Brontekst bekijken van Synode

{{Zijbalk christendom}}
Een '''synode'''  is een [[kerk (instituut)|kerkelijke]] vergadering, zowel binnen de [[Rooms-Katholieke Kerk]], de [[oosters-orthodoxe kerken]] als de [[oriëntaals-orthodoxe kerken]]. Ook bij een grote groep van [[protestantisme|protestantse]] gemeenten en kerken is het begrip synode gebruikelijk. In de praktijk heeft een synode eenzelfde doel als een [[concilie]]. Binnen de Katholieke Kerk wordt een vergadering van grotere omvang gewoonlijk als concilie aangeduid. Het woord synode wordt dan gebruikt voor een vergadering op provinciaal niveau, zoals een diocesane synode, op het niveau van een [[bisdom]]. [[Paus Paulus VI]] heeft in 1965 de [[Bisschoppensynode]] als een bijzondere vorm van synode opgericht.

== Etymologie ==
Het woord synode is afgeleid van het samengestelde [[Grieks]]e woord σύνοδος (''sunodos''), dat ‘samen op weg’ betekent, van σύν (''sun'') = samen, ὁδός (''hodos'') = de weg.

== Katholieke synodes ==
De eerste synodes werden gehouden in het [[Midden-Oosten]] rond het midden van de 2e eeuw, naar aanleiding van het probleem van het [[montanisme]].

In de tweede helft van de 2e eeuw behandelden de synodes het feest van [[Pasen]].

Tot dan toe werden enkel bisschoppen uitgenodigd; nadien werd afgestapt van die gewoonte en werden ook priesters en diakens uitgenodigd; enkel de bisschoppen hadden stemrecht. Bovendien mochten in de vroegste synodes de bisschoppen zitten, terwijl de priesters, diakens en leken recht moesten blijven staan.

=== Deelnemers ===
Tot in de 2e eeuw namen er enkel [[bisschop]]pen deel aan een synode. Nadien werd afgestapt van die gewoonte en werden ook priesters en diakens uitgenodigd; enkel de bisschoppen hadden stemrecht. Bovendien mochten in de vroegste synodes de bisschoppen zitten, terwijl de priesters en diakens recht moesten blijven staan. 

In latere (vooral in het Westen en in de oecumenische) synodes was vaak ook de keizer of koning van het betrokken land (als leek) aanwezig.

Mettertijd  mochten de priesters, diakens en leken ook mee de canons ondertekenen, evenwel met andere bijgevoegde woorden.

De [[Oecumenische concilies|oecumenische]] synodes werden vaak voorgezeten door de paus of zijn legaten. De beslissingen werden vaak bekrachtigd door de paus en/of de keizer; de invloed van de keizer vermindert in de latere eeuwen. De genodigden zaten vaak in een cirkel met de heilige Schrift in het centrum ervan.

In 2021 heeft paus Franciscus een meerjarig synodaal proces in gang gezet waarbij ook leken, godgewijden, diakens en priesters betrokken zijn. Deze deelnemers mochten aan kleine tafels in de [[Paus Paulus VI Aula]] aanzitten. De eerste zitting van de gewone algemene vergadering van deze bisschoppensynode vond van 4 tot en met 29 oktober 2023 plaats. Namens de [[Nederlandse Bisschoppenconferentie]] was [[Ted Hoogenboom]], hulpbisschop van [[Aartsbisdom Utrecht (rooms-katholiek)|Utrecht]] vertegenwoordigd.<ref name="Ted">[https://www.rkkerk.nl/mgr-hoogenboom-kijkt-uit-naar-deelname-aan-bisschoppensynode-voor-een-synodale-kerk-communio-participatio-missio/ Mgr. Hoogenboom kijkt uit naar deelname aan Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk, communio, participatio, missio’]; [https://www.rkkerk.nl/mgr-hoogenboom-kijkt-uit-naar-deelname-aan-bisschoppensynode-voor-een-synodale-kerk-communio-participatio-missio/ Gearchiveerd] d.d. 1 april 2024</ref> Deze leidde tot het document ''Een synodale kerk op zending''.<ref>{{pdf}} [https://www.synod.va/content/dam/synod/assembly/synthesis/dutch/2023.10.28-DUTCH-Synthesis-Report.pdf XVI Gewone Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode, Een Synodale Kerk op Zending], 29 oktober 2023.</ref>
Aan het eind van de synodale vergadering greep de paus terug op het uiteindelijke doel van de Synode: 'De Heer zal ons leiden en helpen een meer synodale en missionaire Kerk te zijn, een Kerk die God liefheeft en de vrouwen en mannen van onze tijd dient, voortgaande iedereen de troostende vreugde van het Evangelie te brengen.'

