Brontekst bekijken van Waterbeheer in Nederland

{{Zie artikel|Dit artikel betreft Nederlandse overheidsactiviteiten ter bescherming en gebruik van water. Voor algemene informatie over waterbeheer, zie [[Waterbeheer]]. Voor de toestand van het water in Nederland, zie [[Waterstaat in Nederland]].}}
[[File:Netherlands Population Density and Low Elevation Coastal Zones (5457306871).jpg|thumb|Bevolkingsdichtheid in Nederland versus hoogte boven de zeespiegel]]
[[Image:Bord_Hemelwaterinfiltratiegebied.jpg|thumb|260px|Hemelwaterinfiltratiegebied]]
Het '''waterbeheer in Nederland''' is het totaal aan activiteiten die tot doel hebben om het [[grondwater|grond]]- en [[oppervlaktewater]] zo goed mogelijk te beheren. Dit betreft met name de bescherming van en tegen het water en het geschikt maken van water voor menselijk gebruik. Het kader hiervoor is vanaf eind 2009 uitgezet in het [[Nationaal Waterplan]] en regionale waterplannen. Door de waterbeheerders — [[Rijkswaterstaat]] en [[waterschap]]pen — worden hierop [[waterbeheerplan]]nen gebaseerd.

== Praktijkvoorbeelden ==
In de Nederlandse praktijk zijn met name de volgende activiteiten belangrijk voor het waterbeheer:
* Het [[doorspoelbeleid]] van polders ter bestrijding van zoute [[kwel]].
* Het sturen van de hoeveelheid water welke een land binnen komt, wegstroomt en daarmee de watervoorraden beheren.
* Onderzoeken hoe hoog en stabiel dijken moeten zijn om voldoende veiligheid te garanderen.
* Onderhoud aan [[gemaal (kunstwerk)|gemalen]], [[stuw]]en en andere [[kunstwerk (bouwkundig)|kunstwerken]] in watergangen.
* Het schoonhouden van afvoerende watergangen om de afvoercapaciteit groot genoeg te houden.
* De kwaliteit van het oppervlaktewater, [[ecologie]], [[drinkwater]].
* Sturen van de [[grondwater]]stand.

== Organisatie ==
=== Waterschappen ===
In Nederland spelen sinds de [[Middeleeuwen]] [[Waterschap|waterschappen]] een belangrijke rol in het waterbeheer. Het zijn de oudste [[democratie|democratische]] instituties in Nederland. Tot in de negentiende eeuw werd het waterbeheer plaatselijk ook door gemeenten uitgevoerd. Dit veranderde na de Grondwet van 1848, waarin werd bepaald dat de waterschappen voortaan verantwoordelijk zouden zijn voor de waterstaatzorg en dat de provincies daarop toezicht moesten houden. Tegenwoordig formuleert het Rijk het waterbeleid op hoofdlijnen en is het verantwoordelijk voor het operationele beheer van de rijkswateren en enkele waterkeringen. 

=== Provincies en gemeenten ===
Binnen het rijksbeleid formuleert de [[provincie]] het beleid voor de niet-rijkswateren. De waterschappen (soms ook [[Hoogheemraadschap|hoogheemraadschappen]] genoemd) en [[gemeente (bestuur)|gemeenten]] zijn verantwoordelijk voor het [[operationeel|operationele]] waterbeheer en voor de uitvoering van het beleid. Tot de gemeentetaken behoren aanleg en onderhoud van de [[riolering]] en de [[afwatering]] in stedelijke gebieden. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor de totale afwatering in het stedelijk en landelijk gebied, de waterkwantiteit en de [[waterkwaliteit]], inclusief de [[Rioolwaterzuiveringsinstallatie|afvalwaterzuivering]] en het beheer van de [[waterkering|waterkeringen]].

=== Rijksoverheid ===
Toen het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd opgericht in 1798 viel waterbeheer ook onder zijn taken; de oorspronkelijke naam was dan ook ''Departement van inwendige politie en toezicht op de staat van dijken, wegen en wateren van de [[Bataafse Republiek]]''. Binnen het ministerie was het Bureau voor den Waterstaat, vanaf 1848 [[Rijkswaterstaat]], verantwoordelijk voor het waterbeheer. Vanaf 1877 tot 1906 vielen deze beleidsterreinen onder het [[ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid]]. Het werd een zelfstandig ministerie tussen 1906 en 1945 als [[ministerie van Waterstaat]]. Na de oorlog was het kortstondig het [[ministerie van Verkeer en Energie]] (1945–46) en [[ministerie van Verkeer]] (1946–47). Daarna was het tot 2010 bekend als [[Ministerie van Verkeer en Waterstaat]].
{{Ministeries van volkshuisvesting, verkeer en waterstaat in Nederland}}

==== Natte waterstaat ====
In de oorspronkelijke, letterlijke betekenis wordt met de waterstaat de toestand van het [[oppervlaktewater|oppervlakte]]- en [[grondwater]] bedoeld. Later werd het woord ook gebruikt voor activiteiten gericht op het waterbeheer, die met de komst van de [[eenheidsstaat]] naar Frans model eind achttiende eeuw (zie [[Bataafse Republiek]]) door de [[Rijksoverheid]] ter hand werden genomen. In plaats van de verschillende kleinschalige [[waterschap (Nederland)|waterschap]]pen en [[provincie|provinciale]] overheden werd toen (in 1798) de dienst [[Rijkswaterstaat]] opgericht. Omdat de provinciale overheden en de waterschappen hun autonomie terugwilden, werd er bij de stichting van het [[Koninkrijk der Nederlanden]] op aangedrongen de waterstaat weer aan de decentrale overheden over te laten. In 1819 werd daarom besloten de taken van Rijkswaterstaat te beperken tot de grote [[rivier]]en, de [[zeewering]] en de [[zeehaven]]s. De waterschappen beheerden de regionale waterstaat. In de loop der tijd werd Rijkswaterstaat ook verantwoordelijk voor de aanleg van nieuwe [[rijksvaarweg]]en en voor het algemeen toezicht op de watervoorziening, inclusief de [[drinkwater]]voorziening.

==== Droge waterstaat ====
Gedurende de negentiende eeuw ontstond een sterke toename van de niet-watergebonden [[vervoer|mobiliteit]]. Daar waar [[vaarweg]]en in Nederland altijd het belangrijkste transportmiddel waren geweest, groeide door de komst van de [[spoorweg]]en in de negentiende eeuw het vervoer per [[trein]]. Vanaf eind [[19e eeuw|negentiende eeuw]], toen de eerste [[auto]]mobielen op de weg verschenen, maakte ook het wegverkeer een enorme ontwikkeling door.

Omdat het [[verkeer]] en [[vervoer]] altijd met water was geassocieerd en het wegvervoer voor een groot deel met het water verbonden was - wegen liepen en lopen vaak over [[dijk (waterkering)|dijken]] en moe(s)ten veel water overbruggen - is het niet zo vreemd dat de waterschappen en vooral Rijkswaterstaat ook verantwoordelijk werden voor de aanleg en het onderhoud van [[brug (bouwwerk)|bruggen]] en de wegen lángs het water. Toen de staat zich, uit onvrede over de ontwikkeling van het commerciële spoorwegnet, zelf met de aanleg van spoorwegen ging bezighouden, werd ook die taak aan Rijkswaterstaat gegeven. In de twintigste eeuw groeide de aanleg en het onderhoud van [[rijksweg]]en uit tot een tweede kerntaak van Rijkswaterstaat, naast het waterbeheer. Voor de aanleg en het beheer van de spoorwegen waren de [[Nederlandse Spoorwegen]] inmiddels verantwoordelijk geworden. Sinds eind jaren negentig is die taak losgekoppeld van de NS en in handen gekomen van [[ProRail]].

==== Bestuur ====
Waterstaat is tevens de naam van het bestuursonderdeel in de [[regering]], waar zowel de 'natte' als de 'droge' waterstaat in Nederland onder valt. De bekendste bewindspersoon uit de geschiedenis van het departement is de [[Liberale Unie (Nederland)|liberaal]] [[Cornelis Lely]]. Lely, van huis uit [[ingenieur]], ontwierp al in 1901 de eerste plannen voor afsluiting en inpoldering van de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]]. Als [[minister]] bracht hij in 1918 de [[Zuiderzeewet]] tot stand, waarin deze plannen werden vastgelegd. Hij is de enige minister in de Nederlandse geschiedenis naar wie een stad vernoemd is: [[Lelystad]], de hoofdstad van [[Flevoland]].

De [[Zuiderzeewerken]] en de [[Deltawerken]] zijn de twee grootste projecten uit de geschiedenis van de natte waterstaat. De aanleg van alle rijkswegen en een groot deel van de spoorwegen kan als belangrijkste verworvenheid van de droge waterstaat genoemd worden.

== Geschiedenis van waterbeheer ==
{{Zie ook|Zie ook [[Geschiedenis van leidingwater in Nederland]] voor meer informatie.}}
=== Terpen ===
De eerste bewoners van de laaggelegen gebieden in Nederland bouwden kunstmatige heuvels, de [[wierde (landvorm)|wierden]] of [[terp]]en. Tijdens de [[IJzertijd]], rond [[500 v.Chr.]], werd in het kustgebied van [[Friesland]]-[[Groningen (provincie)|Groningen]] begonnen met de bouw hiervan. Op deze wierden werden later [[kerkgebouw|kerken]] gebouwd, op de iets lager gelegen delen van de wierde werden daar boerderijen omheen gebouwd.

=== Dijken ===
Rond [[1000]] werd begonnen met de [[Dijk (waterkering)|bedijking]] van het rivieren- en kustgebied tegen overstromingen. Aanvankelijk waren dit vooral [[Veen (grondsoort)|veengebieden]], vanaf de [[13e eeuw]] werden vooral [[kwelder]]s omdijkt. De eerste dijken waren verre van stevig, dikwijls zorgde [[stormvloed]] voor doorbraak. Naarmate de [[Middeleeuwen]] hun einde naderden, werden de dijken steeds steviger. Tevens werden er naar Vlaams voorbeeld [[waterschap]]pen en [[hoogheemraadschap]]pen opgericht die de eerste officiële bestuurlijke instanties van Nederland vormen.

=== Veenontginning ===
Tussen de 11e en 13e eeuw vond in de [[Hollands-Utrechtse laagvlakte]] de [[Grote Ontginning]] plaats, waarbij grote [[Veen (grondsoort)|veengebieden]] ontgonnen werden. Dit gebied was waarschijnlijk rond 1150 al helemaal omdijkt.

=== Meren en plassen ===
Met de introductie van de [[baggerbeugel]] in de 16e eeuw kon ook het veen onder de waterspiegel weggebaggerd worden, een praktijk die [[slagturven]] werd genoemd. Een negatief gevolg van het slagturven - vooral wanneer dat op grote schaal gebeurde - was dat hierdoor enorme [[Veenplas|plassen]] konden ontstaan, want de [[legakker]]s werden bij stormen soms weggeslagen, waardoor diverse kleine plassen tot één grote plas werden. Op die manier verenigde het [[Haarlemmermeer]] zich in de 16e eeuw met het vroegere [[Leidsche meer]], waardoor een waterplas van dreigende omvang bestond, totdat in de 19e eeuw uiteindelijk definitief besloten werd deze [[Droogmakerij|droog te maken]]. In [[Utrecht (provincie)|Noordwest-Utrecht]] ontstonden de [[Loosdrechtse plassen]] en [[Vinkeveense plassen]] door de [[Vervening|turfwinning]].

=== Polders ===
Met het steviger worden van de dijken groeide het Hollandse vertrouwen in de strijd tegen het water. Dit uitte zich met name in een nieuw ingezet middel, namelijk de [[polder]]. Met behulp van [[windmolens]] werden ondiepe gebieden drooggelegd, nadat er dijken en [[ringvaart (polder)|ringvaarten]] omheen waren gelegd.

=== Zuiderzeewerken ===
{{Zie hoofdartikel|Zuiderzeewerken}}
Door de bouw van de [[Afsluitdijk]] ontstond in [[1932]] het IJsselmeer. Tussen 1927 en 1968 werden vier grote droogmakerijen in de vroegere Zuiderzee aangelegd.

Naarmate de techniek vorderde werd de inpoldering steeds grootschaliger. De druk om de [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] in te dammen nam in de loop van de jaren toe door een aantal overstromingen in de omgeving van [[Amsterdam]]. Het eerste plan kwam al in 1667 van Hendrik Stevin, zoon van de beroemde wiskundige Simon Stevin. Hij stelde in het twaalfde boek van zijn Wisconstich Filosofisch Bedrijf voor om "het gewelt en vergif der Noortzee uytter Verenigt Nederlant te verdrijven". Stevins belangrijkste doel was om de Zuiderzee te temmen, door deze door middel van dijken van de Noordzee af te sluiten. Stevin plande een ring van dijken van de kop van (het huidige) [[Noord-Holland]] via de [[Waddeneilanden]] tot aan [[Friesland]]. Hiermee zou het gevaar van overstromingen weggenomen worden en zouden mogelijkheden ontstaan om land in te polderen. Het bleek echter onuitvoerbaar: de techniek om dijken te bouwen was nog niet ver genoeg gevorderd.

In [[1848]] lanceerden [[Jakob Kloppenburg]] en [[Pieter Faddegon]] het eerste in de reeks plannen die zouden leiden tot de uiteindelijke Zuiderzeewerken. De [[Watersnood van 1916]] vormde de druppel die de emmer deed overlopen. De Nederlandse overheid moest hier wat aan doen. Uiteindelijk was het ingenieur [[Cornelis Lely]] die het plan Zuiderzee concretiseerde en tot uitvoering wist te brengen.

=== Watersnoodramp 1953 en Deltawerken ===
[[Bestand:Watersnood van 1953.png|thumb|rechts|230px|Overstromingen in 1953 bij de watersnoodramp]]
[[Bestand:Ammerzoden 1861.jpg|thumb|230px|Overstroomde straat tijdens de Watersnoodramp van 1861 in de Bommelerwaard]]
{{Zie hoofdartikel|Watersnood van 1953|Deltawerken}}
Waar de inpoldering en de strijd tegen het water voor 1953 zich kenmerkte als [[incrementalisme|incrementalistisch]] kwam daar in 1953 met de watersnoodramp een eind aan. De ramp, waarbij meer dan 1800 mensen stierven, had het [[Deltawerken|Deltaplan]] tot gevolg. Er werden een hele serie van [[Deltawerken]] aangelegd die er voor moesten zorgen dat een ramp nooit meer zou kunnen gebeuren. Het plan voor de [[Deltawerken]] werd na de [[watersnood van 1953]] versneld uitgevoerd er werd afgerond met de voltooiing van de [[Maeslantkering]] in [[1997]].

=== Rivieren en uiterwaarden ===
Ook langs de [[rivier]]en zijn regelmatig dijken doorgebroken, vooral door [[Kanaal (waterweg)|kanalisering]] in Nederland, maar ook in België en Duitsland. Door de aanleg van dijken zijn de rivierbedden ingeperkt waardoor de hoeveelheid neergeslagen slib in een steeds kleiner gebied terechtkomt, waardoor de [[uiterwaarden]] steeds hoger komen te liggen en de waterstanden stijgen. Ook neemt het hoogteverschil tussen de binnen- en buitendijkse gebied langzaam toe door inklinking van het binnendijkse gebied. Extreme [[regen (neerslag)|regen]]val in de bovenstroomse gebieden of veel [[smeltwater]] uit de [[Alpen]] kan dan leiden tot wateroverlast. Naar aanleiding van het hoge water in [[1993]] en [[1995]] werd het [[Deltaplan Grote Rivieren]] opgesteld waarna de rivierdijken werden verbeterd.

Het probleem is hier echter niet mee opgelost. Een van de oplossingen is het instellen van [[noodoverloopgebied]]en, een andere is afspraken maken met [[Duitsland]] en [[België]]. Ook hier zijn de rivieren gekanaliseerd.

== Waterbeheer in transitie ==
=== Nieuw waterbeleid of watertransitie ===
[[File:WATER- Waarom zou Nederland vaker moeten overstromen-.webm|thumb|Waarom zou Nederland vaker moeten overstromen? - [[Universiteit van Nederland]]]]
Waar het oude waterbeleid zich kenmerkt als defensief en in sommige mate zelfs offensief, zo kenmerkt het nieuwe waterbeleid vanaf eind 20e eeuw zich meer als faciliterend. Er kan dus in zekere zin niet meer worden gesproken van een ware "strijd tegen het water". Voortaan zullen met name de rivieren de ruimte moeten krijgen (zie het beleidsprogramma [[Ruimte voor de rivier]], 2007-2015). Diverse (delen van) polders zullen weer onder water worden gezet, en bouwen in en nabij [[uiterwaarden]] wordt stevig ontmoedigd. De zee dient wel buiten de deur gehouden te worden, daarom wordt er meer geïnvesteerd in de versteviging van dijken en het ophogen van zand op stranden.

