Gradus

Gradus (Latijn voor 'stap', mv. gradūs) is een Romeinse lengtemaat, ongeveer 0,74 meter. 1 gradus is 2½ pes, de Romeinse voet. 2 gradūs is 1 passus, de Romeinse pas. Een gradus wordt ook wel pes sestertius (tweeënhalve voet) genoemd, van Latijn pes 'voet', semis 'half' en tertius 'derde'. Het Latijnse woord sestertius is vergelijkbaar met het Middelnederlandse derdehalf, dat ook tweeënhalf betekent.

Romeinse lengtematen

De meeste Romeinse lengtematen zijn gebaseerd op de pes, de Romeinse voet. De oorspronkelijk Griekse stadium en Keltische leuga werden door de Romeinen gestandariseerd op respectievelijk 625 en 7500 pedes.

Romeinse maat	Nederlands	Vergelijkbaar met	Lengte
Digitus	Vingerbreedte		18,5 mm
Uncia	Duimbreedte	Duim	24,6 mm
Palmus minor	Handbreedte	Palm	74 mm
Palmus major	Handlengte	Palm	222 mm
Pes	Voetlengte	Voet	296 mm
Cubit	Onderarmlengte	El	444 mm
Gradus	Stap		0,74 m
Passus	Pas		1,48 m
Pertica	Paal	Roede	2,96 m
Actus	Weg		35,52 m
Stadium	Baanlengte		185 m
Milia passuum	1000 passen	Mijl	1482 m
Leuga	1,5 mijl		2223 m