Genealogie Van Son (deel 1)
15 eeuwen leven en werken van een Brabantse familie Van Son
Wouter Bac, uit oorkonden ook bekend als Walterus Bac de Nole (van Olen) is ministeriaal van Hertog Hendrik I van Brabant. Oorspronkelijk waren ministerialen onvrijen, die van de heer -vaak vanwege hun betrouwbaarheid- een belangrijke post in bestuur of leger kregen. Dat 'onvrije' werd omstreeks de twaalfde eeuw uitgewist. De ministeriaal werd mede daardoor steeds belangrijker en groeide niet zelden naar de status van 'Ridder'. Onze Walterus, (uiteraard in het latijn, want veel oorkonden werden in het latijn opgetekend), zien we als getuige omstreeks 1200 bij diverse transacties. Zo is hij in de herfst van 1195 getuige als de hertog een overeenkomst sluit met de graaf van Gelre, dat de inwoners van het huidige Den Bosch in het hele gebied van Gelre voortaan geen tol meer hoefden te betalen.
Zo is er nog een aantal oorkonden bewaard gebleven.
Een van zijn zonen is Arnoldus Bac
Zijn zoon Arnoldus Bac treedt in de voetsporen van zijn vader. Ook hem komen we tegen in een aantal oorkonden. Een belangrijke is die van 6 april 1248. Daarin komt Arnold Wouterszoon Bac voor, als hij zijn tiende (opbrengst uit zijn bezit) in Oostilburg (=Oisterwijk) verkocht heeft aan de Gertrudisabdij van Leuven. In de oorkonde wordt Arnoldus expliciet vermeld als zoon van Wouter Bac de Nole en Gertrudis. Zo kennen we dus ook meteen de moeder van Arnoldus Bac
Deze Arnoldus doet in onze familiegeschiedenis het nodige stof opwaaien. Tientallen genealogen melden zijn huwelijk met een zekere 'Dochter Berthout'.
Zij zou een dochter zijn van Wouter IV Berthout, voogd van Mechelen.
Bewijs van dat huwelijk is tot op heden nergens te vinden. Het gegeven van het huwelijk tussen die twee is tot op heden voor mij niet meer dan kopieergedrag van genealogen.
Arnoldus trouwde mijn inziens zeker niet met een dochter van Berthout.
Twee generaties worden nu opnieuw beschreven
We pakken de rechtstreekse afstammingsdraad op bij:
Wouter werd geboren omstreeks 1250, vermoedelijk in Oisterwijk. Hij was de oudste zoon van Walterus (Johannes), want hij erfde van zijn vader het 'Oude Goed, of 'antiqua bona' Broechoven. Het 'Aude Goet' strekte zich uit de van Tilburgse wijk Broekhoven in het noorden, tot Baarschot bij Diessen in het zuiden.
Broechoven was een mansio, een huis of hof, misschien wel voorzien van een wal of gracht en in elk geval verbonden met een of meer hoeven. Het huis Broechoven ontwikkelde zich in de loop der jaren tot een kasteel dat helaas in 1581 door Staatse troepen werd verwoest.
Terug naar onze Wouter. Die kreeg een toevoeging bij de naam Bac. Hij wordt in oorkonden Wouter Bac van Baescot genoemd, vermoedelijk omdat hij bezit had in Baarschot bij Diessen.
Wij komen Wouter tegen als getuige op 20 mei 1301. Het habdekt daar over een transactie tussen de broers Volkart, die beide ridder waren. Onze Wouter wordt daar omschreven als 'Walteri Bac de Baescot'.
Zijn kinderen heten géén Bac van Baescot. Zijn zonen Willelmus, Gerardus en Johannes gaan met de 'achternaam' Van Broechoven door het leven, terwijl de beide zussen Lutgardis en Katharina Bac heten, al dan niet aangevuld met Van Broechoven. Over de vrouw van Wouter is mij niets bekend. Op internet circuldeert de naam 'Van Goerle', maar dat laat ik voorlopig maar zo, totdat er bewijs is. Het 'Aude Goet' blijft helaas niet in onze familie, want op 27 december 1309 draagt Wouter de oude goederen over aan zijn vermoedelijk oudste zoon Willelmus. Niet aan onze voorvader Gerardus Waltersz. van Broechoven.
Gerardus van Broechoven
Gerardus wordt geboren in Diessen omstreeks 1290. Hij moet in 1346 overleden zijn, want dan wordt zijn vrouw Dymphna in de Tilburgse cijnsregisters vermeld als 'relicta Gerardi de Broechoven'. Zijn weduwe dus! Op het internet circuleren als 'achternaam' voor Dymphna De Bie of Van den Paardenkoper. U weet het. Geen bewijs, dan geen zekerheid.
Het paar krijgt vijf kinderen, waarvan Henricus het stamboomstokje aan ons doorgeeft.
----------------------------------------
Henricus van Broechoven
Henricus van Broechoven wordt omstreeks 1330 geboren en moet voor 1369 getrouwd zijn met ene Katharina Jansdr. van Son. Zij is de dochter van Jan van Sonne die (volgens sommigen op internet) getrouwd was met Pieternella Maas. Katharina zou geboren zijn op 24 juli 1339, want volgens internetbronnen sterft haar moeder in het kraambed van dochter Katharina. (klinkklare onzin!) .
De afstamming van deze Katharina wordt momenteel onderzocht en de vondsten wijzen naar 's-Hertogenbosch.
De naam Van Son komt in beeld! (zie illustratie 1).De naam Van Son(ne) voor het eerst gevonden in een akte. De akte verhaalt dat Henricus van Broechoven een erfelijke pacht van 2 mud rogge als onderpand geeft uit goederen in Udenhout, die van Joh. de Sonne waren geweest. Katharina, de vrouw van Henrick van Broechoven had goederen van haar vader als huwelijksgift meegekregen.
In het fragment van de akte hierboven van 15 februari 1368 zien we in de laatste regel van de onderstreepte tekst de woorden Henrici filius (= zoon van) Gerardi de Broechoven. Op de voorlaatste regel van dit fragment herkennen we als 4e, 5e en 6e woord Joh. de Sonne.
Van Broechoven wordt Van Son
In de volgende generatie verandert de naam van de familie in die van Van Son. Niet bij alle kinderen van Henrick en Katharina. De zoon Gerardus, genoemd naar opa en de dochters Heylwigus en Aleydis gaan gewoon als "Van Broechoven" door het leven, net als hun vader.
Maar Jan, de andere zoon, krijgt van pa Henrick de naam Van Son mee. Deed hij dat uit liefde voor zijn vrouw Katharina. Of had Katharina al een zoon voordat zij met Henricus trouwde.
Het kan ook zijn, dat Jan van Son (te) snel na het huwelijk tussen Henrick van Broechoven en Katharina van Sonne geboren is. In dat geval werd wel eens de naam van de moeder meegegeven. (Maar omdat vader Henrick aan zijn zoon een aantal bezittingen meegeeft, die van zijn schoonvader Joh. van Sonne waren geweest, schuiven we deze mogelijkheid voorlopig even naar de achtergrond.)
Jan van Son
Een van de zonen van Henrick, zoon Jan heet dus voortaan Jan van Son. Al zijn ergenamen hebben sindsdien de achternaam Van Son, zodat die daarmee geslachtsnaam is geworden. Of van Son nu met een S of Z werd geschreven, dat nam men in die tijd niet zo nauw. Als je maar wist met wie je te doen had. Lezen en schrijven kon immers lang niet iedereen in die tijd! Jan van Son moet geboren zijn omstreeks 1370. Hij werd niet enkel Jan van Son genoemd. We komen hem ook tegen als "Van Son van Tilborch" of "Van Son van Westilborch". Jan bezat diverse landerijen in het huidige Tilburg en ook een huis aan de Heuvel in de buurt van de Kerckstraat. Na de dood van zijn vrouw wordt dat huis door de kinderen verkocht.
Jan van Son trouwde vóór 1399 want op 20 februari 1399 wordt hij vermeld met Elisabeth, dochter van Jacobus, zoon van wijlen Wouter, geheten Grootwouter van Berckel. Zo. Nu weten we meteen ook wie Jans schoonvader en de opa van zijn vrouw Elisabeth zijn! Jan en Elisabeth krijgen zes jongens en twee meisjes.
Leenman
De vader van Katharina, Joh. de Sonne (Jan van Son), opa van onze Jan dus, was ook leenman. Hij had een leen en twee hoeven in Udenhout.
Op de voorlaatste regel de laatste twee woorden en het eerste woord op de laatste regel van de inschrijving in het leenregister van 1417 geeft duidelijk de naam Jans van Sonne. Het was een leen van 24 bunder en twee hoeven tussen de huidige Groenstraat en de Drunense Duinen in Udenhout. (zie illustratie 2)
-------------------
Jonge Jan van Son
Jan 'de jonge' van Son wordt omstreeks 1430 geboren. Hij trouwt twee keer, zo wijzen diverse akten uit. Op 9 januari 1504 moet Jan overleden zijn, want tussen 9 en10 januari dat jaar is in een akte over zijn kinderen sprake van 'wilner'(=wijlen) Jan van Son. Jan trouwt met Maria Jans Hendrick Crillaert, maar na haar dood trouwt hij met een zekere Elisabeth, dat weten we omdat Jan zijn testament maakt op 3 april 1503. In dat testament is sprake van 'Elisabeth, zijn huijdige huisvrouw'
Jan laat zeven kinderen na, vier jongens en drie meisjes. Ik weet ook dat hij woonde in 'de oude stede aan de Hasselt'. Een van de zeven kinderen is onze voorvader, het is Jan Jansen van Son de Jonge.
Jan Jansen van Son 'de jonge'
Jan Janszoon van Son 'de jonge' wordt als het ware verbasterd naar Jansen van Son. Hij wordt geboren omstreeks 1490 in het huidige Tilburg. Hij bezat drie huizen met erven. In een akte van 21 december 1526 wordt hij vermeld, samen met zijn vrouw Mechtelt Cornelisdr. Jan van Esbeeck. Hij krijgt bij de erfdeling van schoonvader Cornelis Jan van Esbeeck ('Die Metser') een huis in Goirle en vestigt zich daar. Drie kinderen zijn van dit paar bekend. Het zijn Lysbeth, Cornelia en Jan, die ze Jan Jans van Son van Goerl noemden.
Jan Jans van Son van Goerl
Jan wordt in een oorkonde van 26 juli 1540 nog als 'onmondig' kind vermeld. Hij is dus nog minderjarig. In januari 1557 delen de die de nalatenschap van hun ouders. Jan krijgt daarbij een stuk land in de Kerckhovense Acker in Goirle en een beemd. De vrouw van Jan is niet bekend. Zij krijgen in elk geval een zoon, die Jan wordt genoemd.
Janszoon van Son
Jan moet omstreeks 1560 geboren zijn. Of hij nog broers of zussen had, is mij (nog) niet bekend. Jan woont in elk geval in Goirle. Dat weten we uit een akte van de Schepenbank Tilburg en Goirle van 1599 (arch.nr.14 dl.345, fol. 20r.).
Jan Janse van Son
Omstreeks 1590 wordt deze Jan geboren. Hij woont eind 1664 in elk geval aan de Tyvoort bij de kerck in Goirle (GA Tb. R368 fol.123v. 18-12-1664.
Hij trouwt met Mary Gerit Aert Pauwels (Ravels). Ook in 1604 woont hij nog in Goirle. Uit de Brabantse Leeuw van 1980 (jaargang 29 nr.3. mei-juni) weet ik dat zij de ouders zijn van de volgende schakel in onze familie.
Het paar krijgt vijf kinderen: Geraert, Jan Janssen van Son 'de Jonge', Cornelia, Mary en Jenneken. Met die Jonge Jan ga ik verder.
Jan Janssen van Son
'Jois Jois van Son junior' ofwel de jongen Jan Janszoon van Son is onze rechtstreekse voorvader. Hij moet zo omstreeks 1615 geboren zijn. Op 28 februari 1642 gaat hij in ondertrouw in Goirle met Wouterken Cornelissen (Wouters). Op 11 maart dat jaar treden zij in het huwelijk. De pastoor is kwaad, want ze trouwen 'na scherpe verwijten, vanwege de gesloten tijd' ('tempus Clausum')zo vermeldt de huwelijksinschrijving (Gle. R.K. Trouwen 1637-1718, 364 DTB Gle. inv. 1pg. 1v.). Hoe dan ook, het paar krijgt een aantal kinderen: Jan de oude die geboren wordt op 27-02-1643, dan Goaert, dan De Jonge Jan, Jenneke, Cornelia, Anneke en tenslotte Geerit.
-------------
Geerit Jan Jansen van Son
Omstreeks 1660 vinden we het gezin Van Son terug in Gilze. Daar zal Geerit -zo blijkt uit de kohieren van het hoofdgeld- omstreeks 1663 geboren zijn. In 1677 verkoopt hij samen met zijn broers een huis in \Goirle aan de Herdgang Dorp en landerijen. Als hoofdbewoner met zijn eigen gezin woont hij in 1698 in Gilze Kerkhof (het centrum). Het hoofdgeldregister vermeldt zoon Jan daarin als 'half'(jonger dan 16!). Johannes Jansse is in 1683 uit huis gegaan en getrouwd. Verder meldt het register de kinderen Geertruy, Antony en Jenneken. Geeirt Jan Jansen van Son was getrouwd met Geertruy Brockx. Uit het verpondingsregister van 1724 blijkt Geerit nog steeds hoofdbewoner te zijn in Gilze Kerkhof.
De kinderen van Geerit zijn Geertruy, Adriaan, Antony, Jenneken en Wouter.
Antony Geert van Son
Omstreeks 1693 wordt in Gilze Antony geboren. Geboortejaar en ook sterfjaar moesten weer worden gereconstrueerd aan de hand van de Hoofdgeldkohieren. Antony is de volgende schakel. Antony trouwt op 2 mei 1717 in Gilze met Anneken Antonize Loijmans.
Na hun dochters Adriaantie en Geertruy krijgt het paar op 5 september 1729 een tweeling: Anteni en Jenneke. In 1726 moet het gezin naar Gilze Verhoven verhuisd zijn. Tot 1748, wanneer Antony overlijdt, is hij daar hoofdbewoner.
Anteni van Son
Anteni werd in Gilze Verhoven geboren op 5 september 1729. Hij trouwt op 27 april 1755 met Pieternel Peter Rauws. In 1758 woont hij in Gilze Nerhoven in bij zijn schoonvader. Later is hij in hetzelfde huis zelf de hoofdbewoner. Anthonis, Adam en Cornelia worden in het gezin geboren. Anthonis op 5-6-1756, Adam 26-12-1759 en zus Cornelia op 30-7-1763.
Anthonis Antonij van Son
Antonis, wiens achternaam ook wel eens met een Z wordt geschreven, wordt op 5 juni 1756 geboren in Gilze. In de nacht van 19 op 20 juni 1762 woedde er een brand in de gloednieuwe kerkschuur in Gilze. Vermoedelijk aangestoken. Het volledige doopregister ging in vlammen op. De pastoor probeerde het wel te reconstrueren met hulp van de parochianen, maar het staat vol fouten en hiaten. Vandaar dat doopdata van familieleden van voor die tijd niet meer gemakkelijk terug te vinden zijn! Anthonis trouwt op 7 februari 1779 met Joanna Maria Michael Noten, een dagloonster uit Rijen. Het paar krijgt liefst negen kinderen, vijf meisjes en vier jongens. Een van de jongens is weer de volgende schakel met het heden voor wat onze familie betreft. Het is Peeter van Son die op 1 mei 1787 in Gilze geboren wordt.
Peeter van Son
In Gilze geboren in het wijkdeel Verhoven, maar in 1820 woont hij in Chaam. Daar kwam zijn vrouw ook vandaan. Uit de huwelijksakte blijkt, dat Peeter dagloner was. De leggers in Chaam tonen aan, dat hij geen huis in eigendom had. Hij trouwde in de Franse tijd. Zijn trouwakte is de laatste in de Franse taal in Chaam. Hij dateert van 24 november 1813. Hij trouwt met Maria Geerts. Het paar krijgt zeven kinderen, vier meisjes en drie jongens. Vader Peeter komt plotseling te overlijden in de buurtschap Houtgoor. Hij is daar vermoedelijk als dagloner aan het werk op 24 februari 1842. Hun zoon Gerard is weer onze schakel naar het heden.
Gerard van Son
Op 26 april 1829 wordt Gerard geboren. Hij trouwt met Anna van der Zanden, die op 29 augustus 1835 in Oosterhout uit een alleenstaande moeder Johanna van der Zanden wordt geboren in het huis van haar tante Elisabeth. Als tante met Gerard Rubbens trouwt, dan wordt zij door Gerard 'geecht' en heet ze voortaan Anna Rubbens. Op 30 april 1864 wordt het huwelijk gesloten tussen Gerd van Son en Anna Rubbens. Dat gebeurt in de gemeente Ginneken en Bavel. Het paar krijgt vier zoons en twee dochters. Een van de zoons is Jan van Son. '
Jan van Son
Op 18 februari 1873 wordt Jan van Son geboren in het huis wijkletter B71 in Bavel dus. Hij zal achtereenvolgens werk vinden als koetsier, winkelknecht en fruithandelaar voordat hij op 21 februari 1953 sterft.
Jan van Son trouwt met Helena Maria Kools, kortweg Leentje. Die heuglijke dag valt op 6 augustus 1902 in Ginneken en Bavel. Samen met Leentje heeft hij een groentenwinkeltje aan de Ginnekenweg 65 in Breda. Het paar krijgt vier zoons: Gerard, Jan, Cornelis Antonius Marie die slechts anderhalve maand oud wordt en de jongste zoon Cor.
Cor van Son
Cor van Son wordt geboren in Teteringen op 26 oktober 1917. Hij trouwt op 24 november 1947 in Breda met Riet Hollanders. Zij nemen Jan van Son in huis en zorgen voor hem, totdat hij in 1953 sterft. Jan hielp zo'n beetje bij de winkel en in de tuin en zorgde voor kleinzoon Frans.
Cor en Riet kregen vier kinderen. Frans, Lieke, Marco en Marianne. Op 4 februari stierf Cor plotseling op zijn werk. Moeder Riet bleef met de vier kinderen achter. Riet woont nu in een aanleunwoning in Breda.
Op dit moment: 8 december 2013 zijn Lieke en Marianne, kinderen van Cor en Riet inmiddels overleden. Marco trouwde met Dineke Verheyen. Zij kregen twee kinderen, Linda die een relatie heeft met Jos Deykers en Stefan, die een relatie heeft met Alicia de Rond.
Zie ook: Genealogie Van Son (deel 2)
Bronnen:
