Dussensche Gantel
Gantel is een weinig voorkomende naam voor kreekrestanten in het Land van Heusden en Altena, Zuid-Holland (Westland) en in Vlaanderen (Brugge – Blankenberge). Ook komt de naam voor in de diverse plaatsnamen met gent.
Het Middelnederlands woordenboek beschrijft gantel/gentel als een verbindingspunt, een plaats waar twee dijken (of waterlopen) bijeenkomen. De plaatsnaam Gent is mogelijk een Keltisch woord gen/gan in de betekenis van riviermonding of – samenvloeiing. Een vergelijking gaat wel op met de Belgische stad Gent (Ganda), waarvan historici de naam ook verklaren als samenvloeiing, van de rivieren Leie, Schelde en Lieve. Zo ook Gent, de oudste bewoningsplek van Vught, waar twee belangrijke Brabantse rivieren (Dommel en de Essche Stroom) samenvloeien.
Beekman (2006) noemt de Nehalennia-tempels bij Domburg en Colijnsplaat
Op één van de gevonden stenen van Colijnsplaat staat de vermoedelijke naam van de nederzetting bij de tempel: Ganuenta te vertalen als Gent. Het woord ‘gent’ zou ook hier monding betekenen.
Schönfeld vergelijkt de etymologie van de waternaam gantel met de plaatsnaam Gendt (Overbetuwe), quae sita est inter fluvium Wal et Gannita (a. 814). De plaatsnaam is dan oorspronkelijk ook een waternaam geweest aan de splitsing van Neder-Rijn, en Nederrijn. Overigens wordt de verklaring voor het Overbetuwse Gendt door Gysseling betwist. Hij pleit voor een Germaanse etymologie vergelijkbaar met die van Gennep (Ghennepe) en Gender, duidend op de heldere kleur van het water. Hier lopen de Keltische en Germaanse betekenissen voor gan/gen door elkaar.
Ook de waternamen; Gein, Gene en Gunne (niet voorkomend in Brabant) zijn volgens Schönfeld etymologisch verwant met de Germaanse betekenis van gen.
Beschrijving
De gantel is de naam voor een stelsel kreekrestanten in het Land van Heusden en Altena. Deze gantels waren oorspronkelijk onderdeel van de Biesbosch, maar zijn na de bedijking van het Nieuwland van Altena zijn ze in 1646 er buiten komen te liggen; Zevenbansche Gantel, Vierbansche Gantel, Uppelsche Gantel, Kornsche Gantel, Dussense Gantel, Ganswijkse Gantel, Doornse Gantel.
De gantels zijn eeuwenlang belangrijk geweest voor de afwatering van het Nieuwland van Altena. Het water van de gantels wordt sindsdien via een complex van sloten en weteringen afgevoerd naar de boezemgemalen Altena en Hagoort. De Dussense Gantel ontsprong vroeger in Waspik, maar met het aanleggen van de Bergsche Maas is het noordelijke gedeelte van Waspik, tegen de grens met Dussen, in tweeën gesplitst. Daardoor is dat stukje Waspik, met de nieuwe grenscorrectie, bij de gemeente Dussen gekomen. Als veldnaam; Agter de Gantel in Dussen, Over de Gantel in Dussen.
Geraadpleegde literatuur
- M. Schönfeld (1955)
- Gysseling (Etymologie van Gent)
- Jozef E. de Langhe, Toponymica uit de kuststreek, (De Gentele) in Biekorf. Jaargang 68 (1967)
- De Geïntegreerde Taalbank (DGT). v. Br. 4, 247, Vlaanderen, 1407-1432.
- F. Beekman: De Kop van Schouwen onder het zand : duizend jaar duinvorming en duingebruik op een Zeeuws eiland (2006).
- J. A. Huisman, Gent, Gennep, Genuentum, in Naamkunde jaargang 19 (1984). https://www.dbnl.org/tekst/_naa002198401_01/_naa002198401_01_0018.php
- Gantel_(Noord-Brabant)
- De oude noordgrens van Waspik
Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp
