Brontekst bekijken van Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart

{{Infobox boek
| naam                    = Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart
| orig titel              = 
| vertaler                = 
| afbeelding              = Sara burgerhart1.jpg
| onderschrift            = Sara Burgerhart, voorblad voor de 8e editie, 1891
| auteur                  = [[Betje Wolff]] en [[Aagje Deken]]
| kaftontwerp             = 
| taal                    = [[Nederlands]]
| reeks                   = 
| onderwerp               = 
| genre                   = Briefroman
| uitgever                = Isaac van Cleef
| uitgiftedatum           = 1782
| medium                  = 
| paginas                 = 410
| grootte_gewicht         = 
| isbn                    = 
| voorafgegaan            = 
| vervolg                 = 
| portaal                 = Literatuur
| illustraties            = 
| land                    = Nederland
| originele taal          = 
| originele uitgever      = Isaac van Cleef
| uitgiftedatum origineel = 
| grootte                 = 
| gewicht                 = 
| film                    = 
| vorigeboek              = 
| volgendeboek            = 
}}
De '''Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart''' (vaak aangeduid als: ''Sara Burgerhart'') is een [[briefroman]] die is geschreven door [[Betje Wolff]] en [[Aagje Deken]]. Het werk is uitgegeven in [[1782]] en wordt beschouwd als de eerste Nederlandse briefroman.<ref>{{Citeer boek
| achternaam = Dautzenberg
| voornaam = J.
| auteurlink = 
| medeauteurs = 
| datum = 
| titel = Literatuur, geschiedenis en leesdossier
| uitgever = Malmberg
| plaats = Den Bosch
| ISBN = 
| bezochtdatum = 
| pagina's = 2e druk, p. 100}}</ref>

==Achtergrond==
Het boek werd geschreven voor "Nederlandsche Juffers", jongedames, en het wilde tonen
<blockquote>"dat eene overmaat van levendigheid, en eene daar uit ontstaande sterke drift tot verstrooijende vermaken, door de Mode en de Luxe gewettigt, de beste Meisjes meermaal in gevaar brengen, om in de allerdroevigste rampen te storten, die haar veracht maken by zulken, die nimmer in staat zyn, om haar in goedheid des harten en zedelyke volkomenheid gelyk te worden; by zulken, die zy in 't licht stonden; by zulken, die het wrede vermaak hebben, om haar, reeds gevallen, dodelyk te grieven, of zich niet verwaardigen, zich immer in te laten met haar, die niet der Ondeugd, maar der Onbedagtheid ten prooije wierden."<ref>{{Citeer boek
| achternaam = Wolff & Deken
| datum = 1782
| titel = Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart
| pagina's = p. VIII
| URL = https://www.dbnl.org/tekst/wolf016hist01_01/wolf016hist01_01_0001.php
| bezochtdatum = 16 november 2014}}</ref></blockquote> 
Mogelijk verwees Wolff hier naar haar eigen negatieve jeugdervaringen.<ref>{{Citeer boek
| achternaam = Lodewick
| voornaam = H.J.M.F.
| auteurlink = Fernand Lodewick
| datum = 1976
| titel = Literatuur. Geschiedenis & bloemlezing, deel 1
| uitgever = Malmberg
| plaats = Den Bosch
| ISBN = 9020890727
| pagina's = p. 260}}</ref> 
Het verhaal beschrijft de belevenissen van het jonge meisje Sara Burgerhart. Ze verlaat het huis van haar schijnheilige tante, Zuzanna Hofland, en dreigt in handen te vallen van een schurk. Sara komt bijtijds tot bezinning en trouwt met de eerzame Hendrik Edeling. In het boek streeft Sara ernaar een zo goed mogelijke burger te zijn. Daarnaast staat het zelfstandig denken van de mens centraal, wat in het algemeen kenmerkend is voor het denken in de tijd van de [[Verlichting (stroming)|Verlichting]].

Het verhaal bestaat in totaal uit 175 brieven — waarvan er 44 van Sara zelf zijn en 35 aan Sara — geschreven door 24 personen, die allemaal een naam hebben die een toespeling bevat op hun karakter (bijvoorbeeld Burgerhart, haar toekomstige en voorbeeldige echtgenoot Hendrik Edeling, de onsympathieke mejuffrouw Slimpslamp, Charlotte Rien du Tout (Frans voor "helemaal niets") en Sara's goedaardige voogd Blankaart).

De twee schrijfsters hebben in de tweede druk van het boek zelf een [[Proloog (tekst)|proloog]] en een [[epiloog]] toegevoegd, waarin zij het lezerspubliek — in het bijzonder jonge meisjes — aansporen om zich goed te gedragen en lering te trekken uit het verhaal; het haken naar vermaak en avontuur wordt afgekeurd, huwelijk en tolerantie worden geprezen. Hoewel het boek zich kritisch toont over de "fynen", de overdreven vroom-christelijken uit die tijd, gaat er een sterk [[Moraal|moraliserende]] boodschap uit van het verhaal. Ook dit is typisch voor het denken van de Verlichting.

== Externe links ==
* [https://librivox.org/historie-van-mejuffrouw-sara-burgerhart/ ''Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart''], luisterboek op [[LibriVox]], voorgelezen door Carola Jansen
* [https://www.dbnl.org/tekst/wolf016hist01_01/ ''Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart''], volledige tekst van het boek op [[Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren|DBNL]]
* [https://delpher.nl/nl/boeken/view?coll=boeken&identifier=dpo:3711:mpeg21 Ingescande en full-text doorzoekbare versie] op [https://www.delpher.nl Delpher]. Download [https://delpher.nl/nl/boeken/view?coll=boeken&identifier=dpo:3711:mpeg21:pdf hier] als pdf (publiek domein).

{{Appendix}}

[[Categorie:Psychologische roman]]
[[Categorie:Nederlandstalige literatuur]]
[[Categorie:Briefroman]]
[[Categorie:18e-eeuwse roman]]
[[Categorie:Canon van Nederland]]
[[Categorie:Boek in het publiek domein]]