Mis

Uit Wiki Raamsdonks Historie
Versie door Colani (overleg | bijdragen) op 3 feb 2024 om 14:39 (Nieuwe pagina aangemaakt met '<p class="mwt-notParagraph"></p><table id="TEMPLATE:1707023750993" class="toccolours mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="float:right; margin:0 0 1em 1em; text-align:center;" title="{{Zijbalk eucharistie}}" contenteditable="false" draggable="true" cellspacing="3px" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="{{Zijbalk eucharistie}}"> <tbody><tr> <td colspan="2"><small>deel van de serie over de</small><br><span style="font-size: large;"><b><a cla...')
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

<table id="TEMPLATE:1707023750993" class="toccolours mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="float:right; margin:0 0 1em 1em; text-align:center;" title="

deel van de serie over de
Eucharistie

ook bekend als
"Heilige Mis".
Vergelijk:
"Avondmaal" (prot.)

Ingesteld door
Jezus

Theologie
Mis
Hostie
Lichaam van Christus
Consecratie
Werkelijke Tegenwoordigheid
Transsubstantiatie
Eucharistische aanbidding
(prot.:)
Consubstantiatie
Avondmaal

Belangrijke theologen
Paulus · Justinus · Thomas
Augustinus · Chrysostomos
Protestantse theologen:
Calvijn · Luther · Zwingli

Verwante artikelen
Tabernakel
Christendom
Monstrans
Byzantijnse liturgie
Tridentijnse mis
Concilie van Trente
Sacrament · Sacramentsdag
Eerste communie
Ziekencommunie · Viaticum

" contenteditable="false" draggable="true" cellspacing="3px" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

deel van de serie over de
Eucharistie

ook bekend als
"Heilige Mis".
Vergelijk:
"Avondmaal" (prot.)

Ingesteld door
Jezus

Theologie
Mis
Hostie
Lichaam van Christus
Consecratie
Werkelijke Tegenwoordigheid
Transsubstantiatie
Eucharistische aanbidding
(prot.:)
Consubstantiatie
Avondmaal

Belangrijke theologen
Paulus · Justinus · Thomas
Augustinus · Chrysostomos
Protestantse theologen:
Calvijn · Luther · Zwingli

Verwante artikelen
Tabernakel
Christendom
Monstrans
Byzantijnse liturgie
Tridentijnse mis
Concilie van Trente
Sacrament · Sacramentsdag
Eerste communie
Ziekencommunie · Viaticum

"> <tbody> deel van de serie over de
<a class="new" title="Eucharistie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Eucharistie&action=tinymceedit&redlink=1">Eucharistie</a>

ook bekend als
"Heilige Mis".
Vergelijk:
"<a class="new" title="Heilig Avondmaal (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Heilig_Avondmaal&action=tinymceedit&redlink=1">Avondmaal</a>" (prot.)

Ingesteld door
<a title="Jezus (traditioneel-christelijk)" href="/index.php?title=Jezus_(traditioneel-christelijk)">Jezus</a>

Theologie
<a class="mw-selflink selflink">Mis</a>
<a class="new" title="Hostie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Hostie&action=tinymceedit&redlink=1">Hostie</a>
<a class="new" title="Lichaam van Christus (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Lichaam_van_Christus&action=tinymceedit&redlink=1">Lichaam van Christus</a>
<a class="new" title="Consecratie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Consecratie&action=tinymceedit&redlink=1">Consecratie</a>
<a class="new" title="Werkelijke Tegenwoordigheid (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Werkelijke_Tegenwoordigheid&action=tinymceedit&redlink=1">Werkelijke Tegenwoordigheid</a>
<a class="new" title="Transsubstantiatie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Transsubstantiatie&action=tinymceedit&redlink=1">Transsubstantiatie</a>
<a class="new" title="Eucharistische aanbidding (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Eucharistische_aanbidding&action=tinymceedit&redlink=1">Eucharistische aanbidding</a>
(prot.:)
<a class="new" title="Consubstantiatie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Consubstantiatie&action=tinymceedit&redlink=1">Consubstantiatie</a>
<a class="new" title="Heilig Avondmaal (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Heilig_Avondmaal&action=tinymceedit&redlink=1">Avondmaal</a>

Belangrijke theologen
<a title="Paulus (apostel)" href="/index.php?title=Paulus_(apostel)">Paulus</a> · <a class="new" title="Justinus de Martelaar (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Justinus_de_Martelaar&action=tinymceedit&redlink=1">Justinus</a> · <a class="new" title="Thomas van Aquino (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Thomas_van_Aquino&action=tinymceedit&redlink=1">Thomas</a>
<a class="new" title="Augustinus van Hippo (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Augustinus_van_Hippo&action=tinymceedit&redlink=1">Augustinus</a> · <a class="new" title="Johannes Chrysostomus (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Johannes_Chrysostomus&action=tinymceedit&redlink=1">Chrysostomos</a>
Protestantse theologen:
<a title="Johannes Calvijn" href="/index.php?title=Johannes_Calvijn">Calvijn</a> · <a title="Maarten Luther" href="/index.php?title=Maarten_Luther">Luther</a> · <a title="Huldrych Zwingli" href="/index.php?title=Huldrych_Zwingli">Zwingli</a>

Verwante artikelen
<a class="new" title="Tabernakel (kerk) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Tabernakel_(kerk)&action=tinymceedit&redlink=1">Tabernakel</a>
<a title="Christendom" href="/index.php?title=Christendom">Christendom</a>
<a class="new" title="Monstrans (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Monstrans&action=tinymceedit&redlink=1">Monstrans</a>
<a class="new" title="Byzantijnse liturgie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Byzantijnse_liturgie&action=tinymceedit&redlink=1">Byzantijnse liturgie</a>
<a class="new" title="Tridentijnse mis (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Tridentijnse_mis&action=tinymceedit&redlink=1">Tridentijnse mis</a>
<a class="new" title="Concilie van Trente (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Concilie_van_Trente&action=tinymceedit&redlink=1">Concilie van Trente</a>
<a title="Sacrament" href="/index.php?title=Sacrament">Sacrament</a> · <a title="Sacramentsdag" href="/index.php?title=Sacramentsdag">Sacramentsdag</a>
<a class="new" title="Eerste communie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Eerste_communie&action=tinymceedit&redlink=1">Eerste communie</a>
<a class="new" title="Ziekencommunie (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Ziekencommunie&action=tinymceedit&redlink=1">Ziekencommunie</a> · <a class="new" title="Viaticum (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Viaticum&action=tinymceedit&redlink=1">Viaticum</a>

</tbody>

 

<figure id="IMAGE:1707032519836" class="mwt-nonEditableImage mwt-wikiMagic mwt-placeHolder mwt-image mwt-hidePlaceholder" title="

Heilige Mis, in dit geval een traditioneel vormgegeven viering van de Novus Ordo Missae in de kluiskerk in Warfhuizen

" contenteditable="false" draggable="true" typeof="mw:File/Thumb" data-mwt-type="image" data-mwt-wikitext="

Heilige Mis, in dit geval een traditioneel vormgegeven viering van de Novus Ordo Missae in de kluiskerk in Warfhuizen

"><a class="mw-file-description" href="/index.php?title=Bestand:Mis1.jpg"><img src="/images/thumb/8/8f/Mis1.jpg/163px-Mis1.jpg" srcset="/images/thumb/8/8f/Mis1.jpg/245px-Mis1.jpg 1.5x, /images/thumb/8/8f/Mis1.jpg/326px-Mis1.jpg 2x" width="163" height="369" decoding="async"></a><figcaption>Heilige Mis, in dit geval een traditioneel vormgegeven viering van de <a class="new" title="Novus Ordo Missae (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Novus_Ordo_Missae&action=tinymceedit&redlink=1">Novus Ordo Missae</a> in de <a class="new" title="Kluizenarij Onze-Lieve-Vrouwe van de Besloten Tuin (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Kluizenarij_Onze-Lieve-Vrouwe_van_de_Besloten_Tuin&action=tinymceedit&redlink=1">kluiskerk</a> in <a class="new" title="Warfhuizen (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Warfhuizen&action=tinymceedit&redlink=1">Warfhuizen</a>
</figcaption></figure>


Een mis, ook Heilige Mis of, in de oosterse kerken, <a id="INTERNALLINK:1706974240335" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Goddelijke Liturgie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Goddelijke_Liturgie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Goddelijke Liturgie">Goddelijke Liturgie</a>, is in de <a id="INTERNALLINK:1707016775441" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Katholieke Kerk" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Rooms-Katholieke_Kerk" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Katholieke Kerk">Katholieke Kerk</a> de gebruikelijke naam voor een <a id="INTERNALLINK:1706975048428" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="religieuze bijeenkomst" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Religieuze_bijeenkomst&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="religieuze bijeenkomst">religieuze bijeenkomst</a>, meestal in een <a id="INTERNALLINK:1706978746732" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="kerkgebouw" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kerkgebouw&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="kerkgebouw">kerkgebouw</a>, waarbij een priester als <a id="INTERNALLINK:1707062859571" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="celebrant" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Celebrant_(persoon)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="celebrant">celebrant</a> de <a id="INTERNALLINK:1707022789628" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="eucharistie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Eucharistie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="eucharistie">eucharistie</a> ("het misoffer") viert. Erediensten waarbij geen eucharistie plaatsvindt (bijvoorbeeld <a id="INTERNALLINK:1706994714260" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="vespers" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Vespers&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="vespers">vespers</a> of <a id="INTERNALLINK:1707053847893" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="lof" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Lof_(plechtigheid)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="lof">lof</a>) zijn geen missen. Ook de <a id="INTERNALLINK:1706981203563" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Oud-Katholieke Kerken" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Oud-Katholieke_Kerk&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Oud-Katholieke Kerken">Oud-Katholieke Kerken</a>, de <a id="INTERNALLINK:1707026213353" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Oosters-Orthodoxie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Oosters-Orthodoxe_Kerk&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Oosters-Orthodoxie">Oosters-Orthodoxie</a> en (soms) de <a id="INTERNALLINK:1707017817212" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Lutherse Kerk" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Lutheranisme&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Lutherse Kerk">Lutherse Kerk</a> en <a id="INTERNALLINK:1707047834196" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Anglicaanse Gemeenschap" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Anglicaanse_Gemeenschap&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Anglicaanse Gemeenschap">Anglicaanse Gemeenschap</a> gebruiken deze term. Het woord 'mis' wordt niet gebruikt voor een <a id="INTERNALLINK:1707058640233" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="kerkdienst" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kerkdienst&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="kerkdienst">kerkdienst</a> in een <a id="INTERNALLINK:1706983892560" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="protestantse" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Protestantisme" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="protestantse">protestantse</a> kerk.

Iedere mis verloopt volgens een vaste structuur van teksten, gezangen en rituelen. De teksten zijn veelal in het Nederlands, maar <a id="INTERNALLINK:1707001515888" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Latijn" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Latijn" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Latijn">Latijn</a> is ook mogelijk. Een mis kent grofweg twee onderdelen de 'liturgie van het woord', en de 'liturgie aan tafel' (het altaar). Bij de liturgie van het woord staan de voorlezing van bijbelteksten (<a id="INTERNALLINK:1707044365067" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="epistel" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Epistel&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="epistel">epistel</a> en <a id="INTERNALLINK:1707057797126" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="evangelie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Evangelie#In_de_liturgie" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="evangelie">evangelie</a>) en de <a id="INTERNALLINK:1706994713320" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="overweging" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Homilie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="overweging">overweging</a> (<a id="INTERNALLINK:1706968378251" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="preek" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Preek&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="preek">preek</a>) centraal. Bij de liturgie aan tafel staan het lijden, de dood en de opstanding van Jezus centraal, <a id="EXTERNALLINK:1707031134622" class="external text mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-externallink" title="Hou op met kletsen en kiekjes maken, de mis is geen spektakel!" contenteditable="false" draggable="true" href="https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/blog/hou-op-met-kletsen-en-kiekjes-maken-de-mis-geen-spektakel" target="_blank" rel="nofollow noreferrer noopener" data-mwt-type="externallink" data-mwt-wikitext="Hou op met kletsen en kiekjes maken, de mis is geen spektakel!">Hou op met kletsen en kiekjes maken, de mis is geen spektakel!</a>kerknet.be waarbij de gelovige gemeente wordt uitgenodigd om deel te hebben aan de maaltijd van de Heer, en het <a id="INTERNALLINK:1706965651079" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="sacrament" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Sacrament" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="sacrament">sacrament</a> van de eucharistie te ontvangen. De mis is volgens de katholieke leer "de onbloedige <a id="INTERNALLINK:1707058940311" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="offerande" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Offer_(religie)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="offerande">offerande</a> van het <a id="INTERNALLINK:1707032917815" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Nieuwe verbond" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Nieuwe_verbond&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Nieuwe verbond">Nieuwe verbond</a>", waarin het <a id="INTERNALLINK:1707000158897" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="lichaam" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Menselijke_anatomie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="lichaam">lichaam</a> en het <a id="INTERNALLINK:1707038671433" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="bloed" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Bloed&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="bloed">bloed</a> van <a id="INTERNALLINK:1706979646323" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Christus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Jezus_(traditioneel-christelijk)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Christus">Christus</a>, onder de gedaanten van <a id="INTERNALLINK:1707038657226" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="brood" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Brood&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="brood">brood</a> en <a id="INTERNALLINK:1707042144078" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="wijn" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Wijn&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="wijn">wijn</a>, door de <a id="INTERNALLINK:1707038076856" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="priester" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Priester" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="priester">priester</a> aan het <a id="INTERNALLINK:1707061141833" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="altaar" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Altaar_(religie)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="altaar">altaar</a> aan <a id="INTERNALLINK:1707003969136" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="God" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=God_(christendom)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="God">God</a> worden opgedragen en het offer van het kruis zodoende wordt hernieuwd. De <a id="INTERNALLINK:1706990895312" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Oud-Katholieke Kerk" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Oudkatholieke_Kerk&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Oud-Katholieke Kerk">Oud-Katholieke Kerk</a> heeft hier een gedifferentieerde visie op. De Oudkatholieke Kerk zegt hiervan, in de <a id="INTERNALLINK:1707035362498" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Utrechtse Verklaring" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Utrechtse_Verklaring&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Utrechtse Verklaring">Utrechtse Verklaring</a> van 1889: "De viering der Eucharistie in de kerk is niet een voortdurende herhaling of vernieuwing van het zoenoffer, dat Christus eens voor al op het kruis opgedragen heeft, maar haar offerkarakter bestaat daarin, dat zij de blijvende gedachtenis daarvan is en een op aarde plaats hebbende wezenlijke vertegenwoordiging van die ene offerande van Christus voor het heil der verloste mensheid, welke (volgens Hebr.9: 11,12) voortdurend door Christus opgedragen wordt, terwijl hij nu voor ons verschijnt voor het aanschijn Gods (Hebr. 9:24). Terwijl dit het karakter der Eucharistie is ten opzichte van het offer van Christus, is zij tegelijk een geheiligd offermaal waarin de gelovigen, het Lichaam en Bloed des Heren ontvangende, gemeenschap met elkander hebben (1 Kor. 10:17)."

Etymologie

Het woord 'mis' komt van het woord missa, een Latijns woord voor 'wegzending', en verwijst naar de woorden van de priester of diaken tegen het einde van de liturgie: <a id="INTERNALLINK:1707027144705" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Ite Missa Est" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ite_Missa_Est&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Ite Missa Est">Ite Missa Est</a> ("Gaat het is de heenzending" of "Gaat, het offer is voltrokken").

Liturgie van de mis

De Kerk in het Westen gebruikt in de <a id="INTERNALLINK:1706981357722" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="liturgie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Liturgie" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="liturgie">liturgie</a> meestal de <a id="INTERNALLINK:1706985151415" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Latijnse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Latijnse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Latijnse ritus">Latijnse ritus</a>, in de Kerk van het Oosten is de <a id="INTERNALLINK:1706972622487" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Oosterse liturgie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Oosterse_liturgie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Oosterse liturgie">Oosterse liturgie</a> het meest gebruikelijk.

Lange tijd werd de mis in het westerse christendom enkel in het <a id="INTERNALLINK:1707033403566" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Latijn" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Latijn" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Latijn">Latijn</a> opgedragen en gezongen volgens de <a id="INTERNALLINK:1707049727545" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tridentijnse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tridentijnse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tridentijnse ritus">Tridentijnse ritus</a>, zo genoemd naar het <a id="INTERNALLINK:1707003576597" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Concilie van Trente" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Concilie_van_Trente&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Concilie van Trente">Concilie van Trente</a> dat <a id="INTERNALLINK:1707057232238" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Paus Pius V" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Paus_Pius_V&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Paus Pius V">Paus Pius V</a> ertoe zette de bestaande liturgie vast te leggen. In 1970 kwam een nieuwe liturgie in gebruik, de <a id="INTERNALLINK:1706993271631" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Novus Ordo Missae" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Novus_Ordo_Missae&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Novus Ordo Missae">Novus Ordo Missae</a>, die geïntroduceerd werd onder <a id="INTERNALLINK:1707055361852" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="paus Paulus VI" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Paus_Paulus_VI&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="paus Paulus VI">paus Paulus VI</a>. Om pastorale redenen werd het na het <a id="INTERNALLINK:1707020122444" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tweede Vaticaans Concilie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tweede_Vaticaans_Concilie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tweede Vaticaans Concilie">Tweede Vaticaans Concilie</a> ook toegestaan de mis in zijn geheel of gedeeltelijk op te dragen in de landstaal van de gelovigen. Vele <a id="INTERNALLINK:1707003400193" class="mw-redirect mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="parochies" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Parochie_(kerk)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="parochies">parochies</a> hebben dit sinds de tweede helft van de jaren 1960 toegepast. Heden ten dage komen bij hoge uitzondering zelfs zogenaamde 'dialectmissen' voor. Het Tweede Vaticaans Concilie bevestigde tegelijkertijd het Latijn als de taal van de westerse liturgie en het is een wijdverbreid misverstand dat het Latijn zou zijn afgeschaft.

Een mis is een liturgische plechtigheid, die door een <a id="INTERNALLINK:1706998725072" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="priester" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Priester" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="priester">priester</a> voor de aanwezigen wordt opgedragen. Men gebruikt ook de termen een mis doen, celebreren, lezen of zingen. Heden ten dage spreekt men soms ook over de voorganger in de liturgie. De priester wordt hierbij geholpen door één of meerdere <a id="INTERNALLINK:1707001319500" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="misdienaars" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Misdienaar&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="misdienaars">misdienaars</a>. Veel onderdelen in de mis zijn door de gebruikte symboliek en sacramentele handelingen sterk mystagogisch, wat in de katholieke theologie wil zeggen: het <a id="INTERNALLINK:1706987896771" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="symbool" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Symbool&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="symbool">symbool</a> of het <a id="INTERNALLINK:1706977636443" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="ritueel" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ritueel&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="ritueel">ritueel</a> bewerkt een manifestatie van het onzichtbare, oftewel de betekenis achter het symbool wordt werkelijkheid. Dit is speciaal van belang in verband met de betekenis die aan de eucharistie gehecht wordt. Met de eucharistie wordt het offer van <a id="INTERNALLINK:1707016524948" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Christus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Jezus_(traditioneel-christelijk)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Christus">Christus</a> aan het <a id="INTERNALLINK:1707063728843" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="kruis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kruis_(christendom)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="kruis">kruis</a> niet alleen herdacht, maar volgens de katholieke traditie bij elke viering opnieuw tegenwoordig gesteld. In die zin is de mis ook daadwerkelijk een offerdienst. Dit in tegenstelling tot de <a id="INTERNALLINK:1707045854343" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="protestantse" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Protestantisme" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="protestantse">protestantse</a> theologie en eredienst, waarin de gebruikte symbolen (brood en wijn) slechts een tekenfunctie, een herinnerings- en gedenkingswaarde hebben en waar de offergedachte nadrukkelijk wordt afgewezen.

In de mis hebben onder meer <a id="INTERNALLINK:1707061645441" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="wierook" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Wierook&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="wierook">wierook</a> (geur als van het hemelse, boven het alledaagse uit), kaarsen, de Bijbelboeken, het altaarmissaal (boek met gebeden van de liturgie), het altaar (symbool van het offer van Christus) en bovenal de <a id="INTERNALLINK:1707034264898" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="geconsacreerde" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Consecratie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="geconsacreerde">geconsacreerde</a> <a id="INTERNALLINK:1707031719275" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="hostie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Hostie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="hostie">hostie</a> (gedaante van brood) en <a id="INTERNALLINK:1706998250284" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="wijn" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Wijn&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="wijn">wijn</a> (gedaante van wijn) belangrijke tekenwaarde. Tegelijkertijd heeft de gebruikte symboliek een mystagogische waarde, die de gelovige helpt zich open te stellen voor de werkelijkheid, die in de liturgie zichtbaar wordt.

Sinds enkele decennia kunnen missen ook buiten de kerk beluisterd worden. Deze toepassing heet <a id="INTERNALLINK:1707031303376" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="kerkradio" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kerkradio&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="kerkradio">kerkradio</a> en is bedoeld voor onder andere zieken, ouderen en mensen die om een of andere reden niet in staat zijn hun eigen mis bij te wonen. Tijdens de <a id="INTERNALLINK:1707031152845" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="coronapandemie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Coronapandemie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="coronapandemie">coronapandemie</a> van 2020, toen het voor kerkgangers onmogelijk of te risicovol was om een mis bij te wonen, zijn veel kerken begonnen met het online <a id="INTERNALLINK:1707057184359" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="streamen" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Streaming_media&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="streamen">streamen</a> van hun wekelijkse misvieringen.

Opbouw van de mis

Mis van Paulus VI

Dit is de nieuwe vorm van de <a id="INTERNALLINK:1707023550095" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Romeinse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Romeinse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Romeinse ritus">Romeinse ritus</a> en thans de meest gebruikelijke manier om de mis te celebreren. De priester is naar het volk gekeerd tijdens het opdragen van de mis. De viering wordt gewoonlijk in de volkstaal opgedragen. 

<div id="TEMPLATE:1706980017653" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" title="

Zie Mis van Paulus VI voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

" role="note" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

Zie Mis van Paulus VI voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

"><img src="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" srcset="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, /images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" alt="" width="15" height="15" decoding="async"> Zie <a class="new" title="Mis van Paulus VI (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Mis_van_Paulus_VI&action=tinymceedit&redlink=1">Mis van Paulus VI</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.


Tridentijnse Mis

De <a id="INTERNALLINK:1706991694759" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tridentijnse mis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tridentijnse_mis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tridentijnse mis">Tridentijnse mis</a> is de traditionele vorm van de Romeinse ritus, die standaard was voor het <a id="INTERNALLINK:1707020703731" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tweede Vaticaans Concilie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tweede_Vaticaans_Concilie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tweede Vaticaans Concilie">Tweede Vaticaans Concilie</a> (1962-1965). Deze mis wordt steeds <a id="INTERNALLINK:1707060398564" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="ad orientem" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ori%C3%ABntering_(architectuur)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="ad orientem">ad orientem</a> en in het Latijn gevierd. De lezingen (in sommige gevallen) en de homilie worden daarbij in de volkstaal gegeven. Binnen enkele <a id="INTERNALLINK:1707027900672" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="traditionalistische" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Traditionalisme_(katholicisme)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="traditionalistische">traditionalistische</a> <a id="INTERNALLINK:1707010991325" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="congregaties" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Congregatie_(kloostergemeenschap)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="congregaties">congregaties</a>, zoals de <a id="INTERNALLINK:1707015052607" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Priesterbroederschap Sint Pius X" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Priesterbroederschap_Sint_Pius_X&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Priesterbroederschap Sint Pius X">Priesterbroederschap Sint Pius X</a>, is de Tridentijnse mis de standaard en enige vorm van de Romeinse ritus.

<div id="TEMPLATE:1706987208501" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" title="

Zie Tridentijnse mis voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

" role="note" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

Zie Tridentijnse mis voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

"><img src="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" srcset="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, /images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" alt="" width="15" height="15" decoding="async"> Zie <a class="new" title="Tridentijnse mis (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Tridentijnse_mis&action=tinymceedit&redlink=1">Tridentijnse mis</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.


Misstipendia

Gelovigen kunnen een verzoek richten aan een <a id="INTERNALLINK:1707008697760" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="pastoor" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Pastoor" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="pastoor">pastoor</a> of een <a id="INTERNALLINK:1706990592093" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="priester" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Priester" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="priester">priester</a> in een <a id="INTERNALLINK:1706991107585" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="klooster" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Klooster_(gebouw)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="klooster">klooster</a> om een mis op te laten dragen voor een bijzondere intentie ("misintentie") tegen betaling van een <a id="INTERNALLINK:1707060514757" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="stipendium" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Stipendium&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="stipendium">stipendium</a> aan de parochiekerk of het klooster. Gedurende de <a id="INTERNALLINK:1706964757165" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="eredienst" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Eredienst&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="eredienst">eredienst</a> wordt gemeld aan wie de mis is opgedragen en een moment van (stil) gebed ingelast voor die persoon of intentie. Meestal heeft een dergelijke misintentie betrekking op een overleden familielid, bijvoorbeeld bij een zeswekendienst of jaardienst. Het <a id="INTERNALLINK:1707035799942" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Wetboek van Canoniek Recht" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Wetboek_van_Canoniek_Recht&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Wetboek van Canoniek Recht">Wetboek van Canoniek Recht</a> vraagt dat de bisdommen van eenzelfde kerkprovincie gezamenlijke afspraken maken over de hoogte van de bijdragen van gelovigen bij sacramentele vieringen en begrafenissen. DACO, januari 2010, Mededeling over misstipendia en bijdragen, Bisschoppelijk vicaris voor canoniekrechtelijke zaken Luc De Fleurquin

De mis in de muziek

<div id="TEMPLATE:1706968439039" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" title="

Zie Mis (muziek) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

" role="note" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

Zie Mis (muziek) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

"><img src="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" srcset="/images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, /images/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" alt="" width="15" height="15" decoding="async"> Zie <a class="new" title="Mis (muziek) (de pagina bestaat niet)" href="/index.php?title=Mis_(muziek)&action=tinymceedit&redlink=1">Mis (muziek)</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

 Onder een mis kan ook worden verstaan, de ondersteunende muziek, die gecomponeerd is voor de vaste onderdelen van een mis. In de klassieke muziek neemt de mis verschillende vormen aan, zoals vocaal, <a id="INTERNALLINK:1707061785037" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="meerstemmige" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Polyfonie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="meerstemmige">meerstemmige</a> missen van <a id="INTERNALLINK:1707054873932" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Palestrina" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Giovanni_Pierluigi_da_Palestrina&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Palestrina">Palestrina</a> en <a id="INTERNALLINK:1707053842909" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Byrd" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=William_Byrd&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Byrd">Byrd</a>, de <a id="INTERNALLINK:1707009565236" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Hohe Messe" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Hohe_Messe&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Hohe Messe">Hohe Messe</a> van <a id="INTERNALLINK:1707019422199" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Bach" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Johann_Sebastian_Bach&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Bach">Bach</a>, de <a id="INTERNALLINK:1707017881129" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Missa Solemnis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Missa_Solemnis_(Beethoven)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Missa Solemnis">Missa Solemnis</a> van <a id="INTERNALLINK:1707015782017" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Beethoven" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ludwig_van_Beethoven&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Beethoven">Beethoven</a> en de <a id="INTERNALLINK:1707037871395" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Krönungsmesse" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kr%C3%B6nungsmesse&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Krönungsmesse">Krönungsmesse</a> en het <a id="INTERNALLINK:1706981367229" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Requiem" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Requiem_(Mozart)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Requiem">Requiem</a> van <a id="INTERNALLINK:1707039016083" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Mozart" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Wolfgang_Amadeus_Mozart&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Mozart">Mozart</a>. <a id="INTERNALLINK:1707037475720" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Aleksandr Gretsjaninov" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Aleksandr_Gretsjaninov&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Aleksandr Gretsjaninov">Aleksandr Gretsjaninov</a> (1864-1956) schreef de beroemde Missa Festiva, <a id="INTERNALLINK:1707037059762" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Berlioz" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Hector_Berlioz&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Berlioz">Berlioz</a> (1824) en <a id="INTERNALLINK:1707031942688" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Louis Vierne" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Louis_Vierne&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Louis Vierne">Louis Vierne</a> zijn componist van een <a id="INTERNALLINK:1706991211844" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Messe Solemnelle" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Missa_solemnis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Messe Solemnelle">Messe Solemnelle</a> en <a id="INTERNALLINK:1707004234465" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Andrew Lloyd Webber" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Andrew_Lloyd_Webber&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Andrew Lloyd Webber">Andrew Lloyd Webber</a> componeerde ook een <a id="INTERNALLINK:1707027020305" class="mw-redirect mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Requiem" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Requiem_(muziek)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Requiem">Requiem</a> voor zangers, kerkorgel en orkest.

Het <a id="INTERNALLINK:1707047780807" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="ordinarium" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ordinarium&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="ordinarium">ordinarium</a> van de mis, dit zijn de vast wederkerende gezangen, bestaat uit:

  1. <a id="INTERNALLINK:1706974527163" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Kyrie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kyrie_(mis)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Kyrie">Kyrie</a>
  2. <a id="INTERNALLINK:1707013520462" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Gloria" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Gloria_(mis)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Gloria">Gloria</a>
  3. <a id="INTERNALLINK:1707002065522" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Credo" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Credo_(mis)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Credo">Credo</a>
  4. <a id="INTERNALLINK:1707052596349" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Sanctus/Benedictus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Sanctus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Sanctus/Benedictus">Sanctus/Benedictus</a>
  5. <a id="INTERNALLINK:1707018259723" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Agnus Dei" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Agnus_Dei&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Agnus Dei">Agnus Dei</a>
  6. <a id="INTERNALLINK:1707037731674" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Ite Missa Est" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ite_Missa_Est&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Ite Missa Est">Ite Missa Est</a>

