Brontekst bekijken van Cistophorus

[[Bestand:Cistophorus Apollonis CdM.jpg|thumb|right|180px|Een ''cistophorus'' geslagen in [[Apollonis]] onder de regering van [[Eumenes III|Eumenes III Aristonicus]] ([[133 v.Chr.|133]]–[[130 v.Chr.]], [[Cabinet des Médailles]]).]]
De '''cistophorus''' ([[Oudgrieks]]: {{Polytonic|κιστοφόρος}} / kistophóros; Nederlands: '''cistofoor''') was de meest gangbare [[zilver]][[munt (betaalmiddel)|munt]] in [[Klein-Azië]] die onder andere in [[Efese]], [[Pergamon]] (vanaf ongeveer 180 v.Chr. werd aangemunt in die stad en een aantal andere steden die onder haar controle stonden), [[Laodicea aan de Lycus|Laodikeia]], [[Tralles]].

''Cistophori'' bleven nog bijna 200 jaar nadat het koninkrijk was nagelaten aan de [[Romeinse Republiek]] aangemunt worden en circuleren. De munten danken hun naam aan de afbeelding op de [[keerzijde]] van een heilige kist ([[Latijn]]: ''cista mystica'') met een daaruit opkronkelende slang die bij de [[Dionysus]]cultuur werd gebruikt. Op de [[voorzijde]] werd een [[boog (bouwkunde)|boogfoedraal]] of een door slangen omwonden [[drievoet]] of [[tempel]]. Het had een waarde van een [[tetradrachme]] (d.i. vier drachme), maar woog slechts zoveel als drie Attische [[drachme]]n (de belangrijkste standaard van die tijd). Bovendien is er bewijs dat men deze munten oppotte, waaruit men kan opmaken dat niet buiten het gebied dat door Pergamum werd gecontroleerd werd gebruikt. Men denkt daarom dat het in dit gebied werd overgewaardeerd.

[[Bestand:Augustus Cistophoric Tetradrachm RIC 0476.jpg|thumb|300px|left|Een cistophorus [[tetradrachme]] (11,74 g) met een gelauwerde buste van [[Gaius Iulius Caesar Octavianus (Augustus)|Gaius Iulius Caesar Octavianus]] en het omschrift IMP • CAESAR DIVI • F • COS VI • LIBERTATIS• P • R VINDEX • aan de [[voorzijde]] en aan de [[keerzijde]] het opschrift PAX en Pax met een ''[[caduceus]]'' aan de linkerkant en aan de rechterkant een slang die uit een ''[[cista mystica]]'' tevoorschijn komt omringd door een krans ([[28 v.Chr.]], geslagen in [[Efese]]).]]Wanneer de Romeinen zelf munt sloegen in [[Klein-Azië]] zouden ze vaak ook ''cistophori'' slaan. Zo kennen we ''cistophori'' (bijvoorbeeld uit [[Apameia]]) met [[Marcus Tullius Cicero]] afgebeeld toen deze ''[[proconsul]]'' was van de ''[[provincia]]'' [[Asia (Romeinse provincie)|Asia]]. De laatste "echte" ''cistophori'' geslagen door een Romein waren die van [[Marcus Antonius]]. Na hem zou [[Gaius Iulius Caesar Octavianus (Augustus)|Gaius Iulius Caesar Augustus]] gelijkaardige munten - die ook als ''cistophori'' worden aangeduid - laten slaan, maar wel in Romeinse stijl en met heersersportretten of tempelafbeeldingen.
[[Bestand:Syd 1197.jpg|thumb|275px|center|Een cistophorus tetradrachme (11,65 g) met een gelauwerde buste van Marcus Antonius met een ''[[Lituus (staf)|lituus]]'' eronder omkranst met [[klimop]] en bloemen (voorzijde) en een gedrapeerde buste van [[Octavia Thurina maior]] boven een ''cista'' geflankeerd door kronkelende slangen ([[39 v.Chr.]], geslagen in Efese).]]

==Antieke bronnen==
* [[Livius]], XXXVII.46, 58, XXXIX.7.
* [[Marcus Tullius Cicero|Cicero]], ''ad Att.'' II 6, XI 1.

==Referenties==
*[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Cistophorus.html {{Aut|P. Smith}}, art. Cistophorus, in {{Aut|W. Smith}} (ed.), ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'', Londen, 1875, p. 288.] (licht verouderd)
*[https://www.retrobibliothek.de/retrobib/seite.html?id=103493#Cistophoren art. Cistophoren], in ''[[Meyers Konversations-Lexikon]]''<sup>4</sup> 4 (1885-1892), p. 145.
*[https://web.archive.org/web/20041108214230/http://www.muenzen-lexikon.de/lexikon/k/pk090.html art. Kistophoren, Muenzen-Lexikon.de (2003).]

==Verder lezen==
* {{Aut|F.S. Kleiner - S.P. Noe}}, ''The early Cistophoric Coinage'', New York, 1977.
* {{Aut|D.M. Metcalf}}, ''The Cistophori of Hadrian'', New York, 1980.
* {{Aut|C.H.V. Sutherland}}, ''The Cistophori of Augustus'', Londen, 1970.

{{Navigatie Romeinse munteenheid}}

[[Categorie:Historische munteenheid]]
[[Categorie:Oud-Griekse munt]]
[[Categorie:Romeinse munt]]
[[Categorie:Geschiedenis van Ionië]]
[[Categorie:Zilveren munt]]