Annie M.G. Schmidt
| Annie M.G. Schmidt | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg)
| ||||
Annie M.G. Schmidt in 1984
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Anna Maria Geertruida Schmidt | |||
| Geboren | 20 mei 1911 | |||
| Geboorteplaats | Kapelle | |||
| Overleden | 21 mei 1995 | |||
| Overlijdensplaats | Amsterdam | |||
| Land | Nederland | |||
| Handtekening | 
| |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1950-1993 | |||
| Bekende werken | Ja zuster, nee zuster Jip en Janneke Pluk van de Petteflet | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| Website | ||||
| Canon van Nederland | ||||
| ||||
Anna Maria Geertruida (Annie) Schmidt[1] (Kapelle, 20 mei 1911 – Amsterdam, 21 mei 1995) was een Nederlands dichteres en schrijfster van verzen, liedjes, boeken, toneelstukken, musicals en radio- en televisiedrama.
Annie M.G. Schmidt werd in Nederland en Vlaanderen vooral beroemd met kinderboeken als Pluk van de Petteflet (1971) en Abeltje (1953), series kinderverhalen als Jip en Janneke (1952-1957) en kinderversjes als Dikkertje Dap (1950) en Het Beertje Pippeloentje (gebundeld in 1958). Generaties Nederlanders zijn met haar verhalen, gedichten en liedjes opgegroeid, waardoor haar werk tot het collectieve geheugen van naoorlogs Nederland is gaan behoren.[2]
Levensloop
Annie M.G. Schmidt was de dochter van Johannes Daniël Schmidt, sinds 1909 predikant in Kapelle, en Geertruida Maria Bouhuijs. Ze slaagde in 1930 voor het eindexamen hbs-a aan de Rijks Hoogere Burgersschool te Goes. Ze werkte aanvankelijk als bibliothecaresse, onder meer in Amsterdam. In november 1940 behaalde ze het directeursdiploma van de Centrale Vereeniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken. Een jaar later solliciteerde ze in Deventer en Vlissingen. Ze werd aangenomen in Vlissingen als directrice van de stadsbibliotheek.[3] Na de Tweede Wereldoorlog werkte ze in 1946 als documentaliste en later, tot 1958, als redactrice bij de Amsterdamse krant Het Parool.
Schmidt had vanaf 1950 een relatie met de gehuwde chemicus Dick van Duijn.[4][5][6] Met hem kreeg ze een zoon Flip, die in haar latere werk regelmatig zou meespelen. Met Van Duijn woonde ze vanaf 1954[7] beurtelings in Le Rouret aan de Côte d'Azur en in Berkel en Rodenrijs. Voor haar bleef Amsterdam de plek waar ze het liefste was. Na Dicks zelfgekozen levenseinde in 1981 ging ze in 1982 wonen aan de Vossiusstraat in Amsterdam.
In 1991 stopte ze met schrijven na haar laatste, slecht ontvangen, toneelstuk We hebben samen een paard. Ze was inmiddels vrijwel blind. Na een val in januari 1994 en als gevolg daarvan een heupoperatie en revalidatie, besloot ze een aantal zaken rondom haar levenseinde zelf in de hand te nemen. Ze maakte afspraken met haar huisarts die op de hoogte was van haar ideeën over euthanasie. Schmidt verzocht Harry Bannink de begrafenismuziek te schrijven: "Harry moet een mooie medley maken, met liedjes van hem en mij zoals In een rijtuigie en Op een mooie pinksterdag en dat moet dan in iets klassieks overgaan. Toen ik alles had besproken dacht ik: ik had eigenlijk nu wel een feestje verdiend waar ik wel bij was."
In de vroege ochtend van 21 mei 1995, daags na haar 84e verjaardag, werd ze in haar slaapkamer gevonden, inmiddels overleden. Naast haar bed bevonden zich een wijnfles en pillenflesjes. Een arts stelde vast dat ze die ochtend rond vier uur aan een hartstilstand overleden was.[8] Ze ligt begraven op begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam.
Werk
In haar periode bij Het Parool werd ze lid van de cabaretgroep De Inktvis, waaraan ook andere Paroolcoryfeeën meededen. Annie Schmidt – de tussenletters M.G. waren nodig ter onderscheiding van een andere schrijfster A. Schmidt – schreef in de beginjaren cabaretteksten en -liedjes voor onder anderen Wim Kan, Wim Sonneveld en Conny Stuart.
