Brontekst bekijken van Sint-Pietersvloed

{{Infobox stormvloed
| Afbeelding        = Juist 1805.jpg
| Onderschrift      = De opdeling van Juist
| Naam              = Sint-Pietersvloed
| Jaar              = [[1651]]
| Datum             = 
| Regio             = Nederland en Duitsland
| Doden             = 
}}
De '''Sint-Pietersvloed''' (Duits: ''Petriflut'') was de benaming voor twee verschillende [[stormvloed]]en die in [[1651]] de kusten van [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] en [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]] troffen en voor grote overstromingen zorgden. Bij de eerste (22 februari) werd het Waddeneiland [[Juist (eiland)|Juist]] in twee delen gespleten. Bij de tweede (4-5 maart) liep [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] onder.

De twee rampen werden vroeger verward met elkaar omdat [[Noord-Duitsland]] en sommige Nederlandse gewesten nog de [[juliaanse kalender]] gebruikten terwijl [[Holland (hoofdbetekenis)|Holland]], [[Graafschap Zeeland|Zeeland]] en andere Nederlandse gewesten in 1582 op de [[gregoriaanse kalender]] waren overgegaan.

Het jaar 1651 was echt een rampjaar wat betreft overstromingen. Zo braken ook in de nacht van 25 op 26 januari in Nederland op verschillende plaatsen de dijken door. Vooral Oost-Nederland werd toen getroffen.

== De stormvloed op 22 februari 1651 ==
De stormvloed die op [[22 februari]] 1651 de kust van de [[Oost-Friesland|Oost-Friese]] [[Waddenzee]] trof veroorzaakte duizenden dodelijke slachtoffers; volgens sommige bronnen waren het er zelfs 15.000.

De duinen van de Waddeneilanden [[Juist (eiland)|Juist]] en [[Langeoog]] werden doorbroken en Juist werd in twee delen gedeeld; pas in 1932 zouden de twee delen weer herenigd worden.<ref>{{de}} [https://web.archive.org/web/20090620004043/http://www.nordsee-net.de/juist.html Nordsee-net - Nordseeinsel Juist ]</ref> Het westelijke deel van het eiland [[Buise]] (tussen Juist en [[Baltrum (eiland)|Baltrum]]), dat al bij de [[Sint-Marcellusvloed (1362)|Sint-Marcellusvloed]] (1362) in twee delen was gebroken, verdween onder water (volgens sommige bronnen gebeurde dit echter pas in 1690). De fundamenten van de kerk van Juist werden overspoeld, waardoor de kerk in 1662 instortte.<ref>{{de}} ''Baedeker Allianz Reiseführer: Deutsche Nordseeküste''. Karl Baedeker Verlag, Ostfildern 2007, {{ISBN|3-8297-1150-6}}</ref>

De kustplaatsen [[Dornum]]ersiel, [[Accumersiel]] en [[Altensiel]] werden verwoest door de stormvloed. Het water bereikte de kerk[[terp]] van [[Holtgast|Fulkum]], waar veel lijken begraven werden.<ref>{{de}} {{cite web|url=http://www.hg-hunger.de/geschichte/1600/unten.htm|title=Holtgaster Geschichtsbuch − 1600 bis 1700|publisher=Heimat- u. Verkehrsvereins Holtgast e. V.|accessdate=2009-04-08}}</ref> Het water kwam zo ver landinwaarts dat ook het [[Altes Land]], in het achterland van [[Hamburg (hoofdbetekenis)|Hamburg]], overspoeld werd. Het meertje Gutsbrack in het Altes Land is hier nog een overblijfsel van.<ref>{{de}} {{cite web|url=http://www.hamburg.de/geotope/145016/gutsbrack-start.html|title=Gutsbrack|publisher=hamburg.de GmbH & Co. KG|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120729132420/http://www.hamburg.de/geotope/145016/gutsbrack-start.html|archivedate=2012-07-29}}</ref>

== De stormvloed op 4-5 maart 1651 ==
De stormvloed van 4-5 maart trof de Nederlandse [[Zuiderzee (hoofdbetekenis)|Zuiderzee]]kust en gold als de zwaarste in 80 jaar. Onder meer [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] liep onder.