Het <a id="INTERNALLINK:1706988717433" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Proprium" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Proprium_(liturgie)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Proprium">Proprium</a> bestaat uit:

  1. <a id="INTERNALLINK:1706983277198" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Introïtus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Intro%C3%AFtus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Introïtus">Introïtus</a>
  2. <a id="INTERNALLINK:1706980955669" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Graduale" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Graduale&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Graduale">Graduale</a>
  3. <a id="INTERNALLINK:1707053529274" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Alleluia" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Alleluia_(mis)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Alleluia">Alleluia</a> of <a id="INTERNALLINK:1707007420065" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tractus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tractus_(liturgie)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tractus">Tractus</a>, eventueel met <a id="INTERNALLINK:1707060308720" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Sequentia" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Sequens_(Gregoriaans)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Sequentia">Sequentia</a>
  4. <a id="INTERNALLINK:1707055030123" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Offertorium" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Offertorium&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Offertorium">Offertorium</a>
  5. <a id="INTERNALLINK:1707009125801" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Communio" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Communio_(zang)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Communio">Communio</a>

Soorten missen

  • <a id="INTERNALLINK:1707036252195" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Avondmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Avondmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Avondmis">Avondmis</a>: mis in de avonduren, oorspronkelijk ter compensatie van het niet kunnen bijwonen van de ochtendmis
  • <a id="INTERNALLINK:1706977318697" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Chrismamis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Chrismamis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Chrismamis">Chrismamis</a>: mis in de <a id="INTERNALLINK:1706987620044" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Goede Week" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Goede_Week" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Goede Week">Goede Week</a>, waarin de bisschop het <a id="INTERNALLINK:1707051492847" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="chrisma" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Chrisma&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="chrisma">chrisma</a> wijdt
  • <a id="INTERNALLINK:1707062373652" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Engelenmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Engelenmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Engelenmis">Engelenmis</a>: mis bij de begrafenis van een jong kind (zie ook: requiem)
  • Gezongen mis: mis met <a id="INTERNALLINK:1707032101615" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="voorzang" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Cantor_(religie)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="voorzang">voorzang</a> door priester, <a id="INTERNALLINK:1706983136432" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="koorzang" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Koor_(zang)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="koorzang">koorzang</a> en/of volkszang
  • Hoogmis: de voornaamste en meestal plechtig gezongen mis op <a id="INTERNALLINK:1707015359421" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="zon" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Zondag&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="zon">zon</a>- en <a id="INTERNALLINK:1707025081525" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="feestdagen" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Feest-_en_gedenkdagen" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="feestdagen">feestdagen</a>.
  • Houten mis: oefening waarbij <a id="INTERNALLINK:1706971373877" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="seminaristen" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Seminarist&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="seminaristen">seminaristen</a> aan een niet-gewijd altaar met ongewijd vaatwerk repeteren
  • <a id="INTERNALLINK:1706987985956" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Huwelijksmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Huwelijksmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Huwelijksmis">Huwelijksmis</a>: mis waarin een <a id="INTERNALLINK:1706967715212" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="kerkelijk huwelijk" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Kerkelijk_huwelijk" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="kerkelijk huwelijk">kerkelijk huwelijk</a> voltrokken wordt
  • <a id="INTERNALLINK:1706971314849" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Indultmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Indultmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Indultmis">Indultmis</a>: mis die vóór de algemene vrijgave van de buitengewone vorm (in 2007) met toestemming van de lokale bisschop opgedragen werd volgens de <a id="INTERNALLINK:1706968778319" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tridentijnse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tridentijnse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tridentijnse ritus">Tridentijnse ritus</a>
  • Jaardienst: mis ter nagedachtenis van een gestorvene, gehouden jaarlijks op of rond de dag van de begrafenis
  • Jongerenmis, jeugdmis of kindermis: mis gericht op jongeren of kinderen
  • Laagmis, gelezen mis of stille mis: mis zonder enige vorm van zang (vergelijk: gezongen mis)
  • Latijnse mis: een mis die wordt opgedragen in het <a id="INTERNALLINK:1707011903755" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Latijn" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Latijn" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Latijn">Latijn</a>, volgens de <a id="INTERNALLINK:1706996048242" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Novus Ordo Missae" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Novus_Ordo_Missae&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Novus Ordo Missae">Novus Ordo Missae</a> of de <a id="INTERNALLINK:1707040291090" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tridentijnse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tridentijnse_mis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tridentijnse ritus">Tridentijnse ritus</a> (niet te verwarren met <a id="INTERNALLINK:1706995302463" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Latijnse" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Latijnse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Latijnse">Latijnse</a> of <a id="INTERNALLINK:1706986444299" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Romeinse ritus" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Romeinse_ritus&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Romeinse ritus">Romeinse ritus</a>)
  • <a id="INTERNALLINK:1706991489844" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Requiem" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Requiem_(mis)" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Requiem">Requiem</a>, begrafenismis, dodenmis of missa pro defunctis: mis voor de zielenrust van een overledene, voorafgaand aan de <a id="INTERNALLINK:1707046996323" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="begrafenis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Begrafenis" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="begrafenis">begrafenis</a>
  • Plechtige (hoog)mis of drie-heren-mis: (hoog)mis met <a id="INTERNALLINK:1706987041680" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="priester" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Priester" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="priester">priester</a>, geassisteerd door <a id="INTERNALLINK:1706985271449" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="diakens" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Diaken&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="diakens">diakens</a> en/of <a id="INTERNALLINK:1707041458796" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="subdiakens" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Subdiaken&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="subdiakens">subdiakens</a>
  • Pontificale mis, meestal pontificale hoogmis (met of zonder <a id="INTERNALLINK:1707015685916" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="lof" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Lof_(plechtigheid)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="lof">lof</a>): mis opgedragen door een <a id="INTERNALLINK:1707010716507" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="bisschop" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Bisschop&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="bisschop">bisschop</a> met troon, geassisteerd door <a id="INTERNALLINK:1707026923381" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="diakens" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Diaken&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="diakens">diakens</a> en/of <a id="INTERNALLINK:1706989288688" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="subdiakens" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Subdiaken&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="subdiakens">subdiakens</a>.
  • Private mis: een mis die door één priester wordt opgedragen
  • Vissersmis: informele benaming voor een zeer vroege vroegmis (om vier of vijf uur 's morgens)
  • <a id="INTERNALLINK:1707055056769" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Votiefmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Votiefmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Votiefmis">Votiefmis</a>: een mis die afwijkt van de vaste kerkelijke jaarkalender ("jaareigen") en betrekking heeft op een bepaalde <a id="INTERNALLINK:1706964444234" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="devotie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Volksdevotie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="devotie">devotie</a>
  • <a id="INTERNALLINK:1706987906196" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Vroegmis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Vroegmis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Vroegmis">Vroegmis</a>: de eerste stille mis op zondagmorgen
  • Zeswekendienst, een mis ter nagedachtenis van een overledene, gehouden zes weken na de begrafenis (ter afsluiting van de rouwperiode)
  • Zielenmis: mis ter nagedachtenis van een gestorvene

