Brontekst bekijken van Abu Aamir Muhammad ibn Abdullah ibn Abi Aamir, al-Hajib al-Mansur

[[Bestand:Busto de Almanzor (26 de marzo de 2016, Calatañazor) 01.jpg|thumb|Standbeeld van Almanzor te [[Calatañazor]]]]
[[Bestand:Mouwahidoune.jpg|thumb|Het leger van Almanzor]]
[[Bestand:1860, Historia de la Villa y Corte de Madrid, vol. 1, Mohammed-Ebn-Abi-Amer Almanzor, en Madrid (cropped).jpg|thumb|1860, Mohammed-Ebn-Abi-Amer Almanzor in Madrid (uit Historia de la Villa y Corte Madrid)]]
[[Bestand:Map Almanzor campaigns-es.svg|thumb|De veldtochten van Almanzor]]
'''Abu Aamir Muhammad ibn Abdullah ibn Abi Aamir, al-Hajib al-Mansur bi-llah''' (Arabisch: أبو عامر محمد بن عبد الله بن أبي عامر الحاجب المنصور) ([[Algeciras]], [[938]] – [[Medinaceli]], [[8 augustus]] [[1002]]) ook bekend als '''Almanzor''' (een Spaanse verbastering van al-Mansoer), was de [[Vizier (functie)|vizier]] en op zijn hoogtepunt feitelijke heerser over [[Al-Andalus]], een groot deel van het huidige [[Portugal]] en [[Spanje]].

== Afkomst ==
Volgens de overlevering stamde Almanzor af van de Jemeniet [[Abd al-Malik al-Maafiri]], die in het leger van [[Tariq ibn Zijad]] deelgenomen had aan de [[Islamitische verovering van het Iberisch Schiereiland|verovering van het Iberisch Schiereiland]] in 711. Hij behoorde tot een familie van rechtsgeleerden en trok naar het hof van [[Córdoba (Spanje)|Córdoba]] om er recht en literatuur te studeren. Hij ging werken als griffier bij het hof van Córdoba waar hij het vertrouwen won van de koningin van Córoba, Sobya of [[Ṣubḥ]] (Arabisch: صبح).<ref>(es) Cronología de Subh en una recopilación de biografías andaluzas</ref> Zij was intelligent en een goed analyst en haar man, [[Al-Hakam II|Kalief al-Hakam II]], die zich veel bezighield met de wetenschap, liet na enige tijd het bestuurlijke deel van het regeren naast zijn vizier [[Yafar al-Mushaffi]] ook aan haar over.<ref>(en) Mernissi, Fatima; Mary Jo Lakeland (2003). The forgotten queens of Islam. Oxford University Press. <nowiki>{{ISBN|978-0-19-579868-5}}</nowiki>.</ref> Voor dit werk benoemde ze Almanzor als haar secretaris. Na de plotselinge dood van haar man, regeerde koningin Ṣubḥ het Kalifaat gedurende de minderjarigheid van haar zoon Hisham II, met Almanzor aan haar rechterhand.

== Machtsstrijd ==
Na de dood van kalief [[al-Hakam II]] (1 oktober 976) verijdelde Almanzor een plan om een zoon van [[Abd al-Rahman III]] ([[Abu-I-Mutarrif al-Muguira]]) tot kalief uit te roepen door op 8 oktober [[Hisham II]], de 11-jarige zoon van al-Hakam II, als kalief naar voren te schuiven{{Bron?|In een artikel staat dat de andere zoon jong stierf|2022|09|24}} onder regentschap van zijn moeder Subh, wier minnaar hij werd.<ref>https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2596556. [https://web.archive.org/web/20210830113203/https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2596556 Gearchiveerd] op 30 augustus 2021.</ref><ref>http://books.google.be/books?vid=ISBN9788489569850&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref>{{Bron?|Dat Almanzor en Shub niet alleen samen werkten maar ook samen minden, staat niet vast.|2022|09|24}} Twee jaar later werd Almanzor [[Vizier (functie)|Vizier]] (''hajib)''.
Niets stond zijn alleenheerschappij nog in de weg. Hij kreeg de theologen en rechtsgeleerden van Córdoba op zijn hand toen hij bevel gaf de profane boeken uit de rijke bibliotheek van [[al-Hakam II]] te verbranden.{{Bron?|Waarom kreeg hij theologen en rechtsgeleerden op zijn hand door profane boeken te verbranden? Welke macht hadden deze beroepsgroepen, dat 'niets alleenheerschappij nog in de weg stond'? al-Hakam was bekend en geliefd om zijn grote kennis en het vertalen van boeken in het Arabisch.|2022|09|24}} Hij wist tevens de macht van de Arabische aristocratie te beknotten en de jonge kalief [[Hisham II]] in zijn paleis op te sluiten en van de buitenwereld af te zonderen, onder het voorwendsel hem een vrome en verheven opvoeding te geven.{{Bron?|Hoe kon een qua staus vrij onbeduidend persoon zonder steun van de aristocratie aan de macht komen / blijven?|2022|09|24}} Vanaf 979 begon hij met de bouw van zijn eigen paleis en nieuw bestuurlijk centrum [[Medina Alzahira]] waar hij zich in 981 vestigde. Dit nieuwe centrum moest gaan dienen als tegenhanger, c.q. concurrent, van [[Medina Azahara]]<ref>http://books.google.be/books?vid=ISBN9788447527724&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> waar hij de jonge kalief had opgesloten. Op 15 februari 1009 werd Medina Alzahira door de bevolking van Cordoba aangevallen en in de loop der tijd vernietigd.{{Bron?|Als Amanzor alleenheerser was, hoe kon het dan gebeuren dat de bevolking van Cordoba in staat was zijn paleis en bestuurlijk centrum te vernietigen?|2022|09|24}}

In 981 versloeg hij in de [[slag bij Torrevicente]] zijn rivaal en schoonvader [[Ghalib al-Nasiri]]. Bij zijn terugkomst te Córdoba nam hij als titel '''al-Mansur bi-llah''' aan: overwinnaar door God.

== Expansie ==
Almanzor organiseerde 57 veldtochten tegen Christelijke vorstendommen in Spanje. Hij zette daartoe [[Berbers]]e huurlingen in. Daar waar zijn voorganger [[Al-Hakam II|Kalief al-Hakam II]] vrede stichtte en de economie en wetenschap tot bloei bracht, vocht Almanzor tegen het [[Koninkrijk León]] en het [[Koninkrijk Castilië]]. In 985 plunderde hij [[Barcelona (Spanje)|Barcelona]], in 988 [[León (Spanje)|León]] en in 997 [[Santiago de Compostela]] in het [[Koninkrijk Galicië]]. Veel inwoners kwamen daarbij om het leven of vluchtten. Hij nam de klokken van de kathedraal mee om als lantarens te dienen voor de [[Mezquita|Grote moskee van Cordoba]]. Hij liet zijn generaals wel de tombe van [[Jakobus de Meerdere|Sint Jakob]] beschermen.
Almanzor bevocht het [[Koninkrijk Navarra]] en versloeg het Castiliaans leger in de [[slag bij Cervera]].
De Christelijke vorsten sloten in 1000 een bondgenootschap tegen hem.
In 1002 sneuvelde hij in de [[slag bij Medinaceli]].

== Reconquista ==
Zijn zoon [[Abd al-Malik al-Muzaffar]] volgde hem op als ''hajib'' en regeerde tot zijn dood in 1008 over al-Andalus.<ref>(en) https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=3254521. [https://web.archive.org/web/20210820025735/https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=3254521 Gearchiveerd] op 20 augustus 2021.</ref>

Daarna volgde [[Abd al-Rahman Sanchuelo]] zijn halfbroer op, maar deze wilde ook de kalief [[Hisham II]] afzetten, wat in 1009 tot een burgeroorlog leidde ([[Fitna de al-Ándalus]]) die de inleiding was tot de ondergang van het kalifaat in 1031. Het kalifaat viel toen uiteen in 27 koninkrijken ([[Taifa|taifa's]]). De christelijke vorsten begonnen toen aan een langdurige militaire herovering, in het Spaans "[[Reconquista (Spanje)|Reconquista"]], waarbij ze de taifa's een voor één versloegen.<ref>(es) http://books.google.be/books?vid=ISBN9788477371793&printsec=frontcover&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref>

== Bronnen ==
{{Appendix}}
{{Commonscat|Almanzor}}

[[Categorie:Al-Andalus]]
[[Categorie:Vizier]]
[[Categorie:Persoon in de 10e eeuw]]