Bekendheid als schrijfster kreeg ze met de hoorspelserie In Holland staat een huis over de Familie Doorsnee. Daarvan werden 91 afleveringen gemaakt in de periode 1952–1958. Een bekend liedje hieruit is Ali Cyaankali met muziek van Cor Lemaire, die ook voor de televisieserie Pension Hommeles de muziek schreef. Schmidt was voor die tijd zonder meer een vrije geest, die door de toenmalige volksgeest in Nederland niet altijd begrepen werd. Door de kwaliteit van haar werk had ze daarvan niet veel last. Zo schrok ze er niet voor terug om (voor die tijd) pittige taal te gebruiken. In een hoorspel liet ze iemand zeggen "dat hij die ander een schop onder zijn achterwerk zou geven". De volgende dag regende het opzeggingen en verontwaardigde reacties bij de VARA die het hoorspel had uitgezonden. Schmidt werd te verstaan gegeven dat dit echt niet kon. Door de blijmoedigheid van haar werk bleef ze een publiekslieveling.
In 1956 schreef Schmidt samen met Cor Lemaire twee van de acht gekozen nummers voor het Nationaal Songfestival 1956. Een van de twee nummers, 'De Vogels van Holland' werd door de kijkers als tweede verkozen. Enkel dit jaar werden de eerste twee nummers gestuurd naar het Eurovisiesongfestival 1956. Het nummer opende dit songfestival en gaat daardoor de geschiedenis in als het allereerste lied ooit vertolkt op dit liedjesfestijn. Het nummer werd gezongen door Jetty Paerl en de uitslag buiten de winnaar is nooit bekendgemaakt.[9]
In 1965 schreef Annie M.G. Schmidt de tekst van de eerste oorspronkelijk Nederlandstalige musical Heerlijk duurt het langst, die 534 voorstellingen zou beleven. Harry Bannink componeerde de muziek. Tussen 1966 en 1968 volgde de inmiddels legendarische televisieserie Ja zuster, nee zuster, weer in nauwe samenwerking met Bannink. Veel meer musicals zouden volgen, waaronder En nu naar bed (1971), Wat een planeet (1973), Foxtrot (1977) en Madam (1981). Tussendoor vestigde Er valt een traan op de tompoes (1980) haar naam als toneelschrijver. Ook de 12-delige televisieserie Pleisterkade 17 had tussen 1975 en 1977 veel succes. Ze was goed bevriend met Fiep Westendorp, die ook al haar Jip en Jannekeboekjes illustreerde.
Biografieën
Al tijdens haar leven verschenen er boeken over haar en maakten biografen plannen voor biografieën. Schmidt hield die aandacht zelf zo veel mogelijk af. Biograaf Hans Vogel kreeg te horen dat hij maar moest wachten tot ze dood was. Niet lang na Schmidt overleed Vogel zelf, waarna zijn boek werd voltooid door Hans van den Bergh. Het kreeg de titel Wacht maar tot ik dood ben en belicht vooral het theaterwerk van Schmidt.
Joke Linders, die het boek Doe nooit wat je moeder zegt schreef (over de jeugdliteratuur van Schmidt), kreeg geen medewerking van de erven Schmidt.
In 2002 verscheen Anna, een biografie door Annejet van der Zijl. Van der Zijl kreeg volledige medewerking van de erfgenamen Schmidt. Een zevendelige televisieserie getiteld Annie M.G. is gebaseerd op dit boek en was in 2010 te zien bij de Vlaamse en Nederlandse publieke tv-omroep.
Bibliografie
In maart 2009 verscheen met medewerking van de zoon van Annie M.G. Schmidt, Flip van Duyn, de geïllustreerde bibliografie Ik krijg zo'n drang van binnen van Marcel Raadgeep. Naast haar zelfstandige publicaties komen ook de bibliofiele uitgaven, de luisterboeken, haar vertalingen, de bladmuziek en de bijdragen aan kranten en tijdschriften aan de orde. Alle beschrijvingen zijn voorzien van illustratiemateriaal in kleur. Ook is er een overzicht van publicaties over de auteur opgenomen.
Bekende boeken en series (selectie)
Zie Oeuvre van Annie M.G. Schmidt voor het hoofdartikel over dit onderwerp.- In Holland staat een huis (hoorspel, 1952-1958)
- Pension Hommeles (televisie, 1957-1959)
- Ja zuster, nee zuster (televisie, 1966-1968)
- Pleisterkade 17 (televisie, 1975-1977)
- Beppie (televisie, 1990)
- Het Fluitketeltje en andere versjes (1950)
- Het schaap Veronica (reeks gedichten, 1950-1957)
- Dit is de spin Sebastiaan (1951)
- Abeltje (1953)
- Jip en Janneke (1953-1960)
- De A van Abeltje (1955)
- Ik ben lekker stout (1955)
- Wiplala (1957)
- Het beertje Pippeloentje (1958)
- Ibbeltje (1961)
- Wiplala weer (1962)
- Heksen en zo. Sprookjes (1964)
- Minoes (1970)
- Pluk van de Petteflet (1971)
- Floddertje (1973)
- Tom Tippelaar (1977)
- Otje (1980)
- Tot hier toe (1986)
- Ziezo (1987)
- De uilebril (1988)
- Tante Patent (1988)
- Uit met juffrouw Knoops (1989)
- Simpele zielen en nog wat (1989)
- Een visje bij de thee. Drieëntwintig verhalen en achtenzestig versjes uit eenentwintig boeken (1991)
In 2004 werden de resterende Pluk-verhalen met illustraties van Fiep Westendorp, reeds eerder uitgekomen in het tijdschrift Margriet, gebundeld in een nieuw boek: Pluk redt de dieren. In 2014 verscheen een bloemlezing Schmidt: Die van die van u gedundrukt door van Oorschot van bijna 140 van haar gedichten uit de jaren 1947-1984. In 2002 verscheen een verzamelwerk met versjes uit de jaren '50 en '60 onder de titel 'Ik wil alles wat niet mag'.
Bekende liedjes en gedichten
Ali Cyaankali – Bello – De bij – De brievenbus wou niet meer – De dappere ridder van Vogelenzang – De graaf van Weet-ik-veel – De kat van ome Willem – De koningin van Lombardije – De laatste dans – De lange familie Pijpestang – De lapjeskat – De leeuw is los! – De ouwe Jacob – De poedelman – De spin Sebastiaan – De tandarts houdt een winterslaap – Dikkertje Dap – Dit is pater Swierelier – Duifies, duifies – Goddank, er komt weer schaarste – Hendrik Haan – Herr Heinzelmann – Het beertje Pippeloentje – Het fluitketeltje – Het is over (ze mag hem hebben) – Het lelijke eendje – Het stoute kinderenhuis – Ik ben lekker stout – Ik ben er nog – Ik heb een tante en een oom – Ik zou je in een doosje willen doen – In een rijtuigie – Isabella Caramella – Ja zuster, nee zuster – Ladumaar meneer – M'n opa – Marietje was bang voor water en zeep – Mr. Van Zoeten – Muis in de supermarkt – Op een mooie Pinksterdag – Popocatepetl – Schipbreukeling – Stroei voei – Vluchten kan niet meer – Wat is dat, mevrouw van Gelder? (Houdt u beren in de kelder?) – Wilt u een stekkie? – Zeur niet – Zeven motten.
In overleg met de auteur werden 347 kinderversjes verzameld in het boek Ziezo (1987) (samengesteld door Tine van Buul en Reinold Kuipers en uitgegeven door Querido).
Veel teksten zijn op muziek gezet door Harry Bannink die jarenlang haar vaste componist was.[10] Maar ook andere componisten schreven muziek voor haar teksten, zoals Han Beuker en Cor Lemaire. Een aantal van haar gedichten is door VOF de Kunst tot liedjes bewerkt. In 1991 en 2013 werden cd's uitgebracht met nieuw-bewerkte nummers van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink onder de titels Een nieuwe jas en De Supersonische Boem (naar de tekst van Vluchten kan niet meer).
Theater
- Fluitje van een cent (musical, 1960[bron?])
- Heerlijk duurt het langst (musical, 1965)
- En ik dan? (toneel, blijspel, 1968)[11]
- Met man en muis (musical, 1969)
- En nu naar bed (musical, 1971)
- Wat een planeet (musical, 1973)
- Foxtrot (musical, 1977)
- Er valt een traan op de tompoes (toneel, 1980)
- Madam (musical, 1981)
- De dader heeft het gedaan (musical, 1983)
- Ping Ping (musical, 1984)
- Los zand (toneel, 1989)[12]
- We hebben samen een paard (toneelstuk, première 11 november 1992)[13]
Prijzen
- 1957 · Het Beste Kinderboek voor Wiplala
- 1964 · Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur voor haar gehele oeuvre
- 1971 · Zilveren Griffel voor Minoes
- 1972 · Zilveren Griffel voor Pluk van de Petteflet
- 1974 · Edmond Hustinxprijs voor haar gehele toneeloeuvre
- 1981 · Gouden Griffel voor Otje
- 1981 · Cestoda-prijs
- 1987 · Constantijn Huygens-prijs voor haar gehele oeuvre
- 1988 · Hans Christian Andersenprijs
- 1988 · Publieksprijs voor het Nederlandse Boek voor haar gedichten en verzen
- 1991 · Publieksprijs voor het Nederlandse Boek voor haar kinder- en jeugdboeken
Postuum
- 1996 · Venz-Kinderboekenprijs voor Beestenboel
- 2005 · Prijs van de Nederlandse Kinderjury (6-9 jaar) voor Pluk redt de dieren
- 2008 · John Kraaijkamp Musical Award voor haar gehele oeuvre
Naar Schmidt is de Annie M.G. Schmidt-prijs genoemd, een onderscheiding voor het beste theaterlied.
