Brontekst bekijken van Benedictijnen

{{Infobox religieuze orde
| naam = Orde der Benedictijnen
| latijnse naam = Ordo Sancti Benedicti
| wapen = Coat of Arms of the Order of Saint Benedict (simple).svg
| wapen afmeting = 200
| wapen onderschrift = Wapen van de Benedictijnerorde
| regel = [[Regula Benedicti|Regel van Benedictus]]
| latijns motto = Ora et Labora
| motto = Bid en Werk
| stichtingsdatum = ca. [[529]]
| overste titel = Abt-primaat
| overste = [[Gregory Polan]]
| stichter = [[Benedictus van Nursia]]
| stichtingsplek = [[Subiaco (Italië)|Subiaco]]
| website = http://www.osb.org/
| habijt = Habit (Order of Saint Benedict).svg
| habijt onderschrift = Habijt van de Benedictijnerorde
}}
{{Zijbalk kloosters}}
De '''benedictijnen''' en '''benedictinessen''' zijn leden van een [[kloosterorde]] die de regel van [[Benedictus van Nursia|Sint-Benedictus]] (480-547) volgt (de Orde der Benedictijnen, [[Latijn]] ''Ordo Sancti Benedicti'', afgekort ''O.S.B.''). De orde rekent zich, in tegenstelling tot de latere [[bedelorden]], tot de "stabilitas loci" (''plaatsgebondenheid''). Wereldwijd zijn er meer dan 8.000 benedictijnen en 17.000 benedictinessen.

De dagindeling van de benedictijnen bestaat uit [[contemplatie]] en arbeid (''ora et labora'') en draait rond het gemeenschappelijk gevierde en op te dragen [[Mis]]offer en het [[getijde (gebed)|officie]]: de [[lauden]], [[Priem (getijde)|primen]], [[Terts (getijde)|terts]], [[Sext (getijde)|sext]], [[None (getijde)|none]], [[vespers]] en [[completen]]. Gewoonlijk wordt ook de [[Metten (getijde)|vigilie]] of nachtwake tot het officie gerekend.

== Geschiedenis ==
De kloosters die de regel van Sint-Benedictus volgden, waren aanvankelijk autonoom en stonden niet onder toezicht van buitenaf. Een aantal van hen voegde zich vanaf de tiende eeuw in [[kloosterorde]]n of [[Congregatie (Benedictijnen)|congregatie]]s samen. [[Paus Benedictus XII]] schreef in 1336 in '' Summa magistri'' voor dat alle benedictijnenabdijen moesten worden samengevoegd in provincies onder leiding van provinciale [[kapittel]]s. Daaruit ontstonden nieuwe [[congregatie (Benedictijnen)|congregaties]]. Het [[Concilie van Konstanz]] (1414-1418) legde de benedictijnen ten slotte een organisatie naar het voorbeeld van de [[Cisterciënzers|Cisterciënzer Orde]] op.

De Orde der Benedictijnen (''Confoederatio Benedictina'') is in feite een federatie van congregaties en zelfstandige kloosters. Iedere congregatie is op zijn beurt weer een federatie, vaak uitgaand van een historisch belangrijk klooster dat voor andere aangesloten kloosters een soort moederklooster vormt. Er zijn ruim twintig benedictijnse [[congregatie (benedictijnen)|congregaties]]. Deze congregaties moeten niet verward worden met [[congregatie (kloostergemeenschap)|congregaties]] in kerkrechtelijke zin (monastieke gemeenschappen die niet tot de [[kloosterorde]]n in engere zin horen).