Het nieuwe waterbeleid concretiseert zich op ruimtelijke- en fysieke schaal in een grotere rol van water in de omgeving. Bij de aanleg van nieuwe woonwijken wordt het water meer betrokken bij de landschappelijke kwaliteiten. Tevens wordt er meer rekening gehouden met een tijdelijke piektoevoer van regenwater. Stedelijke wadi's, en opslagplaatsen voor oppervlaktewater zijn daar een goed voorbeeld van.

Door [[opwarming van de Aarde|klimaatverandering]], [[zeespiegelstijging]], [[bodemdaling]] en een toenemende druk op de schaarse beschikbare [[ruimte (geografie)|ruimte]] is er wereldwijd sinds de jaren 1990 een toenemend bewustzijn van de noodzaak om anders om te gaan met water. De eeuwenoude technische maatregelen en oplossingen zijn niet meer voldoende. Overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen zoeken naar andere [[duurzame ontwikkeling|duurzame]]re oplossingen. Deze omslag wordt aangeduid als de water[[transitie]].

=== Wateroverlast ===
In [[1993]] zorgde hoogwater op verschillende plaatsen langs de Nederlandse rivieren - hoewel er geen dijken doorbraken - voor veel overlast. In [[1995]] volgde er in ditzelfde land weer een hoogwatergolf. Dit was de hoogste in die regio sinds [[1926]]. Omdat getwijfeld werd aan de stabiliteit van de dijken, werden in één week tijd circa 250.000 mensen uit het Nederlandse rivierengebied [[evacuatie|geëvacueerd]], en ook de complete veestapels van de boeren in het gebied. Toen na enige dagen het water daalde en er geen dijken bezweken waren kon men weer terugkeren. Ook kadebreuken en hevige regenval hebben sinds eind vorige eeuw diverse malen voor wateroverlast gezorgd.

=== Water en klimaatverandering ===
De klimaatprojecties van het [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut]] (KNMI) uit 2006 laten duidelijk zien dat extremen in wateroverlast en [[waterschaarste|watertekorten]] in Nederland gaan toenemen. Klimaatverandering kan worden bekeken vanuit de volgende invalshoeken:
* [[Voorspelling (wetenschap)|voorspelling]]: hoe verandert het klimaat?
*vermindering broeikasgas uitstoot ([[klimaatmitigatie|mitigatie]]): in hoeverre is dit haalbaar en hoe kan hiermee de klimaatverandering worden vertraagd of gestopt?
* aanpassingstrategieën ([[adaptatie (klimaatverandering)|adaptatie]]): hoe kan de samenleving zich aanpassen aan een veranderend klimaat?
Van deze aspecten zijn aanpassingstrategieën ([[Adaptatie (klimaatverandering)|adaptatie]]) het meest relevant voor de Nederlandse waterbeheerders: hieraan kunnen en moeten zij zelf een bijdrage leveren. Door middel van simulatiemodellen kunnen aanpassingstrategieën worden ontworpen en geanalyseerd.

=== Commissies Becht, Boertien, Tielrooij, Veerman ===
De regering van Nederland heeft diverse malen onafhankelijke commissies ingesteld om zich over het waterbeheer te buigen. Op 18 februari 1953 werd de [[Deltacommissie (1953)|Deltacommissie]] ingesteld door toenmalig minister van Verkeer en Waterstaat [[Jacob Algera]]. Deze commissie van deskundigen, met als voorzitter de directeur-generaal van [[Rijkswaterstaat]] [[A.G. Maris]], moest adviseren welke maatregelen noodzakelijk waren om een volgende watersnood te voorkomen. Het eindrapport werd eind [[1960]] gepubliceerd. In de jaren zeventig was er de [[Commissie Rivierdijken]] onder voorzitterschap van [[mr. C.J.G. Becht]]. In de jaren negentig waren er de Commissies [[Kees Boertien#Commissie Boertien I|Boertien I]] en [[Kees Boertien#Commissie Boertien II|Boertien II]] en vlak voor de eeuwwisseling de [[Commissie Waterbeheer 21ste Eeuw]] onder voorzitterschap van Frans Tielrooij. Deze kwam in [[2000]] met haar advies, wat grotendeels overgenomen is in het kabinetsstandpunt [[Anders omgaan met water]]. Afspraken over de uitvoering zijn in [[2003]] vastgelegd in het Nationaal Bestuursakkoord Water. In [[2004]] werd water bovendien opgenomen als ordenend principe in de [[Nota Ruimte]].