=== Belangrijke katholieke synodes ===
* [[Synode van Elvira]] (306)
* [[Concilie van Arles (314)|Synode van Arles]] (314)
* [[Synode van Egypte]] (320)
* [[Eerste Concilie van Nicea|Oecumenische synode van Nicea]] (325)
* [[Concilie van Sardica|Synode van Sardica]] (343)
* [[Synode van Alexandrië]] (362)
* [[Concilie van Constantinopel I|Oecumenische synode van Constantinopel]] (381)
* [[Concilie van Carthago|Synode van Carthago]] (418)
* [[Concilie van Efeze (431)|Oecumenische synode van Efeze]] (431)
* [[Synode van Toledo]] (447)
* [[Concilie van Efeze (449)|Synode van Efeze]] (449)
* [[Concilie van Chalcedon|Oecumenische synode van Chalcedon]] (451)
* [[Synode van Orange]] (529)
* [[Concilie van Constantinopel II|Oecumenische synode van Constantinopel]] (553)
* [[Synode van Mâcon]] (585)
* [[Synode van Whitby]] (664)
* [[Synode van Hertford]] (673)
* Oecumenische synode van Constantinopel (680)
* Synode van Trullo (Quinisext) (692)
* [[Synode van Frankfurt]] (794)
* Oecumenische synode van Nicaea (787)
* [[Synode van Aken]] (799)
* [[Synode van Tours]] (813)
* [[Synode van Mainz]] (813)
* [[Synode van Aken (816)]]
* [[Synode van Chelsea]] (816)
* [[Synode van Thionville]] (821)
* Oecumenische synode van Constantinopel (869)
* [[Kadaversynode]] (897)
* [[Synode van Thionville]] (1004)
* [[Synode van Sutri]] (1046)
* [[Pauselijke synode]] (1075)
* [[Synode van Clermont]] (1095)
* [[Synode van Rath Bresail]] (1111)
* Oecumenische synode van Lateranen (1123)
* Oecumenische synode van Lateranen (1139)
* [[Synode van Kells]] (1152)
* [[Synode van Cashel]] (1172)
* Oecumenische synode van Lateranen (1179)
* Oecumenische synode van Lateranen (1215)
* Oecumenische synode van Lyon (1245)
* Oecumenische synode van Lyon (1274)
* Synode van Wenen (1311)
* [[Synode van Campen]] (1383)
* Synode van Pisa (1409)
* Oecumenische synode van Konstanz (1414 tot 1418)
* Synode van Bazel (1431 tot 1439)
* Oecumenische synode van Firenze (1439)
* Synode van Lateranen (1512 tot 1517)
* Oecumenische synode van Trente (1545 tot 1563)
* [[Synode van Jeruzalem]] (1672)
* [[Synode van Pistoia]] (1786)
* [[Synode van Shanghai]] (1924)
* [[Synode van Rome]] (1980)
* [[Amazonesynode]] (2019)
* [[XVI Gewone Algemene Vergadering van de Bisschoppensynode]] (2023).<ref name="Ted" /><ref group=noot>{{en}} [[:en:Sixteenth Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops|Sixteenth Ordinary General Assembly of the Synod of Bishops]] Engelstalige wikipedia</ref><ref group=noot>{{de}} [[:de:Weltsynode|Weltsynode]] Duitstalige wikipedia</ref>

== Protestantse synodes ==
Sommige protestantse kerken kennen verschillende "niveaus" van synodes.<ref> Dirk van der Bauwhede, ''Protestantse terminologie'', in: Brugge in de Geuzentijd, Brugge, 1982. </ref> Op landelijk niveau heeft men dan een ''generale'' synode, en op regionaal (bijvoorbeeld provinciaal) niveau zogenaamde ''particuliere'' synodes.  In de [[Nederlandse Hervormde Kerk]] (die in 2004 is opgegaan in de [[Protestantse Kerk in Nederland|PKN]]), werden deze regionale synodes provinciale kerk''vergaderingen'' genoemd. Voorts kan het gebied van een particuliere synode nog onderverdeeld zijn in meerdere ''classes'' (enkelvoud: ''classis'').

Ook [[Congregationalisme|congregationalistische kerken]] kunnen een synode bijeenroepen. In tegenstelling tot synoden van andere protestantse kerken, kan een synode van congregationalistische kerken uitsluitend adviseren en niet opleggen dan wel afdwingen.

=== Enkele belangrijke protestantse (generale) synodes ===
Indien zonder toelichting, dan betreft het een synode van de [[Nederduits Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|Nederduits Gereformeerde Kerk]] resp. de [[Nederlandse Hervormde Kerk (hoofdbetekenis)|Nederlands-Hervormde Kerk]].
*[[Synode van Parijs]] (1559)
*[[Convent van Wezel]] (1568)
*[[Synode van Emden]] (1571)
*[[Synode van Dordrecht (1574)]]
*[[Synode van Dordrecht (1578)]]
*[[Synode van Middelburg (1581)]]
*[[Synode van Den Haag]] (1586)
*[[Synode van Dordrecht]] (1618-1619)
*[[Synode van Westminster]] (1643-1649)
*[[Synode van Overijssel]] (1652)
*[[Synode van Middelburg (1896)]]
*[[Synode van Assen]] (1926) van de [[Gereformeerde Kerken in Nederland]]
*Synode 1944 van de [[Gereformeerde Kerken in Nederland]]
*[[Synode van Amsterdam]] (1945)

== Bronnen ==
* Charles Joseph Hefele, ''A History of the Christian Councils'', 2nd Ed., Edinburgh (1883)

== Zie ook ==
* [[Seend (kerkrecht)|Seend]]
* [[Oecumenische concilie]]

{{Appendix|2=
'''Bronnen'''
* {{en}} [https://www.synod.va/en.html Synode 2021 2024];
----
'''Noten'''
{{References|group=noot}}
----
'''Referenties'''
{{References}}
}}

{{Navigatie christendom}}

[[Categorie:Katholicisme]]
[[Categorie:Protestantisme]]
[[Categorie:Synode| ]]