Brontekst bekijken van Geallieerden (Eerste Wereldoorlog)

[[Bestand:Triple Entente.jpg|thumb|Russisch affiche met de personificaties van de Triple Entente: Frankrijk, Rusland, Engeland]]
De '''geallieerden tijdens de Eerste Wereldoorlog''' waren de landen die gezamenlijk optraden tegen een bondgenootschap van landen die de Eerste Wereldoorlog waren begonnen, de [[centrale mogendheden]] genoemd. De kern van de geallieerden bestond uit het [[Derde Franse Republiek]], het [[Keizerrijk Rusland|Russisch Keizerrijk]] en het [[Britse Rijk]], die zich in 1907 via verdragen hadden verbonden in de [[Triple Entente]], daar sloten andere landen zich later tijdens de oorlog bij aan, zoals [[Japan]], [[Italië]] en de [[Verenigde Staten]], Rusland trok zich in 1917 terug. De later aangesloten geallieerden verschilden van de Entente door het feit dat ze zich niet middels een verdrag bij de Entente aansloten. De Verenigde Staten hadden de status van "''associated power''", niet van geallieerde.

De centrale mogendheden waren het [[Duitse Rijk]], [[Oostenrijk-Hongarije]], het [[Ottomaanse Rijk]] en [[Bulgarije]].

== Triple Entente ==
Voordat de Eerste Wereldoorlog begon, bestond de Entente uit drie landen. De [[Derde Franse Republiek]], het [[Keizerrijk Rusland|Russisch Keizerrijk]] en het [[Britse Rijk]]. Deze landen hadden in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog verdragen met elkaar gesloten, waardoor deze landen een bondgenootschp vormden.

* 1892: [[Frans-Russische Alliantie]], effectief van 1892 tot 1917.
* 1904: [[Entente Cordiale]], Verenigd Koninkrijk en Frankrijk tekenden een verdrag om hun belangen veilig te stellen.
* 1907: [[Verdrag van Sint-Petersburg (1907)|Anglo-Russische Entente]], een verdrag waarmee een reeks conflicten werd beëindigd dat de internationale geschiedenis inging als de '[[The Great Game|Great Game]]', en belangen van beide partijen veiligstelde.
Toen deze verdragen gesloten waren, was effectief de Triple Entente ontstaan. Elk land had zijn eigen verdrag met de ander en zo werd een driehoek gevormd. Deze verdragen vormden een blok tegen het andere bondgenootschap, de centrale mogendheden.