In september [[2007]] werd de [[Deltacommissie nieuwe stijl]] ingesteld door [[Staatssecretaris (Nederland)|staatssecretaris]] [[Tineke Huizinga]] van [[Verkeer en Waterstaat]]. Deze commissie heeft in 2008 advies uitgebracht over hoe Nederland, met name [[kust]] en [[achterland (geografie)|achterland]], tot het jaar 2200 beschermd moet worden tegen de gevolgen van [[klimaatverandering]]. Voorzitter was [[Cees Veerman (politicus) |Cees Veerman]].

=== Kaderrichtlijn Water (2000) en Waterwet (2009) ===
Op grond van de Europese [[Kaderrichtlijn Water]] uit 2000 is Nederland verplicht samen met zijn buurlanden de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in de stroomgebiedsdistricten van de [[Schelde (rivier)|Schelde]] en het stroomgebied van [[Maas]], [[Rijn]] en [[Eems]] uiterlijk 2015 op orde te brengen.

Klimaatverandering en bodemdaling stellen de Nederlandse waterbeheerders voor uitdagingen. Begin 21e eeuw kwam integraal waterbeheer steeds meer terug in het beleid. Waar voorheen het beleid vooral gericht was op snel en veilig afvoeren van water, wordt het watersysteem steeds meer als geïntegreerd geheel benaderd. Recente ontwikkelingen als [[afkoppelen]] van hemelwater en de trits vasthouden-bergen-afvoeren komen steeds vaker terug in het beleid.

De waterwetgeving liep echter achter bij deze ontwikkelingen. Waterbeheer werd in Nederland geregeld in diverse wetten en regelingen. Dit kwam de transparantie niet ten goede en zorgde voor een hoge [[regeldruk]]. Ook bood de wet- en regelgeving onvoldoende ruimte aan nieuwe ontwikkelingen zoals afkoppelen van regenwater. Verder diende de Europese regelgeving op het gebied van water (Europese Kaderrichtlijn Water) geïntegreerd te worden in de Nederlandse wet. 

Om de wetgeving aan te laten sluiten bij deze ontwikkelingen trad eind 2009 de [[Waterwet]] in werking. De Waterwet is de integrale wet die regels geeft met betrekking tot het beheer en gebruik van watersystemen.

Ondertussen werd het programma [[Ruimte voor de rivier]] gerealiseerd.

