Brontekst bekijken van Brabants

{{Zie dp}}
{{Infobox Nederlands dialect
| dialect = Brabants
| kaart = Nederlands-brabants.png
| gebied = [[Nederland]] en [[Vlaanderen|België]]
| taalgebied = [[Noord-Brabant]], Zuid-[[Gelderland]], [[Vlaams-Brabant]], [[Brussels Hoofdstedelijk Gewest]], [[Antwerpen (provincie)|provincie Antwerpen]], gebieden in [[Oost-Vlaanderen]], [[Limburg (Belgische provincie)|Belgisch]] en [[Limburg (Nederlandse provincie)|Nederlands Limburg]]
| aantal sprekers = 
| streekdialecten = [[Zuid-Brabants|Vlaams-Brabants]], [[Noord-Brabants]], [[Oost-Brabants]], [[Noordwest-Brabants|West-Brabants]]
| stadsdialecten = [[Antwerps]], [[Brussels (dialect)|Brussels]], [[Bergs (Bergen op Zoom)|Bergs]], [[Leuvens]]
| portaal2 = Nederlands
}}
[[Bestand:Brabants.png|thumb|<center> --'' '''DE BRABANTSE DIALECTEN''''' -- <br />Verbreiding van het Brabants volgens [[Jo Daan]]]]
In de [[taalkunde]] en de [[dialectologie]] verstaat men onder het '''Brabants'''  het vaakst een groep [[Nederfrankisch]]e [[variëteit (taalkunde)|variëteiten]] waartoe het grootste deel van de [[Nederlandse dialecten|dialecten]] behoort die van oudsher worden gesproken in grote delen van de [[Nederland]]se provincie [[Noord-Brabant]] en in de [[België|Belgische]] provincies [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]] en [[Vlaams-Brabant]], alsook in de [[Oost-Vlaanderen|Oost-Vlaamse]] [[Denderstreek]] (met als stedelijke centra [[Geraardsbergen]], [[Aalst (Oost-Vlaanderen)|Aalst]], [[Ninove]] en [[Dendermonde]]), het [[Waasland]], in [[Zeeland (provincie)|Zeeland]] daarop aansluitend het dialect van het land van [[Hulst (stad)|Hulst]] in het oosten van [[Zeeuws-Vlaanderen]] en in [[Gelderland]] de dialecten in het [[Land van Maas en Waal]], de [[Bommelerwaard]] en de westelijke [[Betuwe]].

Volgens een ruimere, alternatieve definitie vallen onder Brabants ook de volgende regionale grensgebieden:
* het [[Kleverlands]], de dialecten in het [[Rijk van Nijmegen]], de [[Overbetuws|Overbetuwe]] en de [[Liemers (dialect)|Liemers]] in Zuid-Gelderland, de dialecten in het [[Land-van-Cuijks|Land van Cuijk]] in Noordoost-Brabant, de [[Brabants-Limburgse overgangsdialecten|overgangsdialecten]] in het noorden van [[Limburg (Nederlandse provincie)|Nederlands Limburg]], alsmede ook die in het [[Kreis Kleve|Land van Kleef]] en de [[Kreis Wesel|regio Wezel]] over de grens in Duitsland;
* het dialect van westelijk [[Limburg (Belgische provincie)|Belgisch-Limburg]];
* het [[Gents]].

Het Brabants en het [[Hollands (dialect)|Hollands]] zijn de twee meest gesproken varianten van wat in de taalkunde wel als het "[[Nederlands]] in brede zin" geldt.  Van alle vormen van het Nederfrankisch zijn deze twee dialectgroepen vanaf de 16de eeuw ook het bepalendst geweest voor de uiteindelijke vorming van het [[Standaardnederlands]].