== Eerste Wereldoorlog ==
Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd het volgens afspraken in verdragen noodzakelijk, en een automatisme, dat landen die aangevallen werden, of zelf aanvielen, zich schaarden bij een van de twee machtsblokken. De keuze werd bepaald door de geopolitieke verhoudingen en de bereidheid tot vechten. Zo bleven [[België in de Eerste Wereldoorlog|België]] en Luxemburg in naam neutraal toen ze door het Duitse Rijk werden aangevallen.
;'Neutraliteit' van België
Volgens artikel 7 van het [[Verdrag van Londen (1839)]] was België neutraal: binnen de gegeven grenzen zou het voortdurend een onafhankelijke en onzijdige staat zijn en zich ook onzijdig opstellen jegens alle andere staten.{{refn|group=noot|België zal binnen de in de artikelen I, II en IV aangewezen grenzen eenen onafhankelijken en voortdurend onzijdigen Staat uitmaken. Het zal gehouden zijn dezelfde onzijdigheid jegens alle de andere Staten in acht te nemen.<ref name="Londen 1839">[https://wetten.overheid.nl/BWBV0006129/1839-06-08 Tekst Verdrag van Londen (1839)]. [https://web.archive.org/web/20221209192149/https://wetten.overheid.nl/BWBV0006129/1839-06-08 Gearchiveerd] op 9 december 2022.</ref>}} Het Verenigd Koninkrijk hanteerde de schending van het grondgebied van het neutrale België dan ook als ''[[casus belli]]'' tegen Duitsland. Officieel bleef België neutraal tot de ondertekening van het Verdrag van Versailles op 28 juni 1919, waarin Artikel 31 afschaffing van de Belgische neutraliteit betekende.<ref>Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "België. §5.9.2 De Eerste Wereldoorlog". Microsoft Corporation/Het Spectrum.</ref> Feitelijk sloot België zich echter bij de geallieerden aan toen op 4 augustus 1914 om 12:00 de Belgische koning Albert I een beroep deed op de steun van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland (de laatste twee waren reeds in oorlog met Duitsland sinds 3 respectievelijk 1 augustus en vormden met de eerste de Triple Entente) voor een 'gecoördineerde, gezamenlijke militaire actie'.<ref name="Tuchman">{{Cite book |last=Tuchman |first=Barbara |date=2014 |title=De kanonnen van augustus: de eerste oorlogsmaand van 1914 |url=https://books.google.nl/books?id=kB-KBAAAQBAJ |location=Amsterdam |publisher=Singel Uitgeverijen |chapter=9. 'Zurück in der Heimat vor die Blätter fallen' |isbn=9789029592826 |accessdate=7 augustus 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200924191717/https://books.google.nl/books?id=kB-KBAAAQBAJ|archiefdatum=2020-09-24}}</ref> Dit was enkele uren nadat Duitsland België om 6:00 's ochtends impliciet de oorlog had verklaard (door te zeggen 'wapengeweld' te gebruiken als de Duitse tocht door België op weerstand zou stuiten) en om 8:02 met troepen bij [[Gemmenich]] het Belgische grondgebied had geschonden.<ref name="Tuchman"/> De Duitse rijkskanselier [[Theobald von Bethmann Hollweg]] noemde de bepaling uit het Verdrag van Londen, na de Britse oorlogsverklaring aan Duitsland 's avonds op 4 augustus, 'alleen maar een vodje papier'.<ref name="Tuchman"/> De [[regering-De Broqueville I]] vestigde zich in ballingschap in [[Le Havre]] op het grondgebied van het geallieerde Frankrijk (oktober 1914–november 1918) in plaats van in een neutrale staat (zoals Zwitserland) of in een nog onbezet deel van België. Het Belgische leger onder persoonlijke leiding van koning Albert I werkte nauw samen met de Franse en Britse legers tegen het Duitse leger en de geallieerde troepen bewogen tijdens de oorlog vrijelijk over de Frans-Belgische grens. Dat het België en de andere geallieerden niet slechts te doen was om het herstel van het Belgische grondgebied van vóór de oorlog, blijkt voorts uit het feit dat artikelen 32–39 van het Verdrag van Versailles uitbreiding van het Belgische grondgebied met de [[Oostkantons]], [[Neutraal Moresnet]] en [[Neu-Moresnet|Pruisisch Moresnet]] ten koste van Duitsland/Pruisen bepaalden;<ref>{{en}} [https://net.lib.byu.edu/~rdh7/wwi/versa/versa2.html Tekst Verdrag van Versailles (1919)]. [https://web.archive.org/web/20220704112427/https://net.lib.byu.edu/~rdh7/wwi/versa/versa2.html Gearchiveerd] op 4 juli 2022.</ref> een schending van artikel 7 van het Verdrag van Londen – ook ondertekend door Pruisen – dat bepaalde dat België, binnen zijn gegeven grenzen, ook neutraal moest zijn ten opzichte van andere staten.<ref name="Londen 1839"/>

== Bondgenoten ==
{| class="vatop"
| style="padding-right:2em" |
Oorspronkelijke bondgenoten:
* {{RU-1914}} (tot 1917)
* {{FR-1870}}
* {{GB-1801}}
Erbij in 1914:
* {{RS-1882}}
* {{NP-OUD}}
* {{ME-1910}}
* {{JP-1870}}
* {{AD}}
* {{BE}} (''de facto'')
* {{LU}} (''de facto'')
| style="padding-right:2em" |
Erbij in 1915:
* [[Bestand:Flag of the Idrisid Emirate of Asir (1909-1927).svg|22px|Vlag van Emiraat Asir]] [[Emiraat Asir|Asir]]
* {{IT-1861}}
* {{SM}}
* [[Bestand:Flag of the Second Saudi State.svg|20px|rand|Vlag van Emiraat Nadjd en Hasa]] [[Emiraat Nadjd en Hasa|Nadjd en Hasa]]
Erbij in 1916:
* {{PT-1910}}
* [[Bestand:Flag of Hejaz 1917.svg|20px|rand|Vlag van Koninkrijk Hidjaz]] [[Koninkrijk Hidjaz|Hidjaz]]
* {{RO-1881}}
* {{GR-1832}}
| style="padding-right:2em" |
Erbij in 1917:
* {{US-1912}}
* {{TH}} (Siam)
* {{CU-1902}}
* {{LR}}
* {{CN-1912}}
* {{BR-1889}}
* {{PA}}
|
''Eraf'' 3 maart 1918 ([[Vrede van Brest-Litovsk]]):
* {{RU-1918}}
Erbij in 1918:
* {{GT}}
* {{AM-1918}}
* {{NI}}
* {{HT}}
* {{HN-1898}}
|}

== Zie ook ==
* [[Centrale mogendheden]]
* [[Triple Entente]]
* Het uitvoerige [[:en:Allies_of_World_War_I|engelstalige Wikipedia artikel]]
{{Appendix|1=alles|2=
{{References|group=noot}}
{{References}}
}}

[[Categorie:Eerste Wereldoorlog]]