== Lijst van benedictijnse congregaties ==
* [[Orde van Cluny]] of [[cluniacensers]] (909, in de 12e eeuw uiteengevallen)
* [[Camaldulenzers|Congregatie van Camaldoli]] of [[camaldulenzers]] ([[Camaldoli (Poppi)|Camaldoli]], Toscane) (980)
** Observanten van [[Camaldulenzers|Camaldoli]]
** Heremieten van [[Camaldulenzers|Camaldoli]]
* Congregatie van Vallombrosa of [[vallombrosianen]] (1036)
* Benedictijnen van [[Abdij van Fontevrauld|Fontevrauld]] of ebrandijnen
* Benedictijnen van de [[Orde van Tiron]] of tironiënsers (1106; de Engelse abdijen traden vermoedelijk na 1216 toe tot de Engelse congregatie, de Franse abdijen in 1627 tot de [[congregatie van Saint-Maur]])
* [[Abdij van Savigny|Benedictijnen van Savigny]] te [[Savigny-le-Vieux]] (1113; in 1147 toegetreden tot de Orde der [[Cisterciënzers]])
* Congregatie van [[Notre-Dame de Calvaire]] te [[Poitiers]]
* [[Engelse Congregatie]] (1216; ontbonden 1535-40, heropgericht 1607-33)
* Congregatie van Sint-Silvester of [[silvestrijnen]] (1231)
* Congregatie van de Celestijnen of [[celestijnen]] (1254)
* Congregatie van Monte Oliveto of [[olivetanen]] (1319)
* [[Congregatie van Montecassino]] (1408)
* [[Congregatie van Bursfeld]] (1440-46)
* [[Hongaarse Congregatie]] (1514)
* [[Zwitserse Congregatie]] (1602)
* [[Congregatie van Saint-Vanne en Saint-Hydulphe]] (1604, ontbonden 1790)
* [[Congregatie van Saint-Maur]] of [[mauristen]] (1621; ontbonden 1790)
* [[Oostenrijkse Congregatie]] (1625)
* [[Beierse Congregatie]] (1684)
* [[Braziliaanse Congregatie]] (1827)
* [[Congregatie van Solesmes]] (1837)
* [[Amerikaanse Congregatie van Montecassino]] (1855)
* [[Congregatie van Subiaco]] (1872)
* [[Congregatie van Beuron]] (1873)
* [[Zwitsers-Amerikaanse Congregatie]] (1881)
* [[Missiecongregatie van Sint Ottillie]] (1884)
* [[Congregatie van de Annunciatie]] (1920)
* [[Slavische Congregatie]] (1945-1969, ontbonden door de [[Heilige Stoel]])
* [[Nederlandse Congregatie]] (1969-2005, opgeheven)
* [[Congregatie van Cono-Sur]] (1976)
*Niet bij een congregatie aangesloten kloosters (''extra Congregationes'')

== Uit de regel van Benedictus ==
De Italiaanse [[Heremiet (monnik)|kluizenaar]] Benedictus van Nursia kreeg heel veel volgelingen. Hij stelde in 529 voor hen een [[kloosterregel]] op. Vanaf de [[Karolingisch]]e periode (8e-9e eeuw) werd de [[Regula Benedicti|regel van Benedictus]] in steeds meer [[abdij]]en toegepast.
* Het [[7 (getal)|getal zeven]] is heilig (zie ook [[Psalmen|Psalm]] 119,164, [[Vulgata]] Psalm 118). Daarom gaan monniken zevenmaal per dag bidden in de kerk. Ook ’s nachts staan ze op, om 'onze Schepper te loven' (Regel van Benedictus, hfdst. 16).
* Van Pasen tot 1 oktober zullen de monniken handwerk verrichten van 7 tot 10 uur (Regel, hfdst. 48).
* Het klooster moet, indien mogelijk, zo ingericht worden dat al het noodzakelijke ter plaatse is; water, een molen, een tuin en een bakkerij. Zo hoeven de monniken het klooster nooit te verlaten.