==Kenmerken==
====Grammatica====
=====Het gebruik van "gij"=====
Een belangrijk kenmerk van het Brabants is het [[persoonlijk voornaamwoord]] ''gij'', dat in het [[Hollands (dialect)|Hollands]] het [[equivalent (taalkunde)|equivalent]] ''jij'', in het [[Vlaams]] het equivalent ''jie'' en ''hie'' en in het [[Limburgs]] de equivalenten ''de'', ''doe'', ''dich'' en ''diech'' heeft. Typerend is ook de vorming van [[verkleinwoord]]en door middel van het [[suffix]] ''-(s)ke'' en de typische [[vervoeging]] na ''gij''. Het oude Zuid-Nederlandse ''waart gij'' wordt in het Brabants soms ''waarde (gij)'' (NB ''gij waart'') - waarbij ''gij'' na de persoonsvorm nogmaals wordt toegevoegd indien men nadruk wil leggen (een voorbeeld van [[Tautologie (stijlfiguur)|tautologie]]) - en ''hebt gij'' wordt in het Brabants soms ''hedde (gij)''. Ten onrechte wordt de uitgang -''de'' in ''hedde gij'' gezien als een overblijfsel van het [[Middelnederlands]]e persoonlijk voornaamwoord voor "jij", ''du''<ref>In bijna alle andere [[Indo-Europese talen]] dan het Nederlands en [[Engels]] zijn [[cognaat (taalkunde)|cognaten]] van deze vorm nog wel volop gangbaar.</ref>, terwijl het alleen een [[Assimilatie (taalkunde)|geassimileerde]] vorm van het persoonlijk voornaamwoord ''gij'' betreft. (taalhistorisch: [Mndl] ''komt ghi'' = [[enclise|enclitisch]] ''komdi'' > [N-Brab] "komde"). De [[Declinatie (taalkunde)|verbogen]] vormen van'' gij'' verschillen per dialect, bv. voorwerpsvormen, waaronder: ''Oe'' (onder andere Middenbrabants), (''J)ou'' of ''U''.

=====Woordgeslachten=====
Net zoals de rest van de Zuid-Nederlandse dialecten en het [[Duits]] kent het Brabants een duidelijke onderverdeling van de substantiva in drie [[Geslacht (taalkunde)|woordgeslachten]]. Dit blijkt uit de verbuiging van de lidwoorden, aanwijzende en bezittelijke voornaamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.

Verder krijgen mannelijke eigennamen en weekdagen een lidwoord wanneer ze niet verder worden gepreciseerd:
*den Tom, de Michaël—maar Tom De Valck en Michaël Van Brussel
*den dinsdag, de woensdag—maar volgende dinsdag, komende woensdag

=====Fonetica=====
In tegenstelling met het Hollands blijft het Brabants het verschil maken tussen stemloze ''ch'' [ç] en stemhebbende ''g'' [ɣ] behalve aan het einde van een woord. Dus bijvoorbeeld ''rusti'''g''''' (met [ç]) alterneert met ''rusti'''g'''e'' (met [ɣ]), maar ''la'''ch''''' en ''la'''ch'''en'' hebben dezelfde [ç]-klank. (Vergelijk met Hollands [x] of [χ] in al deze woorden.)

=====Andere verschillen=====
Waar in het Standaardnederlands bij voorkeur ''dan'' gebruikt wordt na een [[Trappen van vergelijking|vergrotende trap]], gebruikt het Brabants (net als het [[Duits]]) ''als'': ''meer als, rijker als, ...'' enz. Dit laatste is  echter nog steeds incorrect Nederlands en een bekend probleem onder docenten Nederlands op scholen met leerlingen die het Brabantse dialect spreken. Het woord ''eens'' wordt ook niet zelden verkort tot ''es/is''.

==Gebruikelijke indelingen==
Men deelt het Brabants traditioneel in drie hoofdmoten op: het [[Noordwest-Brabants|West-Brabants]], het [[Oost-Brabants]] en het [[Zuid-Brabants]].

[[Jo Daan]]<ref>{{nl}} {{en}}Jo Daan en D. Blok 1969, ''Van Randstad tot Landrand''. Bijdragen en Mededelingen der Dialectcommissie van de KNAW XXXVI, Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, Met krt en grammofoonpl. (= Toelichting op kaartblad X-2 'Dialect en Naamkunde - Dialects and Onomastics', Atlas van Nederland, Staatsdrukkerij, 1963-1980)</ref> trok in haar beroemde indeling der Nederlandse dialecten gemakshalve een dialectgrens tussen Noord- en Zuid-Brabants, die geheel gelijk liep met de landsgrens. De term "Brabants" was bij haar gereserveerd voor het Brabants in België, voor het Nederlandse deel gebruikte zij "[[Noord-Brabants]] en [[Brabants-Limburgse overgangsdialecten|Noord-Limburgs]]" en maakte daarin geen verschil tussen Oost- en West-Brabants. De grens tussen Noord-Limburgs en Noord-Brabants was de [[diftongering]]lijn (''ij/ie'', ''ui/oe'').

De dialecten van de [[Bommelerwaard]], de [[Betuwe]], het [[Land van Maas en Waal]], Noord-Limburg en de [[Liemers (streek)|Lijmers]] zijn zeer verwant met het Brabants in ruime zin, maar worden daar om formeel-bestuurlijke redenen – de streken behoren tot Gelderland – als regel toch niet toe gerekend. 

Volgens een alternatieve indeling worden de dialecten in het noorden van Nederlands Limburg, de oostelijke [[Betuwe]], de [[Liemers (streek)|Lijmers]] en het [[Land van Cuijk (streek)|Land van Cuijk]] van het Brabants afgescheiden en samen met het Kleverlands als een aparte dialectgroep gezien.<ref>[http://www.kennislink.nl/upload/148724_276_1142859776935-mapgoos.jpg Jan Goossens, Niederländische Mundarten – vom Deutschen aus gesehen, in Niederdeutsches Wort, 10, 61-80, 1970]. [https://web.archive.org/web/20081206055357/http://www.kennislink.nl/upload/148724_276_1142859776935-mapgoos.jpg Gearchiveerd] op 6 december 2008.</ref><ref>[https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/2066/67849/1/67849.pdf Charlotte Giesbers, ''Dialecten op de grens van twee talen: een dialectologisch en sociolinguïstisch onderzoek in het Kleverlands dialectgebied'', Proefschrift Radboud Universiteit Nijmegen, 26 juni 2008]</ref>

Een modernere indeling biedt het ''[[Woordenboek van de Brabantse dialecten]]''. Hier wordt het Brabants als volgt ingedeeld:
[[Bestand:Brabantse dialecten.png|miniatuur|Kaart van subdialecten in Brabant|400x400px]]
* '''A''' [[Noordwest-Brabants]]: 
** '''A1''' [[Markiezaats]] (waaronder [[Bergs (Bergen op Zoom)|Bergs]])
** '''A2''' [[Baronies]] (waaronder [[Bredaas]])
** '''A3''' [[Antwerps]]
* '''B''' [[Midden-Noord-Brabants]]: 
** '''B1''' [[Tilburgs]] en gelijkende dialecten,
** '''B2''' [[Hollands-Brabants]] (onder meer [[Land-van-Altenaas]])
** '''B3''' [[Maaslands (Brabants)|Maaslands]] (waaronder het [[Bosch (dialect)|Bosch]]). Hieraan zou men het [[Betuws]] en het [[Maas-en-Waals]] kunnen toevoegen, maar de samenstellers van het Woordenboek houden zich niet met de provincie Gelderland bezig;
* '''C''' [[Oost-Brabants]]:
** '''C1''' [[Kempenlands]] (met in [[Limburg (Belgische provincie)|Belgisch Limburg]] het [[Lommels]])
** '''C2''' [[Noord-Meierijs]]
** '''C3''' [[Peellands]] (waaronder [[Helmonds]]) 
** '''C4''' [[Geldrops]]
** '''C5''' [[Heeze-en-Leendes]]
* '''D''' [[Kempens]] (niet te verwarren met ''Kempenlands''): 
** '''D1''' [[Noorderkempens]] (waaronder [[Turnhouts]])
** '''D2''' [[Zuiderkempens]] (waaronder [[Lier (België)#Dialect|Liers]] en [[Mechels]]), inclusief [[Tessenderlo]] in Belgisch Limburg
* '''E''' [[Zuid-Brabants]]: 
** '''E1''' [[Kleinbrabants]] (ten westen van Mechelen)
** '''E2''' [[Pajottenlands]] (waaronder [[Brussels (dialect)|Brussels]])
** '''E3''' [[Centraal Zuid-Brabants]] (waaronder [[Hals (dialect)|Hals]])
** '''E4''' [[Hagelands]] (waaronder [[Leuvens]]);
* '''F''' [[Getelands]], waaronder het Tienens ([[Tiens]]) als [[Zuid-Nederfrankisch]] dialect bij het Limburgs wordt ingedeeld, vanwege het gebruik van ''ich'').

Daaraan voegen zij de volgende niet-Brabantse dialecten in Noord-Brabant toe:
* '''G''' [[Westhoeks]] (Hollands);
* '''H''' [[Land-van-Cuijks|Cuijks]] ([[Kleverlands]]);
* '''I''' [[Budels]] ([[West-Limburgs]])

Het dialect van [[Rummen]] in het uiterste oosten van [[Vlaams-Brabant]] wordt hier niet tot het Brabants maar tot het Limburgse [[Truierlands]] gerekend; dit dialect wordt in het [[Woordenboek van de Limburgse Dialecten]] (WLD) behandeld.

===Onderscheidende kenmerken===
De hieronder gegeven kenmerken hebben inmiddels een grotendeels historisch karakter gekregen. Het huidige gesproken zogenaamde Brabants is verregaand ge[[regiolect]]iseerd en kenmerkt zich door enkele bewust gehandhaafde woorden en gezegden en vooral door een uitspraak-timbre ('accent') dat velen kortweg als 'het dialect' zijn gaan beschouwen. De hieronder in de tegenwoordige tijd gestelde beschrijvingen van taalkenmerken betreffen dan het dialect in historische zin.
Het Brabantse "gij" (ge) voor ''u'' en ''jij'' is, in de tijd dat Brabants een prestigieuze taalvariant was, in het oudere Standaard-Nederlands overgenomen als deftige taal, maar wordt daarin nu zelden nog gebruikt. Hetzelfde geldt voor de verkleinvorm ''-ke'' zoals in ''kindeke''.
Het onderscheid tussen Oost- en West-Brabants geeft een historisch structurele scheiding aan: de Oost-Brabantse dialecten hebben enige invloed ondergaan van de [[Keulse expansie]]. Ze hebben hierdoor een paar typische kenmerken die de westelijke varianten van het Brabants niet hebben, zoals [[umlaut (klank)|umlaut]] in onder andere [[verkleinwoord]]en en de vervoeging van [[sterk werkwoord|sterke werkwoorden]] (net als onder andere in het Limburgs). Typisch Oost-Brabantse woorden zijn zodoende ''geleuve'' (geloven), ''bruur'' (broer) en ''zuke'' (zoeken), naast verkleinwoorden als ''menneke'' (mannetje), ''bömke'' (boompje), ''bluumke'' (bloemetje) en ''jeske'' (jasje) en vervoegingen als ''velt'' (valt).

In de westelijke Brabantse dialecten – waaronder ook de meeste in België gesproken varianten vallen – vindt consequent [[h-deletie]] plaats. De afscheidsgroet ''[[houdoe]]'' wordt daardoor in het West-Brabants zonder de ''h'' uitgesproken, terwijl deze ''h'' in Oost-Brabantse dialecten duidelijk hoorbaar is. Hierin sluit het West-Brabants zich aan bij het [[Zeeuws]] en het [[Oost-Vlaams|Oost-]] en [[West-Vlaams]]. Het West-Brabants kent daarnaast in principe geen umlaut, afgezien van enkele woorden die in het Standaardnederlands ''-oe'' hebben: ''gruuie'' (groeien), ''bluuie'' (bloeien).
Nog enkele andere typische West-Brabantse kenmerken zijn: [[klinkerverlenging]] voor een [[Medeklinkerstapeling|medeklinkercluster]] waarvan de eerste medeklinker [[nasale medeklinker|nasaal]] is (''Fraans'' (Frans), ''daanse'' (dansen)), het verkleinende [[Suffix|achtervoegsel]] ''-e(s)ke'' (vs. ''-ke'' in het Oost-Brabants en andere Nederlandse dialecten) na een [[lettergreep]] met [[coda (taalkunde)|coda]] (''bomeke'', ''bangeske'') en [[metathese (taalkunde)|metathese]] van het type ''sp → ps'' aan het eind en (in het Markiezaats) ook in het midden van woorden: ''weps'' (wesp), ''rapse'' (raspen). Doordat de [[isoglosse]]n van elk van deze verschijnselen afzonderlijk nergens samenvallen, kan men nergens spreken van een scherpe begrenzing tussen het West- en het Oost-Brabants; in plaats daarvan is hier voortdurend sprake van een [[dialectcontinuüm|continuüm]] met [[overgangsdialect]]en. Wel liggen de isoglossen gebundeld in het midden van Noord-Brabant, een gebied dat in het noorden doorloopt naar [[Almkerk]], in het midden door [[Dongen (gemeente)|Dongen]] gaat en in het zuiden door [[Riel (Goirle)|Riel]] heengaat. In 1937 stelde [[Toon Weijnen]] in zijn proefschrift vast dat de rivier de [[Donge]] nog de belangrijkste scheidslijn tussen het Oost- en West-Brabants vormde.<ref>Heestermans, H. & Stroop, J. (2002), ''Taal in stad en land: West-Brabants'', p. 25-27</ref>
In het zuidoosten van het dialectgebied loopt de [[Uerdinger linie]], een isoglosse die enkele Brabantse dorpen bij de taalkundig Limburgse dialecten voegt, waaronder die van [[Belgisch Limburg]] ook moeten worden begrepen. Bezuiden deze linie werkt de [[tweede Germaanse klankverschuiving]] gedeeltelijk door, die wordt gekenmerkt door de verschuiving van ''k'' naar ''ch'': ''ich'' (ik), ''mich'' (mij) en ''oech'' (u) en ''ouch'' (ook).

Het onderscheid tussen het Oost- en West-Brabants enerzijds en het Zuid-Brabants anderzijds ligt in klank en [[woordenschat]]: het West- en Zuid-Brabants zijn in hoge mate gelijk in structuur, maar door de historische splitsing van de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|noordelijke]] en [[zuidelijke Nederlanden]] hebben het [[Antwerps]] en de dialecten rond Antwerpen een heel andere klankleer ontwikkeld, waardoor ze voor Nederlanders veel moeilijker te verstaan zijn. De staatsgrens heeft tussen Noord-Brabant en Midden-Brabant/Antwerpen een taalgrens geschapen. Het West-Brabants heeft veel gemeenschappelijke kenmerken met het Antwerps overgenomen en bewaard. Zo blijkt uit geschreven bronnen dat de [[diftongering]]en ''ie → ei'' (''ies'' → ''ijs'') en ''uu → ui'' (''huus''→''huis'') al in de [[15e eeuw]] zijn begonnen in Antwerpen, van waaruit ze zich hebben verspreid naar onder meer West-Brabant, waar de oudste geschreven sporen van dit verschijnsel dateren uit de [[17e eeuw]]. De historische woordenschat van het West-Brabants vertoont anderzijds tamelijk veel overlap met die van het nabijgelegen Zeeuws. Dit hangt nauw samen met het feit dat West-Brabant en [[Zeeland (provincie)|Zeeland]] tot aan de [[Tachtigjarige Oorlog]] zowel talig als cultureel een zekere eenheid vormden, waarna deze twee gebieden in de periode 1570-90 politiek en cultureel gescheiden werden, met name ook door een verschil in godsdienst. Deze scheiding werd versterkt in het verlies van de bestuurlijke zelfstandigheid van Brabant dat bijna drie eeuwen een Hollands [[generaliteitsland]] werd. Godsdienstig bleef overeenkomst bestaan tussen Noord- en Midden-Brabant/Antwerpen maar ook hier werkte de bestuurlijke scheiding taalkundig door, vooral in de 19de eeuw.<ref>Heestermans, H. & Stroop, J. (2002), ''Taal in stad en land: West-Brabants'', p. 27-32</ref> De Zuid-Brabantse dialecten in engere zin hadden van oudsher een heel andere woordenschat.