== Wet- en regelgeving ==
Hier volgt een overzicht van wetten en besluiten die waterbeheer reguleren in Nederland en de [[Nederlandse Exclusieve Economische Zone]] (in het [[continentaal plat]] van de [[Noordzee]]). Er bestaat overlap tussen het [[waterrecht]], het [[milieurecht]], het [[mijnbouwrecht]] en andere rechtsgebieden binnen het [[omgevingsrecht]].
{| class="wikitable sortable"
|- 
! style="width: 60px;" scope="col" | In werking
! style="width: 60px;" scope="col" | Status
! style="width: 200px;" scope="col" | Naam
! style="width: 30px;" scope="col" | Afk.
! style="width: 300px;" scope="col" | Voorganger(s)
! Opvolger
! Opmerkingen
|- 
| 1958-04-01
| {{niet}} Vervallen<br>2011-07-01
| [[Waterleidingwet]]
|
<br>
|
<br>
| [[Drinkwaterwet]]
| Regelde organisatie van openbare drinkwatervoorziening en toezicht op waterleidingbedrijven.
|- 
| 1958-06-23
| {{niet}} Vervallen<br>2005-09-28
| [[Deltawet (1958)]]
|
<br>
| –
| Wet op de waterkering
| Wettelijke basis voor de [[Deltawerken]].
|- 
| 1964-06-01
| {{wel}} Geldig
| [[Visserijwet]] 1963
|
<br>
|
* Jacht- en visserijwet 1752
* Jacht- en visserijwet 1857
* Visserijwet 1908
* Visserijwet 1931
| –
| In 1908 werden de Jachtwet en Visserijwet aparte wetsartikelen. Laatst gewijzigd 2023-01-01. <ref>{{Cite web |title=Visserijwet 1963 - BWBR0002416 |work=wetten.overheid.nl |date=1 januari 2023 |access-date=1 februari 2024 |url=https://wetten.overheid.nl/BWBR0002416/2023-01-01}}</ref> 
|- 
| 1970-01-01
| {{niet}} Vervallen<br>2009-12-22
| [[Wet verontreiniging oppervlaktewateren]]
| Wvo
| –
| [[Waterwet]]
|
<br>
|- 
| 1987-01-01
| {{niet}} Vervallen<br>2024-01-01
| [[Wet bodembescherming]]
| Wbb
| [[Interimwet bodemsanering]] 1983–1986
| [[Omgevingswet]]
| Gewijzigd in 1994 en andere jaren.
|- 
| 1992-01-01
| {{wel}} Geldig
| [[Waterschapswet]]
| –
| –
| –
| Regelt de instelling, inrichting, taken, bestuurssamenstelling en opheffing van [[waterschap]]pen.
|- 
| 1992
| {{wel}} Geldig
| [[Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn|Habitatrichtlijn]]
|
<br>
| ([[Conventie van Bern (1979)|Conventie van Bern 1979]])
| –
| [[Europese richtlijn]] voor de bescherming van [[habitat]]s (leefgebieden van wilde dieren). Nauw verwant aan de [[Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn|Vogelrichtlijn]]. Zie voorts [[Habitatrichtlijngebied (Nederland)]] en [[Lijst van Natura 2000-gebieden in Nederland|Natura 2000 in Nederland]]. <ref>{{Cite news |title=Natura 2000 goed voor flora en fauna |work=Groen Kennisnet |date=30 september 2016 |access-date=1 februari 2024 |url=https://groenkennisnet.nl/nieuwsitem/natura-2000-goed-voor-flora-en-fauna-1}}</ref> 
|- 
| 1996
| {{niet}} Vervallen<br>2008-07-01
| [[Bouwstoffenbesluit bodem- en oppervlaktewaterenbescherming]]
| Bsb
|
<br>
| [[Bouwmateriaal#Besluit bodemkwaliteit|Besluit bodemkwaliteit]]
| Gefaseerd vervangen door het [[Besluit bodemkwaliteit]].
|- 
| 2000-12-22
| {{wel}} Geldig
| [[Kaderrichtlijn Water]]
| KRW
| (enkele eerdere richtlijnen)
| –
| [[Europese richtlijn]] ter integratie en vervanging van enkele eerdere richtlijnen.
|- 
| 2003-01-01
| {{wel}} Geldig
| [[Mijnbouwwet]] 2002
|
<br>
|
* [[Mijnwet van 1810]]
* Mijnwet van 1903
* Wet opsporing delfstoffen
* Mijnwet continentaal plat
| –
| Samenvoeging van vier eerdere wetten. Laatst gewijzigd 2024-01-01. <ref>{{Cite web |title=Mijnbouwwet - BWBR0014168 |work=wetten.overheid.nl |date=1 januari 2024 |access-date=1 februari 2024 |url= https://wetten.overheid.nl/BWBR0014168/2024-01-01}}</ref> 
|- 
| 2005-09-28
| {{wel}} Geldig
| Wijzigingswet Wet op de waterkering en intrekking Deltawet grote rivieren, etc.
|
<br>
|
* Wet op de waterkering (1995)
* [[Deltawet grote rivieren]] (1995) (ingetrokken)
* [[Deltawet (1958)]] (ingetrokken)
* Deltaschadewet (1971) (ingetrokken)
* Wet schade oesterkwekers (ingetrokken)
* Vergunningwet Westerschelde (ingetrokken)
* [[Zuiderzeewet]] (ingetrokken)
* [[Zuiderzeesteun]]wet (ingetrokken)
| Wet op de waterkering (gewijzigd)
| Wijzigingswet die Wet op de waterkering wijzigde en 7 andere wetten introk.
|- 
| 2007-08-17
| {{wel}} Geldig
| [[Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken]]
|
<br>
| –
| –
| Wijzigingswet. Wijzigde [[Gemeentewet]], Wet op de waterhuishouding (Wwh) en [[Wet milieubeheer]] (Wm).
|- 
| 2009-12-22
| {{wel}} Geldig
| [[Waterwet]]
| Wtw
|
* [[Wet op de waterhuishouding]] (Wwh)
* [[Wet verontreiniging oppervlaktewateren]]
* [[Wet verontreiniging zeewater]] (Wvz)
* [[Grondwaterwet]] (Gww)
* Wet droogmakerijen en indijkingen
* Wet op de waterkering
* Wet beheer rijkswaterstaatswerken ('natte' delen)
* Waterstaatswet 1900 ('natte' delen)
| –
| Samenvoeging van acht eerdere wetten.
|}