Zie ook
Literatuur
- Bos, David J (2004). Het schaap Veronica en haar herder. Een ernstige lezing van light verse van Annie M.G. Schmidt. Gearchiveerd op 11 augustus 2020. De Gids 167
- Joke Linders, Doe nooit wat je moeder zegt, Querido: Amsterdam 1999
- Marcel Raadgeep, Ik krijg zo'n drang van binnen, 2009
- Jeanne Roos, 'Anna Maria Geertruida Schmidt (Annie M.G. Schmidt) – Kapelle 20 mei 1911 – Amsterdam 21 mei 1995', Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1996, p. 115–126
- Annejet van der Zijl (2002). Anna. Het leven van Annie M.G. Schmidt. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, pp. 478. ISBN 90-388-8752-3.
- Hugo Verdaasdonk (1987). Bzzlletin: Annie M.G. Schmidt. BZZTôH, Den Haag.
- Hans Vogel & Hans van den Bergh, Wacht maar tot ik dood ben – Annie M.G. Schmidt: haar leven en werk voor theater, radio en tv, 2000
- Sanne Thierens, Mjoeziekul: Hoe Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink de Nederlandse musical vormgaven. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam (2021).
Externe links
- Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
- Koninklijke Bibliotheek: Annie M.G. Schmidt in de KB
- Officiële website (van de erven) van Annie M.G. Schmidt (gearchiveerd)
- ↑ Wacht maar tot ik dood ben, Hans Vogel, ISBN 90-5860-014-9; Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
- ↑ 'Populairste kinderboekschrijfster laat veelzijdig oeuvre na. Annie M.G. Schmidt (84) overleden', in: de Volkskrant, 22 mei 1995. Geraadpleegd op 28 januari 2020.
- ↑ Judah Bolink, Hoe Annie M.G. Schmidt solliciteerde bij de bieb in Deventer (maar Annie uit Groningen werd aangenomen). De Stentor (31 maart 2019). Gearchiveerd op 3 april 2019. Geraadpleegd op 31 maart 2019.
- ↑ Vaderlandse laatbloeier, NRC Boeken, 15 september 2000. Gearchiveerd op 15 september 2019.
- ↑ Altijd iedereen behagen, de Volkskrant, 7 november 2002. Gearchiveerd op 3 oktober 2018.
- ↑ In de dramaserie Annie M.G., op basis van de biografie van Annejet van der Zijl, trouwt ze niet met Dick, maar met Dicks vader, zodat hun zoon Flip toch de achternaam Van Duijn heeft. Website van de dramaserie Annie M.G. Op verschillende andere plaatsen blijkt deze onduidelijkheid, bijvoorbeeld op tv bij Kaaskoppen & Waterlanders, aflevering 4[dode link]
- ↑ De Amsterdamse persoonskaart van Annie M.G. Schmidt. Gearchiveerd op 5 maart 2016.
- ↑ Anna: het leven van Annie M.G. Schmidt, Annejet van der Zijl, 2011, ISBN 9789021441726
- ↑ Tubantia van 8 mei 1956 www.resolver.kb.nl
- ↑ Annie 'oud en out', aflevering van Andere Tijden, seizoen 2009/2010, op npogeschiedenis.nl (gearchiveerd op 5 maart 2016).
- ↑ Op YouTube, in 4 delen: Annie M.G. Schmidt, "En ik dan?" (1989). “Annie Schmidt schreef dit toneelstuk in 1968 oorspronkelijk voor Mary Dresselhuys. Het was haar eerste succesvolle toneelstuk. Uitvoering in het Nieuwe de la Mar theater te Amsterdam, met Henny Orri, Carol van Herwijnen, Ingeborg Elzevier, Laus Steenbeeke, Irma Hartog”
- ↑ Los Zand, Annie MG.com
- ↑ annie-mg.com We hebben samen een paard. Geraadpleegd op 28 januari 2020. Gearchiveerd op 4 mei 2019.
.jpg){kind=link}
_statue_%27Dikkertje_Dap%27_after_AMG_Schmidt.jpg){kind=link}