Brontekst bekijken van Lagere en hogere wijdingen

[[Bestand:Priesterweihe 2006.jpg|thumb|upright=1.7|Een bisschop wijdt een priester volgens de [[Romeinse ritus]]]]
[[Bestand:Inwijding Sint-Annakerk 20-03-1949.jpg|miniatuur|Een bisschop wijdt een kerk in.]]'''Wijding''' is een gebeurtenis of [[ritueel|rituele]] handeling waardoor personen, plaatsen of zaken aan een [[godheid]] of [[hogere macht]] worden toegeheiligd. De wijding kan expliciet gebeuren, door wijdingshandelingen, of impliciet, waarbij een [[overlevering (verhaal)|overgeleverde]] of ervaren gebeurtenis wordt geïnterpreteerd als een wijding. Eventueel kan een impliciete wijding bevestigd worden door een expliciete. Alle of vrijwel alle [[religie]]s kennen de wijding van personen en plaatsen. Ook de wijding van voorwerpen komt veel voor, maar is minder algemeen. Wijding kan dienen om een algemene [[zegen]] af te smeken, maar kan ook veel specifieker zijn. Het gewijde kan bijvoorbeeld bestemd worden voor de [[eredienst]] of voor een bepaalde taak of [[Queeste (zoektocht)|queeste]].

== Christendom ==
In het [[christendom]] wordt wijding gebruikt om het gewijde te bestemmen voor de eredienst of om de [[genade (christelijk geloof)|genade van God]] over de betrokken personen of zaken af te smeken. Zo kan men bijvoorbeeld in het christendom gewijd worden tot [[diaken]], [[priester]] of [[bisschop]]. Het gebruik komt vooral voor in de [[Rooms-Katholieke Kerk]] en het [[oosters christendom]], en binnen het [[protestantisme]]. De wijding tot het priesterschap is een van de zeven [[katholicisme|katholieke]] [[sacrament]]en.

=== Katholieke Kerk ===
==== Personen ====
Een wijding is onuitwisbaar. Het is een kerkelijke bezegeling van een [[roeping (idee)|roeping]]. Een wijding is tegelijkertijd gave en opgave. Door de wijding zijn de wijdelingen gelijkvormig geworden met het beeld van [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Christus]], de hoogste en eeuwige priester. De priesterwijding is een [[sacrament]].

===== Graden =====
De wijding kent zeven graden of orden. Deze worden in 252 voor het eerst genoemd in een brief van [[paus Cornelius]]. Vier daarvan zijn lagere wijdingen, de laatste drie zijn de hogere wijdingen.

De '''vier lagere wijdingen''' (ook wel: ''kleine wijdingen'' of ''mindere orden'') zijn

#[[Ostiarius]] (deurbewaarder/[[koster (persoon)|koster]])
#[[Lector (liturgie)|Lector]] (lezer)
#[[Exorcist]] (bezweerder)
#[[Acoliet]] (misdienaar)
De '''drie hogere wijdingen''' (soms: ''grote wijdingen'') zijn
#[[Subdiaken]]
#[[Diaken]]
#[[Priester]]
De wijding tot [[bisschop]] wordt gezien als de volheid van het [[priesterschap]], en dus ingedeeld onder de noemer [[priester]]. Soms wordt de bisschopswijding apart genoemd, en dan zijn er acht wijdingsgraden. In de [[middeleeuwen]] gold bovendien de [[tonsuur]] ([[kruinschering]]) als een lagere wijding, waardoor het totale aantal op negen wijdingsgraden kon komen.

In het overgrote deel van de Katholieke Kerk zijn de vijf laagste wijdingsgraden (tot en met subdiaconaat) sinds het [[motu proprio]] ''[[Ministeria quaedam]]'' van [[Paus Paulus VI]] op 1 januari 1973 achterwege gelaten. <ref>{{en}}[http://www.ewtn.com/library/PAPALDOC/P6MINORS.HTM ''Ministeria quaedam''], [[Motu Proprio]] van [[Paus Paulus VI]], 15 augustus 1972</ref>  De wijdingen van lector en acoliet werden vervangen door de ‘aanstelling’. In plaats van het subdiaconaat, waarmee de wijdeling de verplichting tot het [[celibaat]] en tot het [[brevier]] aanging, kwam een extra gelofte van zuiverheid bij het ontvangen van de wijding tot diaken.

De [[Priesterbroederschap van Sint Petrus]] en een reeks andere instituten die in [[Communio (kerken)|communio]] met [[Heilige Stoel|Rome]] zijn verbonden, passen deze wijdingen nog toe. Ook de [[Priesterbroederschap St. Pius X]], dat veelal [[schisma]]tisch geacht wordt ten opzichte van het [[Vaticaanstad|Vaticaan]], heeft de eeuwenoude traditie aangehouden en dient de wijdingen nu nog op dezelfde manier toe als de Kerk vanouds.

