Brontekst bekijken van Bibliotheek (algemeen)

[[Bestand:Celsus-Bibliothek2.jpg|thumb|Restanten van de in de [[hellenisme|hellenistische]] tijd opgerichte [[Bibliotheek van Celsus]] in [[Efese]], [[Turkije]]]]
Een '''bibliotheek''' ([[Oudgrieks]]: βιβλιοθήκη ''bibliothḗkē'', "boekenbewaarplaats") of '''boekerij''' is een verzameling [[Boek (document)|boeken]] en andere [[document]]en, of de plaats waar een dergelijke verzameling beheerd wordt. In de spreektaal wordt vaak "bieb" (Nederland) of "bib" (België) gezegd.

== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van het bibliotheekwezen}}
Bibliotheken zijn er al sinds de mens het [[schrift]] ontwikkelde en er behoefte ontstond om schriftelijke gegevens te bewaren. De eerste bibliotheken waren waarschijnlijk bij religieuze instellingen zoals tempels gevestigd.

== Functie ==
Een bibliotheek verzamelt, beheert en [[Ontsluiting (informatiewetenschap)|ontsluit]] documenten en stelt ze beschikbaar. Onder documenten wordt het werk (alle neerslag uit intellectuele en creatieve activiteiten van mensen) en de informatiedrager verstaan.

== Soorten bibliotheken ==
=== Openbare bibliotheken ===
[[Bestand:BibliotheekOBA 2.jpg|thumb|[[Openbare Bibliotheek Amsterdam]]]]
[[Bestand:20171209_BLIB_bibliotheek_01_004.jpg|thumb|[[BLI:B]], openbare bibliotheek Vorst, in Van Volxemlaan 364 te 1190 Vorst.]]
[[Bestand:Somerville_College,_Oxford_-_Library1.jpg|thumb|[[Somerville College Library]], de universiteitsbibliotheek van [[Somerville College]], [[Universiteit van Oxford|Oxford]].]]
{{Zie hoofdartikel|openbare bibliotheek}}
Een openbare bibliotheek heeft over het algemeen boeken, tijdschriften en muziekdragers, die het publiek kan lenen of raadplegen. In bibliotheken worden ook e-boeken (e-books) uitgeleend.

In [[België (hoofdbetekenis)|België]] ([[Vlaanderen]]) wordt onderscheid gemaakt tussen een [[bewaarbibliotheek|erfgoedbibliotheek]] en een openbare bibliotheek. Daar waar de erfgoedbibliotheek vooral een conserverende doelstelling heeft en een steeds groeiende collectie nastreeft, wil een openbare bibliotheek vooral actuele zaken in collectie houden. De openbare bibliotheek met een evenwichtige collectie verkoopt periodiek een deel van haar collectie, om plaats te maken voor nieuwe boeken. Een collectie in evenwicht houdt in dat de aanschaf en de afvoer van materialen in evenwicht is. 

Een [[Strandbibliotheek (algemeen)|strandbibliotheek]] is een kleine openbare bibliotheekvestiging waar gratis, maar maximaal voor een dag, een boek kan worden geleend.

=== Nationale bibliotheken ===
{{Zie hoofdartikel|nationale bibliotheek}}
Een '''nationale bibliotheek''' verzamelt zo veel mogelijk informatiedragers die in of over een bepaald land worden uitgegeven. De [[Koninklijke Bibliotheek (Nederland)|Koninklijke Bibliotheek]] (KB) in Den Haag is de [[nationale bibliotheek]] van Nederland. Ze beheert het [[Depot van Nederlandse publicaties]], waarin een zeer groot deel van de publicaties die in Nederland verschijnen op basis van vrijwillig [[Depotplicht|depot]] terechtkomt. Deze [[Erfgoed|erfgoedcollectie]] mag alleen in de KB ingezien worden, maar van een flink deel van de collectie is een tweede exemplaar voor uitleen beschikbaar. De [[Koninklijke Bibliotheek van België]] in [[Brussel (stad)|Brussel]] vervult een vergelijkbare functie voor België. De grootste nationale bibliotheek is de [[Library of Congress]] in [[Washington D.C.|Washington]].

=== Wetenschappelijke bibliotheken ===
Aan elke [[universiteit]] of ander hoger opleidingsinstituut is een wetenschappelijke bibliotheek met specialistische vakliteratuur verbonden. Soms ontstond deze uit een oudere bibliotheek, zoals in Deventer de [[Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek|Athenaeumbibliotheek]]. De oudste '''[[universiteitsbibliotheek]]''' van Nederland is de [[Universiteitsbibliotheek Leiden]], de grootste is de bibliotheek van de [[Universiteit van Amsterdam]], met vele bijzondere collecties van kinder- tot kookboeken. Bij de universiteitsbibliotheken mogen bijzondere en/of kostbare werken ook alleen ingezien worden.

De meeste wetenschappelijke organisaties en instituten hebben de beschikking over een eigen specialistische wetenschappelijke bibliotheek. Zo verzamelt een [[museumbibliotheek]] werken over onderwerpen die de museumcollectie betreffen.

=== Muziekbibliotheek ===
Een muziekbibliotheek verzamelt vooral [[bladmuziek]], en soms ook boeken over muziek of opnames. Voorbeelden zijn de bibliotheken en bladmuziekcollecties van [[conservatorium|conservatoria]], [[symfonieorkest]]en en [[ensemble (muziek)|ensembles]], de Nederlandse [[Muziekbibliotheek van de Omroep]], en organisaties van amateurorkesten en -koren. Ook zijn er aparte uitleenfaciliteiten voor [[muziek]], de [[muziekbibliotheek|muziekbibliotheken]], ze worden ook wel discotheek of [[fonotheek]] genoemd. De ''Centrale Discotheek'' van [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]] is de grootste fonotheek van Europa, er zijn 250.000 audio-cd's en 300.000 lp's uitleenbaar. Een variant is de [[kunstuitleen]], waar kunstwerken tegen een vergoeding worden uitgeleend.

=== Digitale bibliotheek ===
Een recente ontwikkeling is de [[digitale bibliotheek]], meestal te raadplegen in de plaatselijke bibliotheek of via [[Internet]]. Het grote verschil met de gewone bibliotheek is dat er geen fysieke collectie aan verbonden is. Een digitale bibliotheek verwijst meer naar bronnen, die vaak buiten de eigen collectie vallen. Het wel of niet in bezit hebben in eigen collectie is van minder belang.

Op 20 november 2008 zag de [[online (algemeen)|online]] te raadplegen [[portaalsite]] [[Europeana]], een website die je naar andere plekken leidt, het levenslicht. Deze [[Website|site]] biedt meer dan twee miljoen cultuuritems aan waaronder beeldopnames, [[foto|foto's]], archiefstukken, [[schilderij]]en, [[boek (document)|boeken]] en [[film (cinematografie)|filmfragmenten]] uit geheel Europa.

===Andere bibliotheken ===
[[Bestand:WT-TGN-14115 Wikimarathon2.jpg|thumb|Leeszaal van de [[Openbare Bibliotheek Tarragona|bibliotheek van Tarragona]] tijdens een Wikipedia-schrijfmarathon in 2014]]
[[Bestand:SchipholAirportLibrary1.jpg|thumb|Bibliotheek op [[Schiphol]]]]
* [[Roosevelt Institute for American Studies|American Library]]
* [[Bibliotheekbus]]
* [[Blindenbibliotheek]]
* [[Campingbibliotheek]]
* [[Erfgoedbibliotheek]]
* [[Gevangenisbibliotheek]]
* [[Huisbibliotheek]]
* [[Luisterpuntbibliotheek]]
* [[Minibieb]] (waaronder straatbibliotheken)
* [[Museumbibliotheek]]
* [[Schoolbibliotheek]]
* [[Stationsbibliotheek]]
* [[Strandbibliotheek]]
* [[Vliegveldbibliotheek]]
* [[WSF-bibliotheek]]
* [[Zadenbibliotheek]]
* [[Ziekenhuisbibliotheek]]

== Rubricering van boeken ==
Elk [[informatief boek]] in een bibliotheek draagt meestal een nummer van een bepaalde onderwerpscodering of [[plaatsingssysteem]], bijvoorbeeld een [[SISO]]-nummer. Daarmee wordt het onderverdeeld in onderwerpen. Ook worden de eerste vier letters van de schrijver op het etiket vermeld.

== Zie ook ==
* [[Lijst van belangrijke bibliotheken]]
* [[al@din]] – De vragendienst op internet van de openbare bibliotheken in Nederland.
* [[Bibliothecaris]]
* [[Bibliotheek (informatica)]]
* [[Blindenbibliotheek]]
* [[Catalogus]]
* [[Council on Botanical and Horticultural Libraries]]
* [[Digitale bibliotheek]]
* [[European Botanical and Horticultural Libraries Group]]
* [[Ex libris]]
* [[International Standard Identifier for Libraries and Related Organizations]], een uniek identificatienummer voor bibliotheken
* [[Internationaal Standaard Boeknummer]] (ISBN)
* Plaatsingssystemen zoals [[SISO]] en [[ZIZO]]

==Bibliografie==
* [[Alberto Manguel]], ''The Library at Night''. Uitg. Knopf, Canada, 2006 (Nederlandse vertaling: ''De bibliotheek bij nacht''), 2007.
* James W.P. Campbell, ''De bibliotheek: Hoogtepunten uit de wereldgeschiedenis'', uitgeverij Thoth, 2013. {{ISBN|9789082038712}}
* Andrew Pettegree en Arthur der Weduwen, ''The Library. A Fragile History'', 2021. ISBN 1541600770

== Externe links ==
{{Zusterproject klein
| commons          = Category:Libraries
| wiktionary       = bibliotheek
| wikiversity      = 
| wikibooks        = 
| wikisource       = 
| wikiquote        = 
| wikinews         = 
| wikidata         = 
}}
'''[[Nederland]]'''
* [https://www.bibliotheek.nl/ Nederlandse Openbare Bibliotheken]
* [https://www.kb.nl/ Koninklijke Bibliotheek, Den Haag]

'''[[België (hoofdbetekenis)|België]]'''
* [https://bibliotheek.be/ Openbare Bibliotheken in Vlaanderen en Brussel]
*[https://www.kbr.be/ Koninklijke Bibliotheek van België (Albertina)]
*[https://www.unicat.be/uniCat?func=search&uiLanguage=en UniCat is een uniecatalogus van Belgische bibliotheken].

'''[[Europa (werelddeel)|Europa]]'''
* [http://www.europeana.eu Europese bibliotheek Europeana]
'''[[Wereld (Aarde)|Wereld]]'''
*[https://www.worldcat.org/ Worldcat is een wereldwijde catalogus van bibliotheekcollecties].

{{Panorama|British Museum Reading Room Panorama Feb 2006.jpg|800px|[[Reading Room van het British Museum]]}}

[[Categorie:Bibliotheek| ]]
[[Categorie:Bibliotheekwezen]]
[[Categorie:Boek]]