Brontekst bekijken van Wenceslaus I van Luxemburg

{{Infobox dynastie
| afbeelding = Wenceslaus of Luxembourg.jpg
| naam = Wenceslaus I
| leven = 1337-1383
| functie1 = [[Lijst van heersers van Luxemburg|Graaf en Erfhertog van Luxemburg]]
| periode1 = [[1353]]-[[1383]]
| voorganger1 = [[keizer Karel IV|Karel]] (graaf)
| opvolger1 = [[Wenceslaus (Rooms-koning)|Wenceslaus II]]
| functie2 = [[Lijst van hertoginnen van Brabant|Hertog-gemaal van Brabant en Limburg]]
| periode2 = [[1355]]-[[1383]]
| voorganger2 = [[Maria van Évreux (1303-1335)|Maria Évreux]]
| opvolger2 = [[Johanna van Saint-Pol]]
| vader = [[Jan de Blinde]]
| moeder = [[Beatrix van Bourbon (1320-1383)|Beatrix van Bourbon]]
}}
[[Bestand:Abdij van Orval tombe Wenceslaus I van Luxemburg 2-02-2024 14-42-21.jpg|miniatuur|Tombe van Wenceslaus]]
'''Wenceslaus I''' ([[Praag]], [[25 februari]] [[1337]] – [[Luxemburg (stad)|Luxemburg]], [[8 december]] [[1383]]) was eerst [[graaf (titel)|graaf]] van [[graafschap Luxemburg|Luxemburg]] en daarna hertog van [[Hertogdom Luxemburg|Luxemburg]], [[Hertogdom Brabant|Brabant]] en [[Hertogdom Limburg|Limburg]].

Hij was een jongere zoon van [[Jan de Blinde]], koning van [[Bohemen]], en werd in [[1353]] door zijn halfbroer, [[keizer Karel IV]] aangesteld tot [[graaf (titel)|graaf]] van [[graafschap Luxemburg|Luxemburg]]. Aangezien zowel zijn voorganger als opvolger [[Lijst van Rooms-Duitse koningen en keizers|keizer van het Heilige Roomse Rijk]] waren, was hij een soort buitenbeentje. Desalniettemin was hij de eerste hertog die Luxemburg ooit gekend heeft, omdat zijn halfbroer [[keizer Karel IV]] het [[graafschap Luxemburg]], waarvan hij tot [[1353]] nota bene zelf graaf was geweest, in [[1355]] tot [[hertogdom]] verhief. Daarnaast wist Wenceslaus Luxemburg tot zijn grootste omvang uit te breiden door de aankoop van het [[graafschap Chiny]] in [[1364]].

Ter gelegenheid van zijn huwelijk in [[maart]] [[1354]] met [[Johanna van Brabant]], de oudste dochter en erfgenaam van [[Jan III van Brabant|Jan III]], hertog van Brabant en Limburg, werd hij het volgende jaar, op [[5 december]] [[1355]], ook in [[Hertogdom Brabant|Brabant]] en [[Hertogdom Limburg|Limburg]] als hertog gehuldigd, maar moest daartoe aan de Brabanders via de [[Blijde Inkomst (1356)|Blijde Inkomst]] ([[3 januari]] [[1356]]) de respectering van hun privileges garanderen.

Het feit dat hij na de [[Brabantse Successieoorlog]] door de [[Vrede van Aat]] van [[1357]] [[markgraafschap Antwerpen|Antwerpen]] en [[heerlijkheid Mechelen|Mechelen]] afstond aan zijn zwager, de Vlaamse graaf [[Lodewijk van Male]], deed de argwaan tegenover de impopulaire Wenceslaus nog toenemen. Ten aanzien van de partijstrijd in de steden (voornamelijk te [[Leuven]]) nam hij een zeer wisselvallige houding aan. In Luxemburg breidde hij zijn persoonlijke bezittingen uit, en als [[vicaris]] van zijn halfbroer, [[keizer Karel IV]], trad hij er autoritair op als behoeder van de rust en veiligheid, wat leidde tot botsingen met de hertogen van [[Hertogdom Gelre|Gelre]] en [[Hertogdom Gulik|Gulik]]. Dezen brachten hem te [[Slag bij Baesweiler|Baesweiler]] op [[22 augustus]] [[1371]] een smadelijke nederlaag toe, waarbij hij zelfs werd gevangengenomen. In 1372 werd hij vrijgelaten door de hertog van Gulik met als tegenprestatie de belening met het hertogdom Gelre aan zijn minderjarige zoon Willem, en aanstelling van hem zelf als voogd, door [[Keizer Karel IV]], zijn halfbroer. De inzameling van geld voor zijn losprijs had nieuwe ernstige wrijvingen met de steden én met de clerus tot gevolg.

Toen hij in [[1383]] kinderloos overleed, liet hij zijn weduwe Johanna achter met ernstige dynastieke problemen wat betreft het Hertogdom Brabant en Limburg, waarvoor haar neef [[Filips de Stoute]] zich maar al gretig als reddende engel aandiende. In Luxemburg werd hij opgevolgd door zijn neef, [[Wenceslaus (Rooms-koning)|Wenceslaus II]], die toen al koning was van het [[Heilige Roomse Rijk]].

Hertog Wenceslaus had er tijdens zijn leven een schitterende hofhouding op nagehouden, en onderhield nauwe contacten met onder meer dichters en schrijvers als [[Jean Froissart]]. Men mag echter stellen dat hij volkomen gefaald heeft in zijn politieke streven om de positie van het Luxemburgse Huis in de Nederlanden te verstevigen.

Nog in zijn nadeel staat Wenceslaus ook bekend als de hertog die op 23 mei 1370 in Brussel zes joden liet terechtstellen op de brandstapel omdat, zo werd althans beweerd, zij geconsacreerde hosties met messen doorstoken hadden. Uit die hosties zou het bloed van Christus zijn gevloeid. Hoewel niet in Brussel op het moment van de veroordeling, zou Wenceslaus, die onder zware schulden gebukt ging, maar al te blij zijn geweest dat hij de joodse bezittingen kon confisqueren. Het zogenaamde [[Sacrament van Mirakel]] zou nog eeuwenlang voortleven en met processies en kunstwerken worden herdacht.

Wenceslaus zijn praalgraf bevindt zich op de site van de [[abdij van Orval]], meer bepaald in het hoogkoor van de ruïne van de oude, vernielde kloosterkerk.

== Lieddichter ==
Wenceslaus was de auteur van een niet gering oeuvre aan lyrische poëzie. 79 van zijn liederen werden door Froissart opgenomen in de [[Arthurroman]] ''Meliador''.<ref>[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5139v/f3.vertical Méliador. Roman comprenant les poésies lyriques de Wenceslas de Bohême, duc de Luxembourg et de Brabant], 1895-1899</ref>

== Voorouders==
{| class="wikitable" style="background:#FFFFFF; font-size:85%; text-align:center"
|- bgcolor="#E0E0E0"
!colspan="9"|Voorouders van Wenceslaus I van Luxemburg
|-
|'''Overgrootouders'''
|colspan="2"|[[Hendrik VI van Luxemburg]] (1252-1288)<br />∞ 1260 <br />[[Beatrix van Avesnes]] (1242-1321)<br />
|colspan="2"|[[Jan I van Brabant]] (±1252–1294) <br />∞ 1273 <br />[[Margaretha van Dampierre]] (1251-1285) <br />
|colspan="2"| [[Robert van Clermont]] (1256-1317) <br />∞ 1272 <br />[[Beatrix van Bourbon (1257-1310)|Beatrix van Bourbon]] (1257-1310) 
|colspan="2"| [[Jan II van Avesnes]] (1247–1304)<br />∞ 1270<br />[[Filippa van Luxemburg]] (1252-1311)<br />
|-
|'''Grootouders'''
|colspan="4"|[[Keizer Hendrik VII]] (1275-1313)<br />∞ 1260 <br />[[Margaretha van Brabant (1276-1311)|Margaretha van Brabant]] (1276-1311)<br />
|colspan="4"|[[Lodewijk I van Bourbon]] (1279-1342) <br />∞ 1310 <br />[[Maria van Avesnes]] (1280-1354) <br />
|-
|'''Ouders'''
|colspan="8"|[[Jan de Blinde]] (1296-1346)<br />∞ 1334 <br />[[Beatrix van Bourbon (1318-1383)|Beatrix van Bourbon]] (1318-1383)<br />
|-
|- bgcolor="#E0E0E0"
!colspan="9"|Wenceslaus I van Luxemburg (1337-1383)
|}

== Voetnoten ==
{{References}}

{{Bibliografische informatie}}

{{Commonscat|Wenceslaus I of Luxembourg}}

[[Categorie:Huis Luxemburg]]
[[Categorie:Hertog van Luxemburg]]
[[Categorie:Partner van de hertog van Brabant]]
[[Categorie:Adel in de Nederlanden in de 14e eeuw|Luxemburg, W]]