== Rol Nederland internationaal ==
De Nederlandse strijd tegen het water heeft internationaal aanzien. Bepaalde woorden zijn direct uit het Nederlands ontleend:
* [[Dijk (waterkering)|Dijk]] (Engelstalig ''dike'')
* [[Polder]] (vooral in Angelsaksische landen)
* [[Sluis (waterbouwkunde)|Sluis]] (Engelstalig ''sluice'')
* [[Dam (waterkering)|Dam]]
In diverse landen wordt de Nederlandse expertise met waterhuishouding gebruikt bij (nood)hulpverlening. Na de overstromingen in [[New Orleans (stad)|New Orleans]] werd de hulp ingeroepen van Nederlandse experts.

== Zie ook ==
* [[4e Nota Waterhuishouding]]
* [[Stichting RIONED]]
* [[H2O (tijdschrift)]]

== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20070927094431/http://www.zeeuwsarchief.nl/strijdtegenhetwater/Commissie/index.htm Deltacommissie (1953-1960)]
* [http://www.futurewater.nl/nl/werkvelden/klimaatverandering Klimaatverandering en waterbeheer]
* [https://web.archive.org/web/20070727175642/http://www.nederlandleeftmetwater.nl/UserFiles/File/PKB%20Ruimte%20voor%20de%20rivier%20Nederlands.pdf PKB Ruimte voor de Rivier. Investeren in veiligheid en vitaliteit van het rivierengebied (dec 2006)]
* [https://web.archive.org/web/20170528065225/http://dewaterwet.nl/ Informatie over de nieuwe Waterwet]
* [https://web.archive.org/web/20141218153527/http://waterinbeeld.nl/ Water in Beeld, jaarlijkse voortgangsrapportages over het waterbeheer in Nederland, 2007]
* [http://www.verkeerenwaterstaat.nl/Images/bijlage%20br.1305_tcm195-194695.pdf Nederland veroveren op de toekomst. Kabinetsvisie op het waterbeleid. 2007]{{Dode link}}
* [http://www.safecoast.org Safecoast: kennis delen over overstromingen met onze buurlanden]
{{Appendix|1=alles|2=
;Bronnen
* {{Aut|Dokkum, H.P. van; Weterings, R.A.P.M.}} (2003): "Watertransitie staat in de steigers. NIDO geeft impuls aan duurzaam stedelijk waterbeheer", ''Milieutijdschrift Arena'', 9 (2003) 7, p. 14-15
* {{aut|Brugge, R. van der, Rotmans, J.; Loorbach, D.A.}} (2004): ''The transition in Dutch water management'', paper Monitoring Tailor-Made, Sint Michielsgestel
* {{Aut|Brugge, R. van der; Timmermans, J.}} (2005): "De transitie in het waterbeheer: veranderingen deden zich al eerder voor in de landbouw en energiesector", in ''[[H2O (tijdschrift)|H<sub>2</sub>O]]'' 38 (2005), p. 17-20
* {{Aut|Rotmans, J.}} (2003): ''Transitiemanagement, sleutel voor een duurzame samenleving'', Van Gorcum
* {{Aut|Roth, D.; Warmer, J.; Winnubst, M.}} (2006): ''Waterkennis, beleid en politiek rond noodoverloopgebieden. Een noodverband tegen hoogwater'', Wageningen UR
* {{aut|Meurs, R. van}} (1996) (2e, geactualiseerde en aangepaste druk 2002): ''Hoog water. De macht van de boerenrepublieken in het rivierengebied'', Contact
;Referenties
{{References}}
}}

[[Categorie:Civiele techniek]][[Categorie:Waterbeheer in Nederland]]