Brontekst bekijken van Buren (stad)

{{Infobox plaats in Nederland
| naam = Buren
| provincie = {{NL-vlag|Gelderland}}
| gemeente = {{NL-vlag|Buren}}
| kaart = 
| opp = 142,9
| woonplaatscode = 3372
| postcode = 4116
| netnummer = 
| bestandsnaam wapen = 
| lat_deg = 51
| lat_min = 54
| lat_sec = 38
| lon_deg = 5
| lon_min = 20
| lon_sec = 0
| detailkaart = Map NL - Buren - Buren.png
| detailkaartbijschrift = Locatie in de gemeente Buren
| image = Buren-076.jpg
| caption = Culemborgse of Huizenpoort
}}
'''Buren''' is een [[stad]] in de gemeente [[Buren (gemeente)|Buren]], in de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se [[provincie]] [[Gelderland (hoofdbetekenis)|Gelderland]].

De plaats is gelegen in de streek [[Neder-Betuwe (streek)|Neder-Betuwe]] en ligt centraal binnen de gemeente Buren, nabij de grotere plaatsen [[Tiel]] en [[Geldermalsen (plaats)|Geldermalsen]]. Buren telt {{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|3372}} inwoners ({{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Year}}).{{Statistiek woonplaats Nederland inwoners|TXT=Ref}} 

== Geschiedenis ==
{{Zie ook|Zie ook: [[Graafschap Buren]]}}
Buren verkreeg [[stadsrechten]] in [[1395]] van ridder [[Allard IV van Buren|Allard]], heer van Buren en Beusichem.

In 1435 begon hertog [[Arnold van Egmont]] met het beleg van Buren, de stad werd ingenomen en heer Willem van Buren werd verdreven, dit omdat hij zich tot vijand van de hertog had uitgesproken in 1418. De hertog was zo ingenomen met zijn verovering, dat hij de volgende befaamde uitspraak deed: ''Buuren zal men beste goede wezen'', echter, ironisch genoeg zou de Hertog in 1465 door zijn eigen zoon gevangen zijn genomen en naar Buren zijn overgebracht waar hij 6 jaar in gevangenschap zou leven.<ref>Wouter van Gouthoeven, Hollandsche Kronyke, blz 474-475</ref>

In [[1572]] sloot Buren zich aan bij de [[Unie van Dordrecht]]. in 1575 volgde het [[Beleg van Buren]] door [[Gilles van Berlaymont]].

De [[Vesting (verdedigingswerk)|vestingwerk]]en van Buren zijn nog grotendeels intact. Er zijn nog wallen, muren en één [[stadspoort]]; de Culemborgse- of Huizenpoort.

Buren mag zich ''[[Unie van Oranjesteden|Oranjestad]]'' noemen, vanwege de band met de [[Koninklijke familie van Nederland|koninklijke familie]]. [[Willem van Oranje]] trouwde er in 1551 in de [[Sint-Lambertuskerk_(Buren)|Sint-Lambertuskerk]] met [[Anna van Egmond (1533-1558)|Anna van Buren]]. [[Beatrix der Nederlanden|Prinses Beatrix]] en [[Willem-Alexander der Nederlanden|koning Willem-Alexander]] zijn hierdoor [[Graaf (titel)|gravin]] en graaf van Buren. De korenmolen op de wallen draagt dan ook de toepasselijke naam ''[[De Prins van Oranje (Buren)|De Prins van Oranje]]''. In het [[Oude stadhuis (Buren)|Oude Raadhuis]] op de Markt bevindt zich het "Museum Buren en Oranje"<ref>[http://www.museumburenenoranje.nl/ Museum Buren en Oranje]. [https://web.archive.org/web/20230520011557/http://www.museumburenenoranje.nl/ Gearchiveerd] op 20 mei 2023.</ref>. In Buren stond een van de grootste kastelen van Nederland het [[huis Buren]], waarvan de laatste bewoner [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik Hendrik]], [[prins van Oranje]] was. Het kasteel werd in de 19de eeuw stukje bij beetje gesloopt en ornamenten en bouwstenen werden verkocht. Stenen van het Burense kasteel zijn onder meer gebruikt bij de aanleg van de Hondsbossche Zeewering.
De stad Buren raakte in de loop der eeuwen ernstig in verval. Pas in 1946, met de komst van burgemeester Rudolf van Sandick, werd begonnen met de restauratie van de stad, die bijna een halve eeuw in beslag zou nemen. Restauratie-architect Kees Royaards maakte namens Monumentenzorg de plannen voor de restauratie, waarbij de middeleeuwse stad werd benaderd als een geheel, als een ensemble van monumenten, krotten en nieuwbouw. Het oorspronkelijke stratenplan uit 1395 werd behouden. Van Sandick en Royaards hebben, met steun van de inwoners, Buren van de sloop gered. Over de achtergronden van het restauratieproces verscheen in 2021 het boek 'De rijkdom van een arme stad' van Coosje Berkelbach en Menno Schenke.

