Brontekst bekijken van Lijfstraf

[[Bestand:Prisoners whipped.jpg|thumb|Het gebruik van de [[zweep]] bij gevangenen in [[Delaware]], ca. 1907]]
[[Bestand:Schiffziehen als Ersatz für die Todesstrafe.jpg|thumb|Het trekken van een schip, het vegen van de straat en lijfstraffen, 1787]]
[[Bestand:Anckarström, Spöslitningen, Nordisk familjebok.png|thumb|Afbeelding van geseling uit het [[Nordisk familjebok]]]]
Een '''lijfstraf''' is een vorm van doelbewuste leedtoediening waarbij een persoon, al dan niet in het openbaar, lichamelijk ge[[pijn]]igd wordt, met het doel hem te bestraffen en/of zijn gedrag te veranderen. Hoewel [[vrijheidsberoving]] en [[terechtstelling]] eigenlijk de ultieme lijfstraffen zijn, worden die meestal als aparte categorieën beschouwd, en daarom blijven die hier verder buiten beschouwing.

== Soorten lijfstraffen ==
* stokslagen
* De [[tuchtroede|roede]] is – behalve een verzamelnaam voor harde instrumenten, zoals stokken – vooral het meervoudig equivalent van gebundelde twijgen of takken (zoals de berkenroeden in de Romeinse [[fasces]]), doorgaans op de blote huid toegediend en dan zeer pijnlijk.
* [[Zweep]]slagen worden toediend met een lederen riem, al dan niet met handvat. Een variant is de meervoudige zweep of gesel. Een zware, vaak dodelijke [[zweep]] is de Russische [[Gesel|knoet]], die meerdere tongen heeft, evenals de [[geselkat]]. Vergelijkbare instrumenten zijn de Romeinse 'sc(h)orpio(en)', [[bullenpees]], [[karwats]] en [[sjambok]]. Dit wordt ook wel ranselen genoemd.
* [[Brandmerk]]en, brandwonden uitdrukkelijk bedoeld om een litteken na te laten, zodat een onuitwisbaar 'strafblad' wordt aangebracht, net als de onvrijwillige [[tatoeage]], die echter minder pijnlijk is
[[Bestand:JamesNayler-2.jpg|thumb|Geseling en [[schandpaal]] (1656)]]
* Het [[schandpaal|schandblok]]
* Verminking, zoals [[amputatie]] of afhakken van één of beide handen, voeten of oren, het uitsteken van een oog, het doorboren of afhakken van de tong
* Het gebruik van prikkelende of bijtende chemicaliën
* Gedwongen consumptie van onaangename/schadelijke stoffen, zoals een laxeermiddel [[wonderolie]]
* De [[Spaanse bok]], vroeger gebruikt om slaven af te ranselen 
* bij [[spitsroeden lopen]] wordt de tuchtiging (met roeden of zwepen) toegediend door gelijken
* [[Kielhalen]], zeelieden die met een touw onder de kiel van het schip werden doorgetrokken.
* [[Radbraken]]
* [[Vierendeling (straf)|vierendelen]] 
* [[Spaanse laarzen]]
* [[Duimschroef|duimschroeven]]
* [[pijnbank]]
* [[wipgalg]]

=== Kinderlijfstraffen ===
Een speciale categorie is de kinderlijfstraf, opgelegd door ouders of schoolpersoneel. Tot ver in de [[20e eeuw]] werd de lijfstraf voor kinderen algemeen beschouwd als een passend [[pedagogiek|opvoedkundig middel]].

Het Bijbelboek [[Spreuken]] (13:24 en 23:13-14), toegeschreven aan koning [[Salomo]] (ca. 1000 voor Chr.), adviseert ouders, op gepast moment een corrigerende tik uit te delen: "Wie zijn zoon de stok onthoudt, haat hem, wie hem liefheeft, tuchtigt hem", en: "Onthoud een kind geen onderricht, van stokslagen gaat het niet dood. Sla het met de stok, en je redt het van het dodenrijk".<ref>[[Spreuken]] 13:24 en 23:13-14, in de [[Nieuwe Bijbelvertaling]] uit 2004</ref>
In sommige christelijke kringen in Nederland en daarbuiten wordt dan ook geageerd vóór het recht op het uitdelen van de pedagogische tik.<ref>[https://web.archive.org/web/20131202222937/http://www.kerknieuws.nl/nieuws.asp?oId=16225 ‘Wie zijn kind liefheeft, spaart de roede niet’], kerknieuws.nl, 10 sep. 2009 (geraadpleegd 1 mei 2013); [https://www.welingelichtekringen.nl/boeken/33915/wie-zijn-kinderen-liefheeft-spaart-de-roede-niet.html ‘Wie zijn kinderen liefheeft, spaart de roede niet’], welingelichtekringen.nl, 8 nov. 2011 (geraadpleegd 1 mei 2013)</ref>

In [[1982]] bepaalde het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens|EHRM]] dat 'lijfstraffen' voor kinderen zonder toestemming van de ouders verboden zijn. Toch  is in 4 Europese landen het uitdelen van een 'pedagogische tik' nog toegestaan: [[België]], [[Italië]], [[Tsjechië]] en het [[Verenigd Koninkrijk]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/21/de-pedagogische-tik-hoe-verantwoord-is-een-mep/|titel=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/21/de-pedagogische-tik-hoe-verantwoord-is-een-mep/|bezochtdatum=|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|uitgever=|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230330082154/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11/21/de-pedagogische-tik-hoe-verantwoord-is-een-mep/|archiefdatum=2023-03-30}}</ref> Vooral van Britse (privé)kostscholen bestaat het beeld van [[Sadisme|sadistische]] schoolmeesters, hoewel lijfstraffen op openbare scholen sinds [[1986]] bij wet verboden is. Ook voor particuliere en onafhankelijke scholen is het sinds 1998 verboden lijfstraffen toe te dienen. In diverse landen van het [[Gemenebest van Naties]] zijn bepaalde lijfstraffen nog of opnieuw in zwang.

Kinderlijfstraffen konden onder andere bestaan uit:
* De [[tuchtroede]]
* De [[plak (lijfstraf)|plak]], een houten latje waarmee de opvoeder meestal op de uitgestrekte [[handpalm]]en of zelfs op de [[knokkel]]s van het gestrafte kind sloeg. Te vergelijken met het [[Spaanse rietje]], een buigzaam stokje of rietje, en met de [[liniaal]].
* [[Billenkoek]] is de verzamelnaam voor lijfstraffen op het [[bil (anatomie)|achterwerk]], ongeacht instrument (of blote hand) en eventuele -extra vernederende- ontbloting  van de billen of van het hele (onder)lijf.
* De [[pechvogel]]: De onderwijzer smeet een vilten vogel de klas in en beval de gestrafte die terug te brengen; zodra hij dit deed en de vogel aan de leraar presenteerde kreeg hij een tik op de handen met de plak of het Spaanse rietje.
* Thuis werden vaak allerlei huis-, tuin- en keukenvoorwerpen gebruikt om mee te slaan, zoals een broekriem, [[mattenklopper]], schoeisel. In diverse talen getuigen specifieke termen, zoals in het Engels ''booting'' en ''slippering'', en in het Frans ''[[savate]]'' - tevens de naam van een vechtsport- van een solide traditie, zelfs de uitdrukking een 'roede voor de eigen billen (laten) snijden'.

== Lijfstraffen in de Lage Landen ==
In de [[Lage Landen]] werden tot ongeveer [[1600]] ernstige misdaden gewoonlijk met een lijfstraf of met [[verbanning]] vergolden, soms in combinatie met een (geld)[[boete]]. In de [[middeleeuwen]] werden lijfstraffen vaak toegepast volgens het [[spiegelstraf]]-beginsel, waarbij de aard van de straf samenhing met het vergrijp (Bijbels oog om oog-beginsel of ruimer, bij wijze van 'poëtische gerechtigheid'). Dieven en straatschenders werden bijvoorbeeld [[brandmerking|gebrandmerkt]] om anderen voor hen te waarschuwen. Bij een geweldpleger werden de [[vinger]]s afgehakt, of de hele hand als het geweld tegen een gerechtsdienaar betrof. [[Valsemunter]]s werden levend gekookt (zoals hun minderwaardige [[muntspecie]]).

Andere lijfstraffen bestonden uit onder meer het uitsteken van [[menselijk oog|ogen]] (bij spionnen die 'te veel zien') of het afsnijden van de [[tong (anatomie)|tong]], een [[oor]] of [[lip]] en geseling.

De gevangenis diende tot 1600 slechts als huis van bewaring, waarin gevangenen wachtten op hun vonnis of straf. De lijfstraf geschiedde op gerechtelijk bevel (maar veelal zonder scheiding der machten), en werd uitgevoerd door de [[beul]]. In [[1854]] werden in [[Nederland]] de gerechtelijke lijfstraffen afgeschaft. 

== Lijfstraffen in islamitische traditie ==
In landen waar de [[sharia]] wordt gehanteerd, worden lijfstraffen ook in de [[21e eeuw]] nog toegepast voor delicten als het drinken van [[ethanol|alcohol]] en [[ontucht]] gepleegd door minderjarigen. De straffen variëren sterk, veelal kaderend in historisch-culturele en/of koloniale tradities, van stokslagen tot bloedens toe op het naakte achterwerk in [[Maleisië]] maar evengoed in (boeddhistisch) [[Thailand]] of [[Singapore]], tot tikken op de broek op [[Atjeh]] (Indonesië).
 
Precies de associatie met de islam kan van de lijfstraf een strijdpunt maken in de bredere controverse in religieus gemengde landen zoals [[Nigeria (land)|Nigeria]].

== Zie ook ==
* [[Doodstraf]]
* [[Gevangenisstraf]]
* [[Verbanning]]

== Voetnoten en externe links ==
{{Commonscatklein|Physical punishments}}
{{wikt klein}}
* [http://www.corpun.com/index.htm CorPun, een omstandige Engelstalige website over billenkoek en lijfstraffen in het algemeen]

{{Appendix}}

[[Categorie:Lijfstraf| ]]