Brontekst bekijken van Beleg van Geertruidenberg (1420)

{{Infobox militair conflict
| conflict = Beleg van Geertruidenberg
| partof = de [[Hoekse en Kabeljauwse twisten]]
| date = eind augustus - 11 november 1420<ref name="De Tielse Kroniek">De Tielse Kroniek</ref>
| place = [[Geertruidenberg (plaats)|Geertruidenberg]], [[Graafschap Holland|Holland]]
| territory
| result = Na negen weken van beleg is de stad verwoest met een kasteel dat nog stand gehouden heeft.
| combatant1 = [[Hoekse verbondsakte|Hoeken]]<br />stad Geertruidenberg
| combatant2 = [[Kabeljauwse verbondsakte|Kabeljauwen]]
| commander1 = [[Dirk van der Merwede]]<br /> --- <br />interventieleger.<br />[[Jacoba van Beieren]]<br />[[Filips van Saint-Pol]]
| commander2 = [[Jan van Beieren]]<br />[[Floris I van der Dussen]]
| strength1 = 130 krijgsmannen<ref name="ReferenceA">Johannes de Beke - Cronyke van Hollandt, vertaling & uitbeeiding, H.Bruch, blz 337-338</ref> <br />1700 inwoners
| strength2 = 800-900 krijgsmannen<ref name="ReferenceA"/>
| casualties1 =
| casualties2 =
}}
{{Zijbalk Hoekse en Kabeljauwse twisten}}
Het '''Beleg van Geertruidenberg''' vond plaats van augustus tot 11 november [[1420]] tijdens de [[Hoekse en Kabeljauwse twisten]].<ref>[https://www.dbnl.org/tekst/wage004vade03_01/wage004vade03_01_0312.php Jan Wagenaar, Vaderlandsche Historie. Deel III. blz 446-448]. [https://web.archive.org/web/20221210092757/https://www.dbnl.org/tekst/wage004vade03_01/wage004vade03_01_0312.php Gearchiveerd] op 10 december 2022.</ref> Het beleg voor de Hoeks gezinde stad werd grotendeels gedaan door de poorters uit [[Dordrecht (Nederland)|