De Oranjes gebruiken soms de schuilnaam [[Van Buren (schuilnaam)|Van Buren]] als ze incognito willen zijn. Laatstelijk gebeurde dat bij de [[Elfstedentocht]] van [[1986]], waaraan [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] meedeed onder de naam W.A. van Buren.

== Voorzieningen == 
In Buren bevinden zich onder meer een basisschool, De Koningin Beatrixschool, een aantal cafés/restaurants, een supermarkt en evenementenlocatie De Prinsenhof.

Voor de sportvoorzieningen zijn er: voetbalvereniging [[SV Buren]] en een tennisvereniging.

== Openbaar vervoer ==
De volgende buslijnen rijden door de stad Buren: 
* Lijn 46 Tiel - Kerk Avezaath - Erichem - '''Buren''' - Asch - Zoelmond -  Beusichem - Culemborg (streekbus)
* Lijn 440 Tiel - Lienden - Ommeren - Ingen - Eck en Wiel - Maurik - Asch - '''Buren''' - Kerk Avezaath - Tiel (streekbus)

== Musea ==
In Buren zitten meerdere musea.
* [[Marechausseemuseum]], gevestigd in het voormalige [[Koninklijk Weeshuis (Buren)|Koninklijk Weeshuis]]
* automuseum Visscher Classique
* Museum Buren en Oranje

== Monumenten ==
[[Bestand:Buren, vestingwerken met toren van de Sint-Lambertuskerk RM11329 foto4 2016-10-05 10.47.jpg|Buren, vestingwerken met toren van de Sint-Lambertuskerk|thumb]]
Een deel van Buren is een beschermd stadsgezicht, met historische gebouwen als de korenmolen [[De_Prins_van_Oranje_(Buren)|De Prins van Oranje]], de [[Sint-Lambertuskerk (Buren)|Sint-Lambertuskerk]], het Weeshuis, het [[Oude stadhuis (Buren)|Oude Stadhuis]] (met Museum Buren en Oranje), de [[Culemborgsepoort|Culemborgse poort]] en de stadswallen met de muurtoren. De stad Buren telt [[Lijst van rijksmonumenten in Buren (plaats)|ruim 100 rijksmonumenten]] en [[Lijst van gemeentelijke monumenten in Buren (plaats)|55 gemeentelijke monumenten]].

== Geboren in Buren ==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Filips Willem van Oranje]] (1554-1618), oudste zoon van [[Willem van Oranje]] en diens eerste vrouw [[Anna van Egmont (1533-1558)]]
* [[Sibylle van Griethuysen]] (1621-1699), dichteres
* [[Van Goor|Gerrit Benjamin van Goor]] (1816-1871), uitgever
* [[Gerardus van Koeverden]] (1882-1962), politicus
* [[Gerard de Kruijff]] (1890-1968), ruiter
* [[Leo Schoots]] (1945-2019), politicus
* [[Diederik Nomden]] (1975), muzikant

== Zie ook ==
* [[Lijst van straten in Buren]]

== Externe links ==
* [http://www.buren.nl/ Website gemeente Buren]
* [http://www.burenstad.nl Website stad Buren]
* [http://www.regiocanons.nl/gelderland/buren De geschiedenis van Buren is in digitale vorm opgenomen in de regiocanons]
<br><br>
Digitalisering en Wiki opmaak: [[Terry van Erp]]
<br>
{{Appendix}}
{{Navigatie Oranjesteden}}

[[Categorie:Geografie van Buren (Gelderland)]][[Categorie:Plaats in Gelderland]][[Categorie:Beschermd stadsgezicht in Nederland]]