Hendrik van Vianden (bisschop)

Zilveren penning of denarius van Hendrik van Vianden als bisschop van Utrecht, geslagen kort na 1250, muntplaats Deventer. De voorzijde toont een gemijterd borstbeeld van de bisschop met staf en missaal. Omschrift: HENR-ICVS. De keerzijde toont een lang kruis met */P/A/O in de kwartieren, omschrift: + D-AVE-NT-RIA.

Hendrik van Vianden (gestorven op 4 juni 1267) was bisschop van Utrecht van 1249 tot 1267.

Hij was een zoon van graaf Hendrik I van Vianden. Hij was domproost van Keulen voor hij in de strijd tussen Welfen en Hohenstaufen door eerstgenoemde partij naar voren geschoven werd als bisschopskandidaat. Paus Innocentius IV benoemde hem vervolgens ondanks het verzet van de Utrechtse kapittels. Hij ontving zijn wijding pas in 1252 en was tot dat jaar dus elect.
Hendrik steunde de Duitse tegenkoning Willem II van Holland, maar deze buitte de geschillen die ontstonden tussen Hendrik enerzijds en de adel en de stad Utrecht anderzijds uit voor eigen gewin. Hendrik bedwong zijn tegenstanders, maar hun actie was een voorbode voor de standenstrijd die komen zou.

Hendrik van Vianden verleende stadsrechten aan een groot aantal plaatsen, zoals Hasselt (1252), Amersfoort (1259), Goor (1263), Oudewater (1265), Loenen en Vreeland (1265). In laatstgenoemde plaats bouwde hij het kasteel Vredelant als grensvesting met Holland.

In 1254 legde hij de eerste steen voor de gotische Domkerk van Utrecht, nadat het oude kerkgebouw in 1253 door de negendaagse stadsbrand geteisterd was. Hij werd ook in de Dom begraven.

Voorganger: Otto III (van Holland)

Bisschop van Utrecht 1249-1267

Opvolger: Jan I (van Nassau)