== Benedictijnen in België en Nederland ==
[[Bestand:Klosterkirche Malgarten 1.jpg|thumb|Benedictijnerklooster in [[Malgarten]]]]
[[Bestand:Anne of Austria with her children (King Louis XIV and Philippe, Duke of Anjou) praying to the Holy trinity (Philippe de Champaigne).jpg|thumb|Sint Benedictus en zijn zuster, Scholastica]]
In [[België]] treft men de volgende benedictijnse kloosters aan:
* Territoriale [[Abdij van Subiaco]] (visitator voor de Vlaamse provincie: dom [[Kris Op de Beeck]]);
**[[Abdij Affligem]];
**[[Sint-Pietersabdij (Brugge)]] in [[Assebroek]] (abdij in uitdoving, abdijgebouwen overgenomen door het katholiek onderwijs voor het bisdom Brugge);
**[[Abdij van Dendermonde]];
**[[Abdij van Keizersberg]] in [[Leuven]];
*[[Congregatie van de Annunciatie]] (voorzitter: abt Celestine Cullen, Glenstall/Ierland);
**[[Abdij van Maredsous]];
**[[Sint-Andriesabdij]], Zevenkerken bij [[Brugge]];
**[[Sint-Andriesklooster van Clerlande]] in [[Ottignies]];
**[[Klooster Sint-Jan-Evangelist]] in [[Quévy-le-Grand]];
**[[Klooster Sint-Remaclus (Wavreumont)|Klooster van Wavreumont]] in [[Stavelot]];
* [[Klooster van Chevetogne]] bij [[Ciney (stad)|Ciney]];
* [[Abdij van Vlierbeek]] (1125-1796) in [[Kessel-Lo]];
* [[Sint-Adriaansabdij]] in [[Geraardsbergen]].
In [[Nederland]] treft men de volgende benedictijnse kloosters aan:
* [[Sint-Adelbertabdij]] in [[Egmond-Binnen]];
* [[Sint-Willibrordsabdij]] in [[Doetinchem (stad)|Doetinchem]];
* [[Abdij St. Benedictusberg]] in [[Mamelis]] bij [[Vaals (plaats)|Vaals]];
* [[Onze-Lieve-Vrouweabdij]] in [[Oosterhout (Noord-Brabant)|Oosterhout]] (benedictinessen);
* [[Monasterium sint Lioba]] in [[Egmond-Binnen]] (benedictinessen en benedictijnen).
De [[Sint-Paulusabdij]] in Oosterhout werd in 2006 verlaten. Het complex is nu in gebruik bij de lekenbeweging [[Chemin Neuf]].
Ook de [[Benedictijnenabdij Heilige Maria in Ruinen]] en haar voortzetting in [[Dickninge]] zijn verlaten.

== Enige bekende benedictijnen (m/v) ==

* H. [[Benedictus van Nursia]] (480-547) Italiaans stichter van Westers monnikendom;
* H. [[Scholastica]] (480-542) Benedictus' tweelingzus (?) te beschouwen als stichteres benedictinessen;
* H. [[Gregorius de Grote]] (540-604), kerkleraar, hagiograaf van Benedictus;
* H. [[Augustinus van Canterbury]] (±520-604) Italiaans missionaris in Engeland en bisschop;
* H. [[Willibrord]] (658-739) Iers missionaris, bisschop van Utrecht;
* H. [[Bonifatius (heilige)|Bonifatius]] (672-754) Iers missionaris, apostel van Duitsland, vermoord te Dokkum;
* H. [[Beda]] ''Venerabilis'' (673-785) Angelsaksisch kerkleraar;
* H. [[Walburga]] (710-779) Engelse missionaris en abdis in Duitsland; patrones van o.a. [[Zutphen (stad)|Zutphen]] en [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]; naar haar genoemd de [[Walpurgisnacht (feest)|Walpurgisnacht]] (Heksennacht, 1 mei, begin van de zomer);
* [[Guido van Arezzo]] (992-1050) Italiaans wetenschapper voor het gregoriaans; wellicht componist van do(ut)-re-mi-fa;
* H. [[Anselmus van Canterbury]] Italiaans kerkleraar, bisschop in Engeland;
* [[Gaufridus Malaterra]] (11e eeuw), Normandisch kroniekschrijver over de [[Normandische verovering van Zuid-Italië]]
* H. [[Hildegard von Bingen]] (1098-1179) Duitse mystica, auteur, componiste, theologe;
* H. [[Hatebrand|Hatebrandus van Friesland]] (ca. 1150-1183/1198) Nederlands abt en stichter van de kloosters [[Oldenklooster (Delfzijl)|Feldwerd]] en [[Garmerwolde]];
* H. [[Paus Celestinus V]], (Pietro del Morrone 1215-1296) gekozen en afgezet (teruggetreden?) in 1294;
* H. [[Gertrudis van Helfta]] 'de Grote' ( 1256-1302) Duitse theologe, mystica;
* [[Johannes de Primis]] (1390/1400-1449), abt, generaal-abt, kardinaal, administrator van Catania
* [[Francesco Maurolico]] (1494-1575), abt-hoogleraar, wiskundige, astronoom, fysicus, historicus
* [[Dom Pérignon (champagne)|Dom Pérignon]] (1638-1715) Frans uitvinder van de champagne;
* [[Paus Pius VII]] (Barnaba Chiaramonti) (1742-1823) Italiaanse paus ten tijde van Napoleon;
* [[Prosper Guéranger]] (1805-1875) Franse monnik van Solemnes die de gregoriaanse muziek wetenschappelijk hervormde, herstelde;
* [[Lambert Beauduin]] (1873-1960) Belgisch stichter van abdij van Chevetogne en oecumenisch pionier;
* [[Bede Griffiths]] (1906-1993) Engels monnik, yogi, ashram-stichter, bekend auteur op de grens van christendom en hindoeïsme;
* Z. [[Alfredo Ildefonso Schuster|Alfredo Schuster]] (1880-1954) Italiaan, abt van St. Paulus buiten de Muren, daarna aartsbisschop van Milaan en kardinaal opgevolgd door de latere paus Paulus VI;
* Dom [[Paul Bellot]] (1876-1944) Frans, architect.
* [[Pieter van der Meer de Walcheren]] (1880-1970) Nederlands revolutionair, bekeerling en literator; monnik in Oosterhout;
* [[Cees Tholens]] (1913-2010) Nederlands abt van [https://willibrordsabdij.nl Sint Willibrords abdij]; interreligieus pionier, geestverwant van Bede Griffiths;
* [[Hans Hermann Groër]] (1919-2003) Oostenrijks aartsbisschop van Wenen, kardinaal; in feite afgezet op verdenking van seksueel misbruik;
* [[Basil Hume]] (1923-1999) Engels aartsbisschop van Westminster, kardinaal;
* [[Stanley Jaki]] (1924-2009) Hongaars natuurwetenschapper en filosoof; hoogleraar in USA, winnaar [[Templetonprijs]] ;
* [[Willigis Jäger]] (1925-2020) Duitse zenmeester en mysticus, door Rome verdacht van [[heterodoxie]];
* [[David Steindl-Rast]] (1929), Oostenrijks schrijven, woonachtig in de Verenigde Staten;
* [[Rembert Weakland]] (1927) Amerikaans musicoloog, abt primas, bisschop van Milwaukee, bij emeritaat 'uit de kast gekomen'; zwijggeld van het bisdom voor seksueel misbruik;
* [[Philippe Bär]] (1928) Nederlands bisschop van Rotterdam;
* [[Gerard Mathijsen]] (1937) abt Egmond (NH);
* [[Anselm Grün]] (1945) Duits auteur, houdt voordrachten over hedendaagse spiritualiteit.
*[[Henry Vesseur]] Nederlands abt [[Sint-Willibrordsabdij|Sint Willibrords abdij]] te [[Doetinchem (gemeente)|Doetinchem]].

== Abt-primaat van de Benedictijnen ==
* 1893–1913 [[Hildebrand de Hemptinne]]
* 1913–1947 [[Fidelis von Stotzingen]]
* 1947–1959 [[Bernard Kälin]]
* 1959–1967 [[Benno Gut]]
* 1967–1977 [[Rembert Weakland]]
* 1977–1992 [[Viktor Josef Dammertz]]
* 1992–1995 [[Jerome Theisen]]
* 1995–1996 [[Francis Rossiter]] (ad interim)
* 1996–2000 [[Marcel Rooney]]
* 2000–2016 [[Notker Wolf]]
* 2016-heden [[Gregory Polan]]

== Externe links ==
* [http://www.osb.org/ Website van de Benedictijnen (wereldwijd)]
* [http://www.monasteria.org/ De Benedictijnen in de Lage Landen]
* [http://www.intratext.com/X/DUT0023.htm De regel van Benedictus]
[[Categorie:Benedictijnen| ]]