandse Oorlogen

Kunstenaars

   Rembrandt van Rijn
   Frans Hals
   Johannes Vermeer
   Jan Steen

18e eeuw

De achttiende eeuw was onder meer de eeuw waarin de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Provinciën verloren ging. Nederland werd de Bataafse Republiek, een vazalstaat van Frankrijk. In de achttiende eeuw laaide ook de strijd tussen de patriotten en prinsgezinden op.

Publicaties:

• De Patriottentijd (1781-1787)
• Tweede Stadhouderloze Tijdperk (1702-1747)
• Lodewijk Napoleon (1778-1843) – Koning van Holland

Moderne tijd (19e – 20e eeuw)

De verlichting en industrialisatie kunnen beschouwd worden als de motoren achter de Moderne Tijd, die traditioneel begint rond 1800. De rol van religie werd in deze periode teruggedrongen (secularisatie) en er kwam meer ruimte voor de ratio. Snelle communicatiemiddelen deden hun intrede en processen van democratisering en individualisering kwamen op gang.

Belangrijke personen:

• Johan Thorbecke
• Hendrikus Colijn

Publicaties:

   Industriële Revolutie
   Het cultuurstelsel in Nederlands-Indië (vanaf 1830)
   ‘De vergissing van Troelstra’ (12 november 1918)
   Palingoproer in de Jordaan (1886)
   Jordaanoproer van 1934 en andere onlusten
   Spanning tussen ‘elite’ en ‘het volk’ in de 19e eeuw
   De sociale kwestie (het arbeidersvraagstuk, 19e eeuw)
   Kinderwetje van Samuel van Houten
   Verzuiling en ontzuiling
   Afscheiding (1834) – Invloedrijke kerkscheuring
   Aprilbeweging (1853)
   Spoorwegstakingen van 1903

Eerste Wereldoorlog

Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog, maar dat betekende uiteraard niet dat de oorlog onopgemerkt aan ons voorbij ging. Het bewaken van de neutraliteit was sowieso een klus op zich. Ook door de grote toestroom aan vluchtelingen merkten de Nederlanders dat even verderop een verschrikkelijke oorlog werd gevoerd. De laatste berichten over de Eerste Wereldoorlog vind je altijd in deze rubriek Belangrijke personen

   Keizer Wilhelm II
   Gavrilo Princip
   Mata Hari

Verhalen Nederland

   Koningin Wilhelmina en de Eerste Wereldoorlog
   Nederland en de neutraliteitspolitiek
   Rotterdam als ‘Spionnennest’ (1914-1918)
   Brabant tijdens de Eerste Wereldoorlog
   Het Nederlandse christendom en de Eerste Wereldoorlog
   Verdelgingsoorlog 1914-’18 begon bij Scheveningen
   Werkloosheid tijdens de Eerste Wereldoorlog

Andere verhalen

   Leipziger Processen – Berechting oorlogsmisdadigers
   Diederik van Vleuten: De Grote Oorlog

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de nazi’s het in Nederland voor het zeggen. En in Nederlands-Indië zaaiden de Japanners dood en verderf. De laatste berichten over de Tweede Wereldoorlog vind je altijd in deze rubriek Verhalen

   Mei 1940 – Dag voor dag
   Bombardement op Rotterdam
   De Jodenster
   De Hongerwinter (1944-45)
   Concentratiekampen in Nederland
   Dolle Dinsdag
   Slag om Arnhem
   Mein Kampf – Het verboden boek van Adolf Hitler
   Nationaal-Socialistische Beweging (NSB)
   Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog
   Jodenvervolging
   De Birma-spoorlijn
   Radio Oranje
   Nationaal-socialistische propaganda
   Hakenkruis
   Auschwitz
   Kamp Westerbork
   Nationaal Monument op de Dam
   De Waalsdorpervlakte
   Atoombom op Hiroshima en Nagasaki

Boek:

   De Tweede Wereldoorlog – Anthony Beevor

Belangrijke personen:

   Anton Mussert
   Anne Frank
   Arthur Seyss-Inquart
   Koningin Wilhelmina
   Meinoud Rost van Tonningen
   Heinrich Boere
   Herbertus Bikker
   Marinus van der Lubbe
   Klaas-Carel Faber
   ‘Boy’ Ecury
   George Maduro
   Adolf Hitler
   Joseph Goebbels
   Jozef Stalin
   Hirohito
   Benito Mussolini
   Winston Churchill

Koude Oorlog (1945-1991)

Een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de twintigste eeuw. De laatste berichten over de Koude Oorlog vind je altijd in deze rubriek

Hoofdartikel: Samenvatting van de Koude Oorlog Verhalen

   Hollanditis: verzet tegen kruisraketten
   Stalinlaan wordt Vrijheidslaan
   Amsterdam en het einde van de Koude Oorlog

Boek:

   De Koude Oorlog – Een nieuwe geschiedenis (1917-1991)

Ook handig: De Canon van Nederland

Bron digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp