39.163
bewerkingen
Gemeentehuis: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
k
geen bewerkingssamenvatting
k (→Trivia) |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 4: | Regel 4: | ||
[[Bestand:Exterieur overzicht - Sluis - 20201449 - RCE.jpg|miniatuur|Het stadhuis van [[Sluis (stad)|Sluis]], herbouwd na het bombardement in 1944, is het oudste in Nederland dat de oorspronkelijke vorm heeft behouden. (foto uit 1961)]] | [[Bestand:Exterieur overzicht - Sluis - 20201449 - RCE.jpg|miniatuur|Het stadhuis van [[Sluis (stad)|Sluis]], herbouwd na het bombardement in 1944, is het oudste in Nederland dat de oorspronkelijke vorm heeft behouden. (foto uit 1961)]] | ||
[[Bestand:Gevels Stadhuis Deventer.jpg|miniatuur|Gevels van het nieuwe stadskantoor en het oude [[Landshuis (Deventer)|Landshuis]] te Deventer, die de uitbreiding vormen van het naastgelegen oude stadhuis]] | [[Bestand:Gevels Stadhuis Deventer.jpg|miniatuur|Gevels van het nieuwe stadskantoor en het oude [[Landshuis (Deventer)|Landshuis]] te Deventer, die de uitbreiding vormen van het naastgelegen oude stadhuis]] | ||
Een '''gemeentehuis''' (vaak ook: ''raadhuis'' of ''stadhuis'') is een [[gebouw]] waarin de [[Ambtenaar|ambtenaren]] van de [[gemeente (bestuur)|gemeente]], de [[Burgemeesters van Raamsdonk|burgemeester]] en [[Wethouders van Raamsdonk|wethouders]] (Nederland) of [[Schepen van Raamsdonk|schepen]]en (België) werken en waar de [[Raadsleden Raamsdonk|gemeenteraad]] vergadert. Inwoners kunnen er doorgaans terecht voor gemeentelijke diensten. In veruit de meeste gevallen is het gebouw eigendom van de gemeente. | |||
Een '''gemeentehuis''' (vaak ook: ''raadhuis'' of ''stadhuis'') is een [[gebouw]] waarin de [[Ambtenaar|ambtenaren]] van de [[gemeente (bestuur)|gemeente]], de [[ | |||
== Naam == | == Naam == | ||
De naam ''raadhuis'' bleef ook na de Napoleontische tijd in zwang als alternatieve benaming voor een gemeentehuis. In het [[Duits]] is het woord "Rathaus" een algemeen gangbare benaming voor het gemeentehuis. | De naam ''raadhuis'' bleef ook na de Napoleontische tijd in zwang als alternatieve benaming voor een gemeentehuis. In het [[Duits]] is het woord "Rathaus" een algemeen gangbare benaming voor het gemeentehuis. | ||
Bij een gemeente die hoofdzakelijk uit stedelijk gebied bestaat, wordt een gemeentehuis vaak het ''stadhuis'' genoemd. Daarnaast wordt het in Nederland ook wel ''raadhuis'' (het huis waar de [[ | Bij een gemeente die hoofdzakelijk uit stedelijk gebied bestaat, wordt een gemeentehuis vaak het ''stadhuis'' genoemd. Daarnaast wordt het in Nederland ook wel ''raadhuis'' (het huis waar de [[Raadsleden Raamsdonk|raad]] vergadert), ''gemeentekantoor'' of ''stadskantoor'' genoemd. | ||
== Diensten == | == Diensten == | ||
| Regel 22: | Regel 21: | ||
Door de wijzigingen in taken en bevoegdheden van de gemeente is het gebruik en indeling van het gemeentehuis in de loop der tijd drastisch gewijzigd. Het gemeentehuis is in Nederland ontstaan uit het raadhuis: een gebouw, waar de plaatselijke bestuurders vergaderden en waar tot de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] vaak ook recht werd gesproken. Het raadhuis is omstreeks de veertiende eeuw ontstaan, toen de rechtspraak en de vergaderingen van de lokale besturen zich verplaatsten van de open lucht naar hiervoor ingerichte zalen. Het [[Romeins recht]] dat indertijd van toepassing was, vereiste dat juridische processen werden gedocumenteerd, iets dat in de open lucht niet goed mogelijk was. | Door de wijzigingen in taken en bevoegdheden van de gemeente is het gebruik en indeling van het gemeentehuis in de loop der tijd drastisch gewijzigd. Het gemeentehuis is in Nederland ontstaan uit het raadhuis: een gebouw, waar de plaatselijke bestuurders vergaderden en waar tot de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] vaak ook recht werd gesproken. Het raadhuis is omstreeks de veertiende eeuw ontstaan, toen de rechtspraak en de vergaderingen van de lokale besturen zich verplaatsten van de open lucht naar hiervoor ingerichte zalen. Het [[Romeins recht]] dat indertijd van toepassing was, vereiste dat juridische processen werden gedocumenteerd, iets dat in de open lucht niet goed mogelijk was. | ||
In kleine plaatsen waar geen stadhuis was, gebeurden deze activiteiten vaak in een plaatselijke hoeve, herberg of kroeg, maar in de steden was vaak een stadhuis te vinden waar de [[schout]] en [[schepenen]] gevestigd waren. Dit gebouw bevond zich doorgaans in het centrum van de stad. Stadhuizen en raadhuizen waren prominente gebouwen die het aanzien van de plaats moesten uitstralen. Ze waren meestal aan een marktplein gelegen, wat niet alleen handig was voor de handelsfunctie die het gebouw ook had, maar ook als locatie waar het publiek goed kon zien hoe vonnissen werden voltrokken. Tot in de zestiende eeuw betrof dit meestal [[lijfstraf]]fen die als publieke vernedering in het openbaar werden uitgevoerd. | In kleine plaatsen waar geen stadhuis was, gebeurden deze activiteiten vaak in een plaatselijke hoeve, herberg of kroeg, maar in de steden was vaak een stadhuis te vinden waar de [[schout]] en [[Schepen van Raamsdonk|schepenen]] gevestigd waren. Dit gebouw bevond zich doorgaans in het centrum van de stad. Stadhuizen en raadhuizen waren prominente gebouwen die het aanzien van de plaats moesten uitstralen. Ze waren meestal aan een marktplein gelegen, wat niet alleen handig was voor de handelsfunctie die het gebouw ook had, maar ook als locatie waar het publiek goed kon zien hoe vonnissen werden voltrokken. Tot in de zestiende eeuw betrof dit meestal [[lijfstraf]]fen die als publieke vernedering in het openbaar werden uitgevoerd. | ||
=== Zestiende eeuw === | === Zestiende eeuw === | ||
| Regel 30: | Regel 29: | ||
De [[Staatsregeling 1798]] veranderde de functie van het stadhuis drastisch, doordat hierin de [[rechterlijke macht]] uit handen van de lokale bestuurders werd genomen en naar een landelijk orgaan werd verplaatst. Juridische processen verplaatsten zich van het gemeentehuis naar nieuw gebouwde rechtbanken en het cachot verdween uit het gebouw, om plaats te maken voor administratieve ruimten. | De [[Staatsregeling 1798]] veranderde de functie van het stadhuis drastisch, doordat hierin de [[rechterlijke macht]] uit handen van de lokale bestuurders werd genomen en naar een landelijk orgaan werd verplaatst. Juridische processen verplaatsten zich van het gemeentehuis naar nieuw gebouwde rechtbanken en het cachot verdween uit het gebouw, om plaats te maken voor administratieve ruimten. | ||
De [[gemeente (bestuur)|gemeente]] in de moderne zin van het woord werd pas in de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] ingevoerd. Tussen 1806 en 1809 kreeg iedere gemeente een gelijkvormig bestuur, met aan het hoofd een [[maire (burgemeester)|maire]], later [[burgemeester]]. De bijbehorende "mairie" was een echt gemeentehuis, met een representatieve functie. Dit bleek gewoonlijk uit een ingangspartij met trappen en een bordes. De invoering van een [[burgerlijke stand]] bracht meer wijzigingen met zich mee: er werden specifieke ruimten aangewezen waarin een burgerlijke huwelijksvoltrekking mocht plaatsvinden, waardoor veel gemeentehuizen moesten worden uitgebreid met een speciale [[trouwzaal]]. De [[Gemeentewet]] uit 1851 leidde tot een golf aan nieuwe gemeentehuizen en plannen daarvoor, omdat de beschikbare ruimte in de bestaande gebouwen te klein was. In de decennia die daarop volgden, deed de [[neorenaissance]] zijn intrede in Nederland, wat tot uiting kwam in de bouw van veel gemeentehuizen. In meer behoudende gebieden