Bergenstraat 19

Folder zolder: Bergenstraat 19 (van Onzenoort) (Smid)

Hier woonden Jan Van Onzenoort & Cor Havermans tijdens de omnummering van 1 januari 1949, zie ook pagina: 1 januari 1949 - op achternaam.

• Nummer bij omnummering op 1 januari 1949: D85
• Bouwjaar 1890
• Aannemer
• Architect
• Kadastraal nummer RDK02-K-5601
• Perceel van 805 m²
• Woonoppervlak 267 m²
• Monumentenlijst nr. 526432
• Criteria: Cultuur-historisch belang

In 1924 Adrianus van Onzenoort & Elisabeth van Gils
In 1944 Jan Van Onzenoort & Cor Havermans
In 1984 Kees van Onzenoort & Ans van Reijsewijk

Voormalige WAGENMAKERIJ, daterend uit XVIIIB en opgetrokken in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant. Het pand is gelegen in het buurtschap De Bergen waarvan de lintbebouwing met veelal oude en monumentale boerderijen vrijwel ongemerkt overgaat in die van Raamsdonk. Zoals het merendeel van de bebouwing, ligt het pand met de nok onder een scherpe hoek op de straat. Bovendien valt op dat het op een iets hoger niveau ligt. Het huis is omgeven door gazons met geschoren buxushagen.

Omschrijving

Het eenlaagse pand, dat op rechthoekige plattegrond in verschillende soorten handgevormde baksteen - kruisverband - opgetrokken is, heeft een aan de straatzijde afgewolfd zadeldak met rode Hollandse pannen. Het bedrijfsgedeelte aan de achterzijde heeft een dakschild en is met riet gedekt. Het dakvlak aan de achterzijde is lager aangezet en vertoont boven een strook met pannen ook een spiegel van dakpannen. Op het dak op de uiteinden van de nok, voor zover met pannen gedekt, twee gemetselde schoorstenen. Het achterdakschild en de zijdakvlakken zijn deels voorzien van bakgoten op kleine houten schoren.

Voorgevel

De rechts geschouderde voorgevel met vlechtingen, opgetrokken uit geel-oranje IJsselsteen, is asymmetrisch van opzet. Boven een smalle gepleisterde plint bevinden zich aan weerszijden van de oude dichte voordeur met twee panelen en een tweeruits bovenlicht vensters van ongelijke grootte met zesruits schuiframen. De vensters zijn voorzien van vernieuwde opgeklampte luiken. Onder het linker venster sporen van een dichtgezet keldervenster. Uiterst rechts een eenvoudig rooster met ventilatiesleuven ten behoeve van een tweede kelder. Op zolderniveau in de as van het huis een venster met zevenruits schuifraam. Links daarnaast de sporen van een dichtgezet venster. De vensters en deur hebben rollagen. De venster zijn voorzien van vensterbanken, de deur heeft twee stenen treden. Staafankers. De kozijnen zijn crèmekleurig, de ramen wit, de voordeur en luiken standgroen, en de vensterbanken grijs geschilderd.

Linker zijgevel

De linker zijgevel vertoont verschillende bouwsporen, zo uiterst rechts van een voormalig venster en links van een vroegere deuropening ter plaatse van een zesruits klapraam. De gevel wordt gedomineerd door een grote dubbele deur met direct rechts ernaast een zijingang met vijfruits bovenlicht met ruitvormige vulling. Rechts daarvan een groot, dubbel uitgevoerd schuifraam met tweemaal 20 ruiten in gemeenschappelijk kozijn met duimen. Uiterst links, deels onder het lager aangezette achterdakschild onder een schuin aflopend muurvlak met vlechtingen, een van dubbele opgeklampte luiken voorzien venster met negenruits schuifraam.

Rechter zijgevel

De rechter zijgevel vertoont eveneens tal van bouwsporen. Zo een naad tussen de voornamelijk uit gele IJsselsteen bestaande voorgevel en de oranje IJsselsteen van de zijgevel. Het woonhuisgedeelte heeft een groot venster met zesruits schuifraam en vernieuwde dubbele opgeklampte luiken met elk een rond lichtgat. Nabij de grens van voorhuis en schuur een grove staande tand. Venster met zesruits schuifraam. In het schuurgedeelte twee kleine vierkante raampjes en laag deurtje, oorspronkelijk ten behoeve van kleinvee. Het achterste gedeelte onder afhangend dak bestaat deels uit hergebruikte en machinale baksteen. Het onregelmatige muurwerk van deze zijgevel vertoont verschillende staafankers.

