Stadsmuur
Een stadsmuur is een ommuring van een stad waarmee een verdediging tegen vijanden werd gevormd. Het kon gaan om een combinatie van een weermuur en stadswallen. Daarnaast vervulden stadsmuren ook een fiscale en een symbolische functie. Ommuurde steden waren vooral gangbaar in het premoderne Europa, Azië en Afrika, terwijl de Nieuwe Wereld er nauwelijks kende.[1]
Geschiedenis
In de middeleeuwen moest een stad eerst toestemming van de landsheer verkrijgen, voordat een stadsmuur mocht worden gebouwd. Dit was niet direct gekoppeld aan het verkrijgen van stadsrechten: meestal was het een afzonderlijk privilege dat pas later werd verleend.
De vroegste stadsmuren werden gemaakt met houten palen maar deze werden later vaak herbouwd met steen, omdat deze sterker waren en zo aanvallende legers makkelijker buiten konden houden.
Poorten
Een ommuurde stad kon enkel worden betreden door een van de stadspoorten. Deze waren op strategische plaatsen aangebracht, zodat het verkeer goed kon doorstromen. 's Avonds gingen deze poorten dicht maar men kon dan nog door het kleine poortje dat meestal in de grote deur was verwerkt naar binnen. Vaak moest dan wel poortgeld betaald worden. De tarieven verschilden per stad en per vervoermiddel.
Torens
De meeste stadsmuren hadden op een aantal plaatsen torens staan. Vanuit deze muurtorens kon men de omgeving in de gaten houden en projectielen afschieten op vijanden die de stad aan probeerden te vallen. Daarbij kon er gebruik worden gemaakt van (open) schelptorens of andere (gesloten) muurtorens.
Ondergang
Met de komst van het buskruit verloor de stadsmuur zijn verdedigende functie. In eerste instantie bestookte de vijand een stadsmuur met stenen, die werden gelanceerd door een katapult. Later werden kanonnen uitgevonden, die eerst metalen bollen en later ook explosieve granaten konden afvuren. Met deze wapens kon een stadsmuur snel gesloopt worden. Muren werden daarom in veel gevallen vervangen door aarden wallen.
In de 18e en 19e eeuw werden in veel steden grote delen van stadsverdedigingen ontmanteld, omdat de mensen weinig belangstelling hadden voor oude bouwwerken, die destijds als nutteloos werden beschouwd. Hier werden nieuwe huizen of parken aangelegd. De poorten moesten vaak weg omdat zij met hun smalle doorgang hinderlijk waren voor het doorstromen van het toenemende verkeer.
Zie ook
Voetnoten
- ↑ Jürgen Osterhammel, De metamorfose van de wereld, 2022, p. 326
· 
· 