werden gemeentehuizen in de stijl van de [[neogotiek]] opgetrokken. | De [[gemeente (bestuur)|gemeente]] in de moderne zin van het woord werd pas in de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] ingevoerd. Tussen 1806 en 1809 kreeg iedere gemeente een gelijkvormig bestuur, met aan het hoofd een [[maire (burgemeester)|maire]], later [[:Categorie:Burgemeesters|burgemeester]]. De bijbehorende "mairie" was een echt gemeentehuis, met een representatieve functie. Dit bleek gewoonlijk uit een ingangspartij met trappen en een bordes. De invoering van een [[burgerlijke stand]] bracht meer wijzigingen met zich mee: er werden specifieke ruimten aangewezen waarin een burgerlijke huwelijksvoltrekking mocht plaatsvinden, waardoor veel gemeentehuizen moesten worden uitgebreid met een speciale [[trouwzaal]]. De [[Gemeentewet]] uit 1851 leidde tot een golf aan nieuwe gemeentehuizen en plannen daarvoor, omdat de beschikbare ruimte in de bestaande gebouwen te klein was. In de decennia die daarop volgden, deed de [[neorenaissance]] zijn intrede in Nederland, wat tot uiting kwam in de bouw van veel gemeentehuizen. In meer behoudende gebieden werden gemeentehuizen in de stijl van de [[neogotiek]] opgetrokken. | ||
Kleinere gemeenten die hun vergaderingen nog steeds in een plaatselijke uitspanning hielden, moesten hiermee stoppen toen in 1881 een drankwet werd uitgevaardigd, die het schenken van alcoholische drank verbood in lokaliteiten die in gebruik waren voor openbare activiteiten. Door de beperkte middelen zijn de gemeentehuizen uit deze tijd vaak gecombineerd met de woning van de burgemeester of een gemeenteambtenaar.<ref>[http://cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/publications/raadhuizen.pdf Cultureel erfgoed in Nederland: Categoriaal raadhuizenonderzoek periode wederopbouw]</ref> | Kleinere gemeenten die hun vergaderingen nog steeds in een plaatselijke uitspanning hielden, moesten hiermee stoppen toen in 1881 een drankwet werd uitgevaardigd, die het schenken van alcoholische drank verbood in lokaliteiten die in gebruik waren voor openbare activiteiten. Door de beperkte middelen zijn de gemeentehuizen uit deze tijd vaak gecombineerd met de woning van de burgemeester of een gemeenteambtenaar. <ref>[http://cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/publications/raadhuizen.pdf Cultureel erfgoed in Nederland: Categoriaal raadhuizenonderzoek periode wederopbouw]</ref> | ||
=== Twintigste eeuw === | === Twintigste eeuw === | ||
| Regel 56: | Regel 55: | ||
== Trivia == | == Trivia == | ||
* In sommige gevallen staat het gemeentehuis niet in de eigen gemeente. Zo staat het gemeentehuis van [[Bergen (Noord-Holland)|Bergen]] in het naburige [[Alkmaar (hoofdbetekenis)|Alkmaar]].<ref>https://www.openingstijden.com/o3471608/gemeente-bergen-nh-jan-ligthartstraat-4-alkmaar/</ref> | * In sommige gevallen staat het gemeentehuis niet in de eigen gemeente. Zo staat het gemeentehuis van [[Bergen (Noord-Holland)|Bergen]] in het naburige [[Alkmaar (hoofdbetekenis)|Alkmaar]]. <ref>https://www.openingstijden.com/o3471608/gemeente-bergen-nh-jan-ligthartstraat-4-alkmaar/</ref> | ||
* Het gemeentehuis van de voormalige gemeente [[Weesperkarspel]] stond in [[Weesp]]. | * Het gemeentehuis van de voormalige gemeente [[Weesperkarspel]] stond in [[Weesp]]. | ||
* Tussen 2006 en 2015 had de gemeente [[Drechterland (gemeente)|Drechterland]] twee gemeentehuizen: van de oude gemeente Drechterland en van de voormalige gemeente [[Venhuizen (gemeente)|Venhuizen]]. | * Tussen 2006 en 2015 had de gemeente [[Drechterland (gemeente)|Drechterland]] twee gemeentehuizen: van de oude gemeente Drechterland en van de voormalige gemeente [[Venhuizen (gemeente)|Venhuizen]]. | ||
{{Appendix}} | {{Appendix}} | ||
[[Categorie:Historie]] | [[Categorie:Historie]] | ||