Enkele specifieke vormen van missen:

  • <a id="INTERNALLINK:1707035533882" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Parafrasemis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Parafrasemis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Parafrasemis">Parafrasemis</a>
  • <a id="INTERNALLINK:1707055325937" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Parodiemis" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Parodiemis&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Parodiemis">Parodiemis</a>

Zie ook

  • <a id="INTERNALLINK:1707042487439" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Sacrosanctum Concilium" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Sacrosanctum_Concilium&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Sacrosanctum Concilium">Sacrosanctum Concilium</a> - <a id="INTERNALLINK:1706980304223" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Constitutie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Apostolische_constitutie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Constitutie">Constitutie</a> van het <a id="INTERNALLINK:1707002355061" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Tweede Vaticaans Concilie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Tweede_Vaticaans_Concilie&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Tweede Vaticaans Concilie">Tweede Vaticaans Concilie</a>
  • <a id="INTERNALLINK:1707008977636" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Ecclesia de Eucharistia" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Ecclesia_de_Eucharistia&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Ecclesia de Eucharistia">Ecclesia de Eucharistia</a> - <a id="INTERNALLINK:1707028609524" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Encycliek" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Encycliek&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Encycliek">Encycliek</a> van <a id="INTERNALLINK:1706984330587" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Paus Johannes Paulus II" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Paus_Johannes_Paulus_II&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Paus Johannes Paulus II">Paus Johannes Paulus II</a> over de Eucharistie
  • <a id="INTERNALLINK:1707008391341" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Liturgiam Authenticam" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Liturgiam_Authenticam&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Liturgiam Authenticam">Liturgiam Authenticam</a> - <a id="INTERNALLINK:1707022914461" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Instructie" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Instructie_(Vaticaan)&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Instructie">Instructie</a> over de Eucharistie
  • <a id="INTERNALLINK:1706973836815" class="new mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-internallink" title="Redemptionis Sacramentum" contenteditable="false" draggable="true" href="/index.php?title=Redemptionis_Sacramentum&action=tinymceedit&redlink=1" data-mwt-type="internallink" data-mwt-wikitext="Redemptionis Sacramentum">Redemptionis Sacramentum</a> - Instructie over de Eucharistie

Externe links

<table id="TEMPLATE:1707045451491" class="toccolours appendix mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" style="font-size:89%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding:5px; clear:both; width:100%; box-sizing:border-box;" title="

" role="presentation" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

"> <tbody> Bronnen, noten en/of referenties

</tbody>

 <span id="TEMPLATE:1707004626132" class="mwt-nonEditable mwt-wikiMagic mwt-template" title="

" contenteditable="false" draggable="true" data-mwt-type="template" data-mwt-wikitext="

"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r20095">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:#f8f8f8;border:1px solid #aaa;text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}</style>


 

Overgenomen van "https://wiki-raamsdonk.nl/index.php?title=Mis&oldid=58565"