Kraambed bekentenis
Gruwelijke kraamvrouw bekentenissen
De term ‘kraamvrouw bekentenissen’ straalt veel verdriet uit.
Want als de moeder ongehuwd was, en het te baren kind een onwettig kind dreigde te worden, was dit een schande. Om de vader toch te kunnen achterhalen, werd de moeder tijdens haar ‘barensnood’ door de kraamvrouw of vroedvrouw onder druk gezet. Want de naam van de vader moest bekend worden!
Hierbij werd niet alleen het kind, maar ook de naam van de vader van het kind uit de moeder werd getrokken. Dit heette een ‘partus dolore’.
Als de toekomstige moeder weigerde de naam van de vader te noemen, mocht de kraamvrouw haar niet meer helpen met de bevalling. Dus de druk was letterlijk en figuurlijk hoog.
Daarbij was een onwettig kind niet alleen schande, maar kon ook niet gedoopt worden. Dat was een dubbele schande!
De vader kwam in de problemen
Zo’n bekentenis kon wel eens voor een verrassing zorgen, als een aanwezige man ineens als vader werd genoemd. ‘Den baes heeft het gedaen!’ De geschrokken man verdedigde zich met ‘Deern hoe kond gij dat seggen?’
De man bedacht allerlei uitvluchten om maar geen verantwoordelijkheid toegeschoven te krijgen. Het argument was dan dat ze al zwanger was toen zij ‘vleeslijke conversatie’ hadden.
Bovendien als de vrouw beviel zonder kraamvrouw, had ze ook een probleem. Want wie was de vader? Getuigen die haar met een man hadden gezien, werden als serieuze vader gezien. Uitspraken als ‘gij lieden deugt geen van beijde’, en hij had ‘aangedrongen tot vrijage’. Deze getuigenverklaringen die zwaar wogen in de veroordeling van de moeder.
Toch gaf de moeder vaak het kind de voornaam van de echte vader, om zo toch een verbintenis te maken.
‘De mens is vrij geboren en toch ligt hij overal in ketenen.’
In de aangifte die kraamvrouw deed, werd het volgende opgenomen:
- Registratiedatum van de aangifte
- Aangeefster, de naam van de kraamvrouw
- De verklaring dat er een ‘onegt kind’ is gehaald
- Naam van de moeder, welke in ‘barensnood’ de vader verklaard heeft
- Naam van de (verklaarde) vader, maar is niet een formeel vaststaand feit
- Omdat het een ‘onegt kind’ betrof, werd de naam van het kind niet vermeld.
Het kwam voor dat zowel moeders als vaders meerdere onwettige kinderen hadden. De redenen hiervoor zijn zeer divers. Helaas waren dienstboden vaak het slachtoffer van de seksuele uitbuitingen van hun broodheer of de elite met hun status. Met alle verdrietige gevolgen van dien.
Vroedvrouwen en heksen
Een heks en de duivel gingen hand in hand. Vooral in de periode 1400-1600 waren heksen een grote bedreiging.
De oorzaken waren:
- de babysterfte was hoog (doodgeboren baby’s, baby’s die vroeg overlijden, en moeders die stierven in het kraambed)
- het geloof in de duivel was hardnekkig (de dood was altijd het werk van de duivel)
- bij een geboorte waren alleen vrouwen betrokken
- moeders die hun dochters met de bevalling hielpen waren ‘heksenmoeders’, wat de heksenlijn alleen maar versterkte
- men was ervan overtuigd dat vroedvrouwen expres abortussen pleegden ten bate van hun heksenpraktijken.
Baby’s voor heksenpraktijken
Er werden gruwelijke details verzonnen waarom een kraamvrouw een heks zou zijn. Zij zou namelijk baat hebben bij het overlijden van de baby. Voorbeelden zijn:
- Ze doodde de baby’s door naalden in de fontanel te steken
- Van het babylijkje maakten ze zalf waarmee ze hun bezemstelen insmeerden om te kunnen vliegen
- Sommige vroedvrouwen (heksen) aten de kinderen op
- Andere vroedvrouwen lieten de baby leven, maar brachten het naar een andere kamer waar zij het hoog optilden om aan de duivel te wijden.
Deze heksenwaan was het gevolg van de inquisiteurs die vrouwenhaat verspreidde. Helaas een makkelijke doelgroep, juist omdat zij degenen waren die bij een bevalling aanwezig waren.
Nieuwe regels voor kraamvrouwen en vroedvrouwen
Het was wel een stap in de goede richting.
- Vroedvrouwen mochten een nooddoop uitvoeren, maar alleen als een baby dreigde te overlijden
- Hen werd een vertrouwelijke en bemiddelende rol toebedeeld
- Ze moesten de aanstaande moeders overhalen voor hun bevalling te biechten
- Ze moesten de moeder dwingen dat het kind binnen drie dagen gedoopt zou worden
- Als dit na acht dagen nog niet was gebeurd, moesten zij zelf het kind naar de pastoor brengen
- Ook onwettige kinderen moesten ze zelf dopen
- Minstens een keer per week moesten ze de pastoor rapporteren welke kinderen er geboren waren, en ondanks hun inspanningen, nog steeds ongedoopt waren
- Ze moesten zweren dat ze bij hun werk geen wichelarij of hekserij zouden gebruiken.
Schande voor de moeder
Rond de eeuwen erna kwam de focus meer te liggen op de ‘schande’ van de moeder die ongehuwd zwanger was geraakt. Later kon een kind bij een huwelijk erkend worden door zijn ‘nieuwe’ vader, dit staat dan vermeld op de huwelijksakte.
Maar omdat er ook kinderen werden verwekt door de elite, werden deze kinderen nooit erkend. Een goede aanwijzing naar wie de vader kan zijn, is als de moeder de vernoemingsregels volgde.
Veel militaire vaders
Als je een voorouder treft die aangegeven is via een van de kraamvrouw bekentenissen, dan is dat het ultieme bewijs van een onecht kind. In ieder geval een feit van een geboorte, maar geen feit van het vaderschap. Bij het lezen van de kraamvrouw bekentenissen is het trouwens opvallend hoeveel militaire mannen er genoemd werden. In ieder stadje hun schatje?
Enkele jaren geleden had één van mijn vriendinnen een zeer zware, bijna traumatische bevalling. Ze voelde zich erg eenzaam en vond dat iedereen om haar heen onaardig tegen haar was. Ik moest direct denken aan cellulaire herinneringen. Zou één van haar voormoeders een onwettig kind hebben gebaard waardoor ze toegeschreeuwd is door de kraamvrouw? Wie weet.
Bron: Terry van Erp
