Nationaal Monument Kamp Amersfoort
| Nationaal Monument Kamp Amersfoort | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Locatie | Leusden | |||
| Coördinaten | 52° 8′ NB, 05° 22′ OL | |||
| Thema | Kamp Amersfoort | |||
| Huisvesting | ||||
| Monumentstatus | rijksmonumentencomplex | |||
| Monumentnummer | 529205 | |||
| Detailkaart | ||||
  | ||||
| ||||
Nationaal Monument Kamp Amersfoort is een monument en museum ter herdenking aan Kamp Amersfoort in Leusden, een van de concentratiekampen in het door de Duitsers bezette Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Er is een bezoekerscentrum opgericht met daarin een permanente expositie. Eén 'bunker' (stenen gevangenis) uit de oorlog staat er nog, evenals één wachttoren. Een aantal andere overblijfselen zoals de kampklok, enkele monumenten en reconstructies zijn hier nadien geplaatst. Aan de overkant van de weg is de schietbaan gelegen waar veel executies plaatsvonden en die door gevangenen gegraven is.
Geschiedenis
Na de oorlog werd besloten op meerdere plekken in Nederland nationale monumenten op te richten. Uiteindelijk zou ook bij Kamp Amersfoort in 1953 een nationaal monument worden opgericht, de man voor het vuurpeloton dat aan het einde van de schietbaan is geplaatst. Het beeld is algemeen bekend als 'de stenen man' en is vervaardigd door beeldhouwer Frits Sieger. [1]
Op het kampterrein werd vervolgens na de oorlog vrijwel alles gesloopt dat nog van het kamp over was, de laatste barak in 1975. In 1995 werd de huidige gedenkplaats aangelegd. Hij omvat ongeveer een tiende van het terrein van het oorspronkelijke kamp, het overige deel is in gebruik als opleidingsinstituut voor de politie.
Voor het beheer werd op 28 maart 2000 de stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort opgericht, met als doel de restanten van Kamp Amersfoort te behouden en te bevorderen dat het voormalig kampterrein wordt bestemd tot plaats van herinnering, herdenking en bezinning. Het initiatief was afkomstig van oud-gevangene Gerrit Kleinveld en vertegenwoordiger van de tweede generatie Cees Biezeveld, ondersteund door de eerste voorzitter, M. van Hoogevest. Het logo van de stichting, een door prikkeldraad omgeven roos, herinnert aan de vroegere "rozentuin", en is gebaseerd op twee tekeningen van oud-gevangene Jacques Kopinsky. Op 19 april 2021 werd er een ondergronds gelegen museum geopend, op de plek waar tijdens de oorlog het kamppersoneel gehuisvest was.[2]
Jaarlijkse herdenking
Daar worden op de jaarlijkse herdenking van de bevrijding van het kamp, 19 april, bloemen gelegd. Sinds enkele jaren doet ook de Duitse ambassadeur dat, en er neemt altijd een officiële Russische vertegenwoordiger deel aan de herdenking. In 2010, bij het 65-jarig jubileum, kwamen 1100 mensen naar de herdenking, onder wie ongeveer 40 overlevende ex-gevangenen. Daarnaast zijn er herdenkingen op 4 en 5 mei. In 2023 vond de herdenking voor het eerst plaats zonder oud-gevangenen. [3]
In 2007 werd de laan waaraan het kamp ligt, omgedoopt in 'Loes van Overeemlaan' (Zij vertegenwoordigde het Rode Kruis tijdens de laatste jaren van de Duitse bezetting van Nederland en zette zich in voor verbetering van de voedselsituatie en arbeidsomstandigheden in Kamp Amersfoort).
Rond 2010 verwierf de SNMKA een bosperceel ten noorden van de voormalige schietbaan van het PDA. Dit terrein behoorde oorspronkelijk tot het terrein van het PDA. Na de verwerving door de stichting is het in 2010 tot heden herontwikkeld voor herinneringsdoeleinden. Speciale aandacht daarbij had een klein gebied van 50 bij 50 meter waarin nog loopgraven en stellingen zijn te zien. Die functie van de loopgraven is nog onbekend, maar archeologisch onderzoek toonde in 2011 aan dat de stellingen bedoeld waren om luchtafweergeschut in op te stellen. Een loopgraaf door dit gebied is hersteld en nu te bezichtigen voor bezoekers.[4]
Fotogalerij
-
Gedenksteen (1952)
-
Nationaal Monument "De stenen man" (1953)
-
Voormalige schietbaan
-
Overzicht
-
Restanten van de lijkhuisjes
-
Gedenksteen voor Russische krijgsgevangenen
-
Originele wachttoren
-
Fundering van wachttoren die oorspronkelijk bij de poort heeft gestaan
-
Herdenkingsplaquette van de Nederlandse Seintoestellenfabriek
- ↑ Hijink, R., Het gedenkteken, de plek en de herinnering - de monumentalisering van de Duitse kampen in Nederland, 2010
- ↑ van Walsum, Sander, "In Amersfoort vond je een 'goede' SS'er, een foute verzetsman en een stille held", 19-4-2021.
- ↑ Herdenking overdracht Kamp Amersfoort voor het eerst zonder oud-gevangenen, NOS nieuws, 19 april 2023
- ↑ Schute I.A. 2011. Loopgraven en stellingen in concentratiekamp Amersfoort. Gemeente Leusden. Archeologisch onderzoek in het kader van de inrichting. RAAP-rapport 2220. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Weesp.