===== Liturgie =====
De celebrant is de bisschop. Veelal vindt de wijding plaats in de hoofdkerk ([[kathedraal]]) van het bisdom. Kenmerkend voor de [[liturgie]], die ingepast wordt in een [[eucharistieviering]], zijn de keuze van de kandidaat of kandidaten, de beloften van de wijdelingen, het biddend inroepen van de [[voorspraak]] van de heiligen tijdens het zingen of uitspreken van de [[Litanie van alle Heiligen]] (de wijdeling ligt daarbij plat ter aarde), de handoplegging in stilte, het wijdingsgebed, de inkleding met liturgische gewaden, de eventuele zalving met het [[Heilig]] [[Chrisma]], overhandiging van de bij de functie behorende instrumenten (bijvoorbeeld [[miskelk]] en [[pateen]]) en de verwelkoming in deze of gene geestelijke stand.

==== Niet-sacramentele wijdingen van personen ====
Naast het sacrament van de wijding kent de Rooms-Katholieke kerk nog de [[Abt (abdij)|abtswijding]] (beter is te spreken van abtszegening) en de [[maagdenwijding]]. Dit zijn geen eigenlijke sacramenten, maar [[sacramentalia]]. Tot enige jaren na [[Vaticanum II]] (1962-1965) werden katholieke geestelijken alvorens priester te worden ook gewijd tot [[exorcist]], [[ostiarius|poortwachter]], [[lector]] en [[acoliet]]. Dit zijn de zogenaamde [[Lagere en hogere wijdingen|lagere wijdingen]] die heden aanzienlijk minder worden toegediend in de Kerk van de [[Latijn]]se [[ritus]]. In de oosterse ritus bestaan echter het [[subdiaken|subdiaconaat]], het lectoraat en enkele andere lagere wijdingen voort.

Een bijzondere en verschillend geïnterpreteerde wijding is die van de moeder die zojuist een kind gebaard heeft. Deze zogenaamde [[kerkgang]] of kerkengang heeft een karakter van dankzegging voor de goede [[bevalling]]. Door sommige vrouwen werd deze kerkgang als vernederend ervaren. De zegen van de priester moest afgesmeekt worden en zijn [[stola (liturgie)|stola]] moest geknield worden vastgehouden. Deze wijding was vrijwel verplicht. De kerk(en)gang is later vrijwel verdwenen, maar wordt door sommige vrouwen uit vrije wil nog gevolgd.

==== Andere wijdingen ====
Naast de wijding van personen worden ook het [[altaar (religie)|altaar]], luidklokken, de [[kerkgebouw|kerk]] (jaarlijkse gedachtenis hiervan: ''kerkwijding'' of ''[[Kermis#Geschiedenis|kermis]]''), het [[chrisma]], [[olijfolie|olie]], water (tot [[wijwater]]) en de [[parament]]en gewijd door een [[priester]] of [[bisschop]]. Tevens kan een wijding van een woonhuis door een geestelijke plaatsvinden. Op [[palmzondag]] worden palmtakjes gewijd ter herinnering aan het ''Hosanna'' waarmee de [[Joden]] [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Jezus-Christus]] ontvingen in [[Jeruzalem]]. Het [[graf]] van een gedoopte katholiek wordt voor de begrafenis gewijd door een geestelijke. Aan de [[Belgische Kust]] is de [[zeewijding]] een terugkerende traditie.

=== Oosters-orthodoxe en oudkatholieke kerken ===
De [[oosters-orthodoxe kerken]] en de [[Oudkatholieke Kerk]] geloven vrijwel hetzelfde als in de Rooms-Katholieke Kerk, en passen diaken-, priester- en bisschopswijdingen toe, evenals overige zegeningen en objectwijdingen.

=== Protestantisme ===
Het [[protestantisme]] kent niet de uitgebreide [[hiërarchie van de Rooms-Katholieke Kerk]] en andere oude christelijke stromingen, waardoor er een minder complex stelsel van wijdingen is. Ook worden wijdingsrituelen niet altijd als zodanig benoemd. Bovendien gelooft men veelal niet in een sacramentele [[apostolische successie]].

Twee stromingen binnen het protestantisme kennen wijdingen die vergelijkbaar zijn met de katholieke: 'herder' en bisschop: de [[Anglicaanse Kerk]] (pastor; bishop) en de [[Lutheranisme|Lutherse Kerk]] (Pfarrer; Landesbischof). De meeste gelovigen van deze stromingen hechten niet te veel waarde aan de sacramentele potentie van de wijdingen, maar zien ze eerder als zegeningen voor de hiërarchische structuur van hun kerken. Sommige anglicanen houden echter wel aan de [[apostolische successie]] vast.

== Zie ook ==
* [[Initiatie (antropologie)]]
{{Appendix}}
{{Navigatie sacramenten}}

[[Categorie:Wijding in de katholieke kerk| 1]][[Categorie:Sacrament in de katholieke kerk]]