Achtergevel

Achtergevel onder laag afhangend dakschild met kleine aanbouw, daarin een smalle deur en groot negenruits raam onder golfplaten lessenaarsdak. Rechts naast de aanbouw een dichte deur en venster met drieruits klapraam, links een dubbel venster met klapramen met tweemaal twee ruiten en een dichte deur met klein raampje.

Interieur

Het interieur is in hoge mate gaaf bewaard gebleven. Aan weerszijden van een klein halletje achter de voordeur bevinden zich een kamer met stookplaats en een nieuwe schoorsteenmantel. De kelder die zich onder de kamer links bevond, is volgestort. Rechts bevindt zich boven een kelder met tongewelf, toegankelijk via een luik in de vloer, een eenvoudige bedsteden- en kastenwand in authentieke staat. Daarachter, eveneens aan de rechterzijde van het huis, een grote kamer met rijker uitgevoerde bedsteden- en kastenwand over de gehele breedte. Twee bedsteden met dubbele paneeldeuren worden van elkaar gescheiden door een enkelvoudige kastdeur tussen houten pilasters met geprofileerd lijstwerk dat zich over de gehele wand voortzet. De deuren hebben kleine palmhouten (buxus) klinken. In alle kamers van het woongedeelte oude balkenplafonds, afgetimmerd met boardmateriaal. Oude deurkozijnen. De grote ruimte aan de linkerzijde van het huis die verlicht wordt door een dubbel 20-ruits venster wordt ingenomen door een timmerwerkplaats met werkbank. Het balkenplafond met een moerbalk en opgelegde kinderbalkjes waarop brede delen, alles geschilderd in dodekop, is hier nog geheel in het zicht. De ruimte heeft een stookplaats met houten schoorsteenmantel en een paneeldeur naar de schuur toe.

Schuur

In het schuurgedeelte onder de rieten kap bevindt zich de wagenwerkplaats. In de hoge open ruimte staan twee onderling niet verbonden eiken stijlen met elk een opgelegde overstekende dekbalk in de lengteas van het gebouw. De dekbalken zijn dubbel afgeschoord op de stijlen, op het overstekende uiteinde rust een gording van het achterdakschild, het andere uiteinde is opgelegd op de wanden van de ingebouwde kamers van het voorhuis. Op de meest naar buiten geplaatste dekbalk rusten de sporen, op de andere staat een kreupel spant met koppelbalk. Er is geen brandmuur. De stijlen staan, als bij de schuur van een Langstraatboerderij, asymmetrisch in de ruimte. In de wagenwerkplaats aandrijfwielen en -assen van een zaagmachine. De zaagmachine zelf staat, vrijwel compleet, in een afgeschoten hoek van de schuur. Boven het woonhuisgedeelte staan drie nieuwe spantparen uit gezaagd grenenhout met twee koppelbalken, gordingen en windschoren.

Waardering

De voormalige wagenmakerij is van algemeen belang. Het pand heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling, als voorbeeld van een inmiddels nagenoeg uitgestorven ambachtelijk bedrijf in casu de wagenmakerij op het platteland. Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de in- en uitwendig gaaf behouden hoofdstructuur en het traditionele materiaalgebruik alsmede vanwege de ornamentiek van onderdelen van het interieur. Het heeft ensemblewaarde wegens de verbondenheid met de historisch-ruimtelijke ontwikkeling van de streek en is straatbeeldbepalend. Als voormalige wagenmakerij vertegenwoordigt het pand mede door de combinatie met onderdelen van het type Langstraatboerderij een typologische zeldzaamheid.

Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp

genealogie-raamsdonk.nl

Heeft u meer informatie, aanvullingen of vragen over de panden en/of personen op deze pagina? wiki.raamsdonk@gmail.com of info@raamsdonks-historie.nl