=== Amsterdam ===
[[File:Jan Asselijn - De doorbraak van de Sint Anthonisdijk in Amsterdam.jpg|thumb|Breuk in de Sint Anthoniesdijk van maart 1651 ([[Jan Asselijn]], 1651)]] 
Aan de oostkant van [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] braken de [[Sint Antoniesdijk]], [[Zeeburgerdijk]] en [[Diemerzeedijk]]. Hierdoor overstroomde de pas drooggemaakte [[Watergraafsmeer]]-polder en kwam een groot deel van Amsterdam onder water te staan. Het water stroomde zelfs door de [[Nieuwendijk (Amsterdam)|Nieuwendijk]] en [[Warmoesstraat (Amsterdam)|Warmoesstraat]] in hartje Amsterdam.<ref>Marijke Carasso-Kok, [[Willem Frijhoff|W. Frijhoff]], Nienke Huizinga, M. Prak, Ester Wouthuysen en Wiard Krook, ''Geschiedenis van Amsterdam''. Uitgeverij Boom, 2005</ref>

In de Zeeburgerdijk werd twee gaten geslagen, waardoor twee plassen ontstonden in wat nu de [[Indische Buurt (Amsterdam)|Indische Buurt]] is, de "Groote Braak" of Sint-Jorisbraak (gedempt in 1723) en de kleinere "Braak" (gedempt in 1714).<ref>[http://www.zeeburgerdijk-oost.nl/zbdo/zeeb2.htm Zeeburgerdijk]</ref> Door de dijkdoorbraak werd ook het nog bestaande meertje [[Nieuwe Diep (Amsterdam)|Nieuwe Diep]] gevormd.

In de Watergraafsmeer kwamen vijf inwoners om. Na de ramp begon men de Watergraafsmeer opnieuw droog te leggen. Een onbekende dichter schreef:

:Oude Meer, gij zult herrezen
:Uit de wilde watervloed
:'k Wil van U bewoner wezen
:Want Uw landstreek is zo goed.

Een jaar na de overstroming was de Watergraafsmeer weer geheel droog. Op 15 juli 1652 trok een feestelijke optocht door de Watergraafsmeer om dit te vieren.

=== Elders in Nederland ===
Ook elders in Nederland veroorzaakte de Sint-Pietersvloed een ramp. In [[Scheveningen]], [[Katwijk (Zuid-Holland)|Katwijk]] en [[Den Helder]] werden huizen weggeslagen en de nieuwe dijk tussen Amsterdam en [[Haarlem (hoofdbetekenis)|Haarlem]] kon het water niet keren, waardoor de omgeving van Haarlem blank kwam te staan. Bij [[Edam]] bezweek een dijk.

Niet alleen Holland maar ook Noordoost-[[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]] en [[Groningen (provincie)|Groningen]] werden zwaar getroffen. De dijken rond het [[Dokkumergrootdiep]] braken, waardoor een [[Kolk (water)|wiel]] (ronde plas) ontstond, het [[Mallegraafsgat]] (officieel Mâlegraafsgat, ook wel Sint Pitersgat genoemd). Hierna kwamen er plannen om het Dokkumergrootdiep met een sluis af te sluiten. Ook het gebied rond de [[Dollard]] in Oost-Groningen had zwaar te verduren door de stormvloed.

== Externe links ==
* [https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/erfgoed-week-hoog/ De Sint-Pietersvloed op Erfgoed van de Week], www.amsterdam.nl
* [http://beeldbank.amsterdam.nl/beeldbank/indeling/grid?q_searchfield=maart_1651 Foto's van de Sint-Pietersvloed in de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam]
<br><br>
Digitalisering en Wiki opmaak: [[Terry van Erp]]
<br>
{{Appendix|2=
* [https://web.archive.org/web/20120729035103/http://www.amsterdam.nl/%404916/pagina/ Amsterdam.nl - Overstroming in de Watergraafsmeer]
* [http://www.zeeinzicht.nl/vleet/index.php?id=4543&template=template-vleetned&language=0&item=1651 ZeeInZicht: 1651]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://www.watergraafsmeer.net/historie/Histo_003.htm J.H. Kruizinga, "Dijken bij Diemen en Houtewael breken door", ''De Digital Meerbode'']{{dode link|datum=juli 2017 |bot=InternetArchiveBot }}
{{References}}
}}
{{Navigatie stormvloeden Nederland}}

[[Categorie:Overstroming in Friesland|1651]]
[[Categorie:Overstroming in Groningen|1651]]
[[Categorie:Geschiedenis van Oost-Friesland]]
[[Categorie:Geschiedenis van Amsterdam]]
[[Categorie:1651]]