==Brabantse expansie==
{{Zie hoofdartikel|Brabantse expansie}}
Het Brabants heeft vergeleken met andere Nederlandse hoofddialecten een behoorlijk grote invloed gehad op de totstandkoming van [[Nederlands]]e [[standaardtaal]]. Dit kwam om te beginnen door het feit dat toen de standaardisering op gang kwam in de [[16e eeuw]], Brabant het dominante gewest was. De eerste belangrijke vorming van het [[Standaardnederlands]] vond daarnaast plaats in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], waar ook een Brabants dialect werd gesproken. De standaardtaal die toen gevormd werd onderging dus met name veel Brabantse invloeden.<ref>https://web.archive.org/web/20140619102750/http://taal.phileon.nl/brabants.php</ref> Ook toen [[Holland]] de rol van dominant gewest overnam bleef de invloed van het Brabants sterk, onder meer door de grote groepen Zuid-Nederlanders die na de [[Beleg van Antwerpen (1584-1585)|Val van Antwerpen]] in 1585 tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] naar de [[Noord (windstreek)|noord]]elijke [[Gewest (Lage Landen)|gewesten]] trokken uit angst voor vervolging door [[Filips II van Spanje|Filips II]]. Ze vormden in de 17e eeuw een belangrijk deel van de stedelijke bevolking van Holland. Deze invloed was het sterkst op de schrijftaal, maar is ook nog steeds hoorbaar, al zullen enkele woorden nu wat ouderwets klinken.

{| class="wikitable"
!West-Brabants / Markiezaats
! Oost-Brabants
! Hollands
! Limburgs
|-
|-
|schòn
| skon || mooi || sjoon
|-
|gère
| gère || graag || gaer
|-
|g'leìk, welnu
| gelijk || zoals, direct || wie, geliek
|-
|meej, meije, maaij
| mee || met, meteen || mit
|-
|ge, gij
| gij || jij || geer, doe
|-
|wijd (wijdweg)
| wijd || ver || wied
|-
|niewt
| neì || nieuw || nuuj, nuud
|-
|jawelles, da'swel
| da/dè ìs || welles ||
|-
|neije, da'snie
|da's/dè's nie || nietes ||
|-
|benaa, bekaa't
| bekant || bijkans/bijna || bekans
|-
|nu, nou, nouwes
| now/nou || nu || noe
|}

In de Zuidelijke Nederlanden bleef de Brabantse invloed veel langer doorwerken. Het Brabants was er nog eeuwen het dominante dialect. Dat verklaart bijvoorbeeld waarom oorspronkelijke Oost- en West-Vlaamse woorden als ''aardappel'', ''ham'', ''oom'' en ''schort'' in de eerste helft van de twintigste eeuw nog werden vervangen door de Brabantse dialectwoorden ''patat'', ''hesp'', ''nonkel'' en ''voorschoot''.{{Bron?||2020|05|15}} Pas toen in België na de [[Tweede Wereldoorlog]] het [[Standaardnederlands]] ingang vond bij bredere lagen van de bevolking nam de dominantie van het Brabants daar geleidelijk af. Doordat de Brabantse versie van [[tussentaal]] dikwijls wordt gebruikt in de Vlaamse media beïnvloedt het Brabants indirect nog steeds de [[Belgisch-Nederlands]]e dialecten,{{Bron?||2020|05|15}} zij het weliswaar veel minder dan vroeger.

==Sprekers==
Over het aantal sprekers van het Brabants was lange tijd nauwelijks iets bekend. Omdat het Brabants weinig in de belangstelling stond, werden er niet zoals voor het [[Westerlauwers Fries|Fries]] regelmatig gedetailleerde onderzoeken verricht naar de mate waarin men de dialecten nog sprak. Gaandeweg is meer duidelijkheid ontstaan over het gebruik van Brabants.

===Nederland===
In Nederland werd in 2005 een dialectenquête verricht onder de Brabanders. De resultaten waren: 72,1% bleek "in meer of mindere mate" dialect te spreken.<ref>Jos Swanenberg, ''Trots op je taal'', Stichting Het Brabants, 2006</ref> Aangenomen mag worden dat velen, vooral de jongeren, het dialect niet meer thuis spreken maar vooral op straat hebben geleerd; toch worden deze scores binnen Nederland slechts overtroffen door het Limburgs. Des te opmerkelijker is dit als men bedenkt dat Brabant relatief [[verstedelijking|verstedelijkt]] is en het Brabants in de Nederlandse steden slechts marginaal leeft. Van alle Brabanders meende zo'n 70% dat ze een Brabants accent in hun Nederlands hadden; 80% van hen koesterde dit accent en zei er trots op te zijn.

===Vlaanderen===
In Vlaanderen is een dergelijke enquête niet gehouden; hier is de situatie slechts globaal bekend. Het meeste perspectief heeft het dialect van Antwerpen: het wordt door veel mensen gesproken - bij de jongeren vaak niet meer in de huiselijke omgeving, maar wel op straat - en de beheersing van het Antwerps wordt als een voorwaarde gezien om zich ''[[Sinjoor]]'' te mogen noemen. Voor andere [[stadsdialect]]en - met name het [[Brussels (dialect)|Brussels]] - zijn de vooruitzichten een stuk minder rooskleurig. Pas in de jaren negentig kreeg het stilaan verdwijnende dialect, dat zwaar achteruitgegaan is door de [[verfransing van Brussel]], hier stelselmatig aandacht in de vorm van een dialectvereniging, een woordenboek en cursussen.

Terwijl grote en middelgrote steden door middel van hun eigen dialectkring hun taal, zij het in de marge van de samenleving - wel levend kunnen houden, ontbreekt deze mogelijkheid geheel voor het platteland, waar men vaak het dialect minder of niet koestert maar waar het sinds de jaren zestig even hard als in de stad achteruitgegaan is. Voor zover men hier het dialect al behoudt, is het vaak aan [[regiolect]]isering onderhevig.

==Zie ook==
* [[Nederlands taalgebied]]

==Externe links==
* [https://www.erfgoedbrabant.nl/ Erfgoed Brabant], samenwerkingsverband van aantal organisaties en instellingen voor het behoud en het creatief benutten van het cultuurhistorisch erfgoed in de provincie.
* [https://web.archive.org/web/20130927110023/http://www.brabantseomroepen.nl/ Brabantse Omroepen], gezamenlijke website van Brabantse dialectprogramma's.
* [https://www.ru.nl/dialect/wbd/ Woordenboek van de Brabantse Dialecten]
* [https://brabant.pasynike.nl Website dat Nederlands naar Brabants omzet]

{{Appendix}}
{{Navigatie streektalen Vlaanderen en Nederland}}

[[Categorie:Brabants dialect]]