Turfsteken: verschil tussen versies

Uit Wiki Raamsdonks Historie
kGeen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<p class="mwt-notParagraph"></p><figure id="IMAGE:1712313066923" class="mwt-nonEditableImage mwt-wikiMagic mwt-placeHolder mwt-image mwt-hidePlaceholder" title="[[Bestand:Slagturven.jpg|300px|alt=Het slagturven en het laden van een turfschip|thumb|Het slagturven en het laden van een turfschip]]" contenteditable="false" draggable="true" typeof="mw:File/Thumb" data-mwt-type="image" data-mwt-wikitext="[[Bestand:Slagturven.jpg|300px|alt=Het slagturven en het laden van een turfschip|thumb|Het slagturven en het laden van een turfschip]]"><a class="mw-file-description" href="/index.php?title=Bestand:Slagturven.jpg"><img src="/images/thumb/7/7e/Slagturven.jpg/300px-Slagturven.jpg" srcset="/images/thumb/7/7e/Slagturven.jpg/450px-Slagturven.jpg 1.5x, /images/thumb/7/7e/Slagturven.jpg/600px-Slagturven.jpg 2x" alt="Het slagturven en het laden van een turfschip" width="300" height="169" decoding="async"></a><figcaption>Het slagturven en het laden van een turfschip</figcaption></figure><p></p><h3 class="mwt-heading" data-mwt-headingspacesbefore=" " data-mwt-headingspacesafter=" " data-mwt-headingnewlines="0">Turf steken</h3><p class="mwt-paragraph">Met de techniek van de windmolens konden in de 15e eeuw de lager gelegen gronden effectief worden bemalen en werd er gestart met intensieve veenwinning. Het veen werd verwerkt tot turf, een brandstof waaraan het alsmaar uitdijende Rotterdam grote behoefte aan had. Toen de bovenste laag veen was afgestoken ging men over tot het steken van het veen onder de waterspiegel, het zogenaamde ‘slagturven’. Hierdoor ontstonden grote "petgaten" in de akkers, die snel volliepen met water.<span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span>Het plassengebied werd alsmaar uitgebreider. De oude boerenhofsteden verloren daarmee hun landerijen en raakten in verval. Rond 1750 is vrijwel het gehele gebied tussen Rotterdam en Gouda onder water verdwenen. Het plassengebied werd een steeds grotere bedreiging voor het land en de mensen. Het onderhoud aan de kades en wegen kostte steeds meer geld dat niet kon worden opgebracht door de eigen bevolking. De kades en oevers brokkelden bij harde wind verder af, waardoor het wateroppervlak steeds verder toenam. De overheid verbood tenslotte het slagturven en hief boetes vanwege de aantasting van het landschap.</p><h3 class="mwt-heading" data-mwt-headingspacesbefore=" " data-mwt-headingspacesafter=" " data-mwt-headingnewlines="0">Droogmakerijen</h3><figure id="IMAGE:1712300269969" class="mwt-nonEditableImage mwt-wikiMagic mwt-placeHolder mwt-image mwt-hidePlaceholder" title="[[Bestand:Turfsteker Peat-cutter.jpg|300px|alt=Turven worden te drogen gezet|thumb|Turven worden te drogen gezet]]" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="image" data-mwt-wikitext="[[Bestand:Turfsteker Peat-cutter.jpg|300px|alt=Turven worden te drogen gezet|thumb|Turven worden te drogen gezet]]"><a class="mw-file-description" href="/index.php?title=Bestand:Turfsteker_Peat-cutter.jpg" data-mce-href="index.php?title=Bestand:Turfsteker_Peat-cutter.jpg"><img src="/images/thumb/4/46/Turfsteker_Peat-cutter.jpg/300px-Turfsteker_Peat-cutter.jpg" srcset="/images/thumb/4/46/Turfsteker_Peat-cutter.jpg/450px-Turfsteker_Peat-cutter.jpg 1.5x, /images/4/46/Turfsteker_Peat-cutter.jpg 2x" alt="Turven worden te drogen gezet" width="300" height="411" data-mce-src="images/thumb/4/46/Turfsteker_Peat-cutter.jpg/300px-Turfsteker_Peat-cutter.jpg"></a><figcaption>Turven worden te drogen gezet</figcaption></figure><p class="mwt-paragraph">In 1765 namen de Ambachtsbesturen van Bleiswijk, Hillegersberg en Rotteban het besluit om de nagenoeg uitgeveende plassen droog te leggen. Zij verzochten daartoe de Staten van Holland om octrooi. De Rotte zou dienen als afvoer van het uit te malen water. In 1769 werd het octrooi verleend en in 1772 werd het werk opgedragen. Het plan voor het droogleggen van de plassen bestond uit een grote droogmakerij voor de Boterdorpse polder en aansluitende polders richting Blijswijk en een tweede plan voor de droogmakerij van Schiebroek en de polder 110-Morgen. Het droogmaken was in 1779 vrijwel gereed. De kleinere Bergse plassen vielen buiten de grote droogmakerijen. Er zijn nog wel plannen voor het droogmaken van deze plassen gemaakt, maar deze zijn niet uitgevoerd.</p><h3 class="mwt-heading" data-mwt-headingspacesbefore=" " data-mwt-headingspacesafter=" " data-mwt-headingnewlines="0">Armoe troef</h3><p class="mwt-paragraph">Nadat het eertijds zo lucratieve turfsteken tot een einde was gekomen, was grote armoede het gevolg. Naar schatting was omstreeks 1800 een derde van de bevolking armlastig. De drooggevallen veenplassen hadden ook een funeste uitwerking op de gezondheid van de mensen. In de jaren 1779-1781 stierven tweemaal zoveel mensen als normaal. De bevolking herstelde zich echter. Nadat men de ontginning van het drooggemaakte land begonnen was, ontstond er weer een boerenbestand met landbouw en veeteelt. Weer later bloeiden verschillende vormen van industriële activiteiten op en werden de behouden Bergse plassen steeds meer gewaardeerd om hun aangename verblijfskwaliteit.<span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span></p><div id="TEMPLATE:1712304939785" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" title="{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf]]}}" role="note" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf]]}}"><span typeof="mw:File"><span><img src="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" srcset="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, /images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" alt="" width="15" height="15" decoding="async"></span></span> <i>Zie ook: <a title="Turf" href="/index.php?title=Turf">Turf</a></i>
[[Bestand:Slagturven.jpg|300px|alt=Het slagturven en het laden van een turfschip|thumb|Het slagturven en het laden van een turfschip]]
</div><p class="mwt-paragraph"><span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span></p><div id="TEMPLATE:1712248738033" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" title="{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf (brandstof)]]}}" role="note" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf (brandstof)]]}}"><span typeof="mw:File"><span><img src="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" srcset="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, /images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" alt="" width="15" height="15" decoding="async"></span></span> <i>Zie ook: <a title="Turf (brandstof)" href="/index.php?title=Turf_(brandstof)">Turf (brandstof)</a></i>
=== Turf steken ===
</div><p class="mwt-paragraph"><span id="IMAGE:1712248726004" class="mw-default-size mwt-nonEditableImage mwt-wikiMagic mwt-placeHolder mwt-image mwt-hidePlaceholder" title="[[Bestand:Turfsteken volgens oude methode-526343.webm]]" contenteditable="false" draggable="true" typeof="mw:File" data-mwt-type="image" data-mwt-wikitext="[[Bestand:Turfsteken volgens oude methode-526343.webm]]"><video style="max-width: 100%; max-height: 100%; width: 384px; height: 288px;" src="https://wiki-raamsdonk.nl/images/3/3b/Turfsteken_volgens_oude_methode-526343.webm" controls="controls" width="384" height="288" data-mce-src="images/3/3b/Turfsteken_volgens_oude_methode-526343.webm" data-mce-style="max-width: 100%; max-height: 100%; width: 384px; height: 288px;"><a href="https://wiki-raamsdonk.nl/index.php?title=Bestand:Turfsteken_volgens_oude_methode-526343.webm" data-mce-href="index.php?title=Bestand:Turfsteken_volgens_oude_methode-526343.webm">https://wiki-raamsdonk.nl/index.php?title=Bestand:Turfsteken_volgens_oude_methode-526343.webm</a></video></span><br class="mwt-preserveHtml" data-mwt-sameline="false" data-mwt-spaces=""><br class="mwt-preserveHtml" data-mwt-sameline="true" data-mwt-spaces=""><span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span>Bron digitalisering en Wiki opmaak: <a id="INTERNALLINK:1712256865031" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="[[Terry van Erp]]" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Terry_van_Erp" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="[[Terry van Erp]]">Terry van Erp</a><br class="mwt-preserveHtml" data-mwt-sameline="false" data-mwt-spaces=""><span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span><span id="TEMPLATE:1712256363815" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" title="{{Navigatie delfstoffen Nederland}}" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="{{Navigatie delfstoffen Nederland}}"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r20095">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:#f8f8f8;border:1px solid #aaa;text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}</style>
Met de techniek van de windmolens konden in de 15e eeuw de lager gelegen gronden effectief worden bemalen en werd er gestart met intensieve veenwinning. Het veen werd verwerkt tot turf, een brandstof waaraan het alsmaar uitdijende Rotterdam grote behoefte aan had. Toen de bovenste laag veen was afgestoken ging men over tot het steken van het veen onder de waterspiegel, het zogenaamde ‘slagturven’. Hierdoor ontstonden grote "petgaten" in de akkers, die snel volliepen met water.
 
Het plassengebied werd alsmaar uitgebreider. De oude boerenhofsteden verloren daarmee hun landerijen en raakten in verval. Rond 1750 is vrijwel het gehele gebied tussen Rotterdam en Gouda onder water verdwenen. Het plassengebied werd een steeds grotere bedreiging voor het land en de mensen. Het onderhoud aan de kades en wegen kostte steeds meer geld dat niet kon worden opgebracht door de eigen bevolking. De kades en oevers brokkelden bij harde wind verder af, waardoor het wateroppervlak steeds verder toenam. De overheid verbood tenslotte het slagturven en hief boetes vanwege de aantasting van het landschap.
<div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Delfstoffen_in_Nederland">
=== Droogmakerijen ===
<div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a title="Sjabloon:Navigatie delfstoffen Nederland" href="/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_delfstoffen_Nederland"><img src="/images/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" srcset="/images/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, /images/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" width="16" height="16" decoding="async"></a></span> · <span typeof="mw:File"><span><img src="/images/thumb/b/b3/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg.png" srcset="/images/thumb/b/b3/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg.png 1.5x, /images/thumb/b/b3/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr-invert.svg.png 2x" width="16" height="16" decoding="async"></span></span> · <span typeof="mw:File"><a title="Sjabloon bewerken" href="https://wiki-raamsdonk.nl/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_delfstoffen_Nederland&amp;action=edit" target="_blank" rel="nofollow noreferrer noopener"><img src="/images/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" srcset="/images/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, /images/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" alt="Sjabloon bewerken" width="16" height="16" decoding="async"></a></span></span><br data-mce-bogus="1"></div></div>
[[Bestand:Turfsteker_Peat-cutter.jpg|300px|alt=Turven worden te drogen gezet|left|thumb|Turven worden te drogen gezet]]In 1765 namen de Ambachtsbesturen van Bleiswijk, Hillegersberg en Rotteban het besluit om de nagenoeg uitgeveende plassen droog te leggen. Zij verzochten daartoe de Staten van Holland om octrooi. De Rotte zou dienen als afvoer van het uit te malen water. In 1769 werd het octrooi verleend en in 1772 werd het werk opgedragen. Het plan voor het droogleggen van de plassen bestond uit een grote droogmakerij voor de Boterdorpse polder en aansluitende polders richting Blijswijk en een tweede plan voor de droogmakerij van Schiebroek en de polder 110-Morgen. Het droogmaken was in 1779 vrijwel gereed. De kleinere Bergse plassen vielen buiten de grote droogmakerijen. Er zijn nog wel plannen voor het droogmaken van deze plassen gemaakt, maar deze zijn niet uitgevoerd.
<div id="Delfstoffen_in_Nederland" class="navigatie-titel"><a class="new" title="Delfstof (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Delfstof&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Delfstoffen</a> <a class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)" href="/index.php?title=Nederland_(hoofdbetekenis)">in Nederland</a><br data-mce-bogus="1"></div>
=== Armoe troef ===
<div class="navigatie-inhoud">
Nadat het eertijds zo lucratieve turfsteken tot een einde was gekomen, was grote armoede het gevolg. Naar schatting was omstreeks 1800 een derde van de bevolking armlastig. De drooggevallen veenplassen hadden ook een funeste uitwerking op de gezondheid van de mensen. In de jaren 1779-1781 stierven tweemaal zoveel mensen als normaal. De bevolking herstelde zich echter. Nadat men de ontginning van het drooggemaakte land begonnen was, ontstond er weer een boerenbestand met landbouw en veeteelt. Weer later bloeiden verschillende vormen van industriële activiteiten op en werden de behouden Bergse plassen steeds meer gewaardeerd om hun aangename verblijfskwaliteit.
<table class="vatop" style="background: transparent; margin: 0px auto 0px auto; text-align: left;" cellspacing="0" cellpadding="0"><tbody><tr><td style="text-align: right;"><b>Delfstoffen:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a title="Turf (brandstof)" href="/index.php?title=Turf_(brandstof)">turf</a> · <a class="new" title="Bruinkool (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Bruinkool&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">bruinkool</a> · <a class="new" title="Steenkool (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Steenkool&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">steenkool</a> · <a class="new" title="Ruwe olie in Nederland (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Ruwe_olie_in_Nederland&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">aardolie</a> · <a class="new" title="Aardgas (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Aardgas&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">aardgas</a> · <a class="new" title="Schaliegas (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Schaliegas&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">schaliegas</a> · <a class="new" title="Aardwarmte (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Aardwarmte&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">aardwarmte</a> · <a class="new" title="Limburgse mergel (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Limburgse_mergel&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">mergel</a> · <a class="new" title="Kalksteen (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Kalksteen&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">kalksteen</a> · <a class="new" title="Keukenzout (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Keukenzout&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">keukenzout</a> · <a class="new" title="Magnesiumchloride (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Magnesiumchloride&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">magnesiumchloride</a> · <a class="new" title="Klei (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Klei&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">klei</a> · <a class="new" title="Leem (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Leem&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">leem</a> · <a class="new" title="Keileem (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Keileem&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">keileem</a> · <a class="new" title="Zand (hoofdbetekenis) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Zand_(hoofdbetekenis)&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">zand</a> · <a class="new" title="Grind (hoofdbetekenis) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Grind_(hoofdbetekenis)&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">grind</a><br data-mce-bogus="1"></td></tr><tr><td style="text-align: right;"><b>Winningslocaties:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a class="new" title="Winschoten (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Winschoten&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Winschoten</a> · <a class="new" title="Boekelo (Enschede) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Boekelo_(Enschede)&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Boekelo</a> · <a class="new" title="Groninger Veenkoloniën (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Groninger_Veenkoloni%C3%ABn&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Groninger Veenkoloniën</a> · <a class="new" title="Peel (Nederland) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Peel_(Nederland)&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">de Peel</a> · <a class="new" title="Groningenveld (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Groningenveld&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Groningenveld</a> · <a class="new" title="Metslawier-zuid (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Metslawier-zuid&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Metslawier-zuid</a> · <a class="new" title="Noordzee (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Noordzee&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Noordzee</a> · <a class="new" title="Schoonebeek (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Schoonebeek&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Schoonebeek</a> · <a class="new" title="Westelijke Mijnstreek (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Westelijke_Mijnstreek&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Westelijke Mijnstreek</a> · <a class="new" title="Oostelijke Mijnstreek (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Oostelijke_Mijnstreek&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Oostelijke Mijnstreek</a><br data-mce-bogus="1"></td></tr><tr><td style="text-align: right;"><b>Bedrijven:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a class="new" title="Maatschappij Helenaveen (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Maatschappij_Helenaveen&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Maatschappij Helenaveen</a> · <a class="new" title="Griendtsveen Turfstrooisel Maatschappij (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Griendtsveen_Turfstrooisel_Maatschappij&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Maatschappij Griendtsveen</a> · <a class="new" title="Maatschappij Klazienaveen (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Maatschappij_Klazienaveen&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Maatschappij Klazienaveen</a> · <a class="new" title="Carisborg (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Carisborg&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Carisborg</a> · <a class="new" title="Nederlandse Gasunie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Nederlandse_Gasunie&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Gasunie</a> · <a class="new" title="GasTerra (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=GasTerra&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">GasTerra</a> · <a class="new" title="Nederlandse Aardolie Maatschappij (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Nederlandse_Aardolie_Maatschappij&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">NAM</a> · <a class="new" title="Koninklijke DSM NV (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Koninklijke_DSM_NV&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">DSM</a> · <a class="new" title="Royal Dutch Shell (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Royal_Dutch_Shell&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Royal Dutch Shell</a> · <a class="new" title="AkzoNobel (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=AkzoNobel&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">AkzoNobel</a> · <a class="new" title="Nedmag (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Nedmag&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Nedmag</a> · <a class="new" title="Frisia Zout (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Frisia_Zout&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Frisia Zout</a> · <a class="new" title="Ankerpoort (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Ankerpoort&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Ankerpoort</a> · <a class="new" title="ENCI (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=ENCI&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">ENCI</a> · <a class="new" title="Staatsmijnen in Limburg (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Staatsmijnen_in_Limburg&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Staatsmijnen in Limburg</a> · <a class="new" title="Particuliere mijnen in Limburg (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Particuliere_mijnen_in_Limburg&amp;action=tinymceedit&amp;redlink=1">Particuliere mijnen in Limburg</a><br data-mce-bogus="1"></td></tr></tbody></table>
[[Bestand:Turfsteken volgens oude methode-526343.webm|thumb|Turfsteken op klassieke wijze bij droge vervening in 1976 in [[Peel (Nederland)|De Peel]]]]
</div></div></span><span class="mwt-placeHolder mwt-singleLinebreak mwt-slbltr mwt-hidePlaceholder" title="Non-displayed single linebreak" contenteditable="false" draggable="true"> </span><span id="INTERNALLINK:1712272679325" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="[[Categorie:Fossiele brandstof]]" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="[[Categorie:Fossiele brandstof]]" href="#">&nbsp;</span><span id="INTERNALLINK:1712322584026" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="[[Categorie:Veen]]" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="[[Categorie:Veen]]" href="#">&nbsp;</span><span id="INTERNALLINK:1712274561934" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="[[Categorie:Delfstof]]" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="[[Categorie:Delfstof]]" href="#">&nbsp;</span><span id="INTERNALLINK:1712332540701" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="[[Categorie:Geschiedenis van Raamsdonk]]" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="[[Categorie:Geschiedenis van Raamsdonk]]" href="#">&nbsp;</span></p>
[[Bestand:Turf voor de winter-138837.webm|thumb|Turfwinning in Drenthe in 1946]]
{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf]]}}
{{Zie artikel|Zie ook: [[Turf (brandstof)]]}}
<br><br>
Bron digitalisering en Wiki opmaak: [[Terry van Erp]]
<br>
{{Navigatie delfstoffen Nederland}}
[[Categorie:Fossiele brandstof]][[Categorie:Veen]][[Categorie:Delfstof]][[Categorie:Geschiedenis van Raamsdonk]]

Huidige versie van 4 apr 2024 om 15:36

Het slagturven en het laden van een turfschip
Het slagturven en het laden van een turfschip

Turf steken

Met de techniek van de windmolens konden in de 15e eeuw de lager gelegen gronden effectief worden bemalen en werd er gestart met intensieve veenwinning. Het veen werd verwerkt tot turf, een brandstof waaraan het alsmaar uitdijende Rotterdam grote behoefte aan had. Toen de bovenste laag veen was afgestoken ging men over tot het steken van het veen onder de waterspiegel, het zogenaamde ‘slagturven’. Hierdoor ontstonden grote "petgaten" in de akkers, die snel volliepen met water. Het plassengebied werd alsmaar uitgebreider. De oude boerenhofsteden verloren daarmee hun landerijen en raakten in verval. Rond 1750 is vrijwel het gehele gebied tussen Rotterdam en Gouda onder water verdwenen. Het plassengebied werd een steeds grotere bedreiging voor het land en de mensen. Het onderhoud aan de kades en wegen kostte steeds meer geld dat niet kon worden opgebracht door de eigen bevolking. De kades en oevers brokkelden bij harde wind verder af, waardoor het wateroppervlak steeds verder toenam. De overheid verbood tenslotte het slagturven en hief boetes vanwege de aantasting van het landschap.

Droogmakerijen

Turven worden te drogen gezet
Turven worden te drogen gezet

In 1765 namen de Ambachtsbesturen van Bleiswijk, Hillegersberg en Rotteban het besluit om de nagenoeg uitgeveende plassen droog te leggen. Zij verzochten daartoe de Staten van Holland om octrooi. De Rotte zou dienen als afvoer van het uit te malen water. In 1769 werd het octrooi verleend en in 1772 werd het werk opgedragen. Het plan voor het droogleggen van de plassen bestond uit een grote droogmakerij voor de Boterdorpse polder en aansluitende polders richting Blijswijk en een tweede plan voor de droogmakerij van Schiebroek en de polder 110-Morgen. Het droogmaken was in 1779 vrijwel gereed. De kleinere Bergse plassen vielen buiten de grote droogmakerijen. Er zijn nog wel plannen voor het droogmaken van deze plassen gemaakt, maar deze zijn niet uitgevoerd.

Armoe troef

Nadat het eertijds zo lucratieve turfsteken tot een einde was gekomen, was grote armoede het gevolg. Naar schatting was omstreeks 1800 een derde van de bevolking armlastig. De drooggevallen veenplassen hadden ook een funeste uitwerking op de gezondheid van de mensen. In de jaren 1779-1781 stierven tweemaal zoveel mensen als normaal. De bevolking herstelde zich echter. Nadat men de ontginning van het drooggemaakte land begonnen was, ontstond er weer een boerenbestand met landbouw en veeteelt. Weer later bloeiden verschillende vormen van industriële activiteiten op en werden de behouden Bergse plassen steeds meer gewaardeerd om hun aangename verblijfskwaliteit.

Turfsteken op klassieke wijze bij droge vervening in 1976 in De Peel
Turfwinning in Drenthe in 1946
Zie ook: Turf
Zie ook: Turf (brandstof)



Bron digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp

Overgenomen van "https://wiki-raamsdonk.nl/index.php?title=Turfsteken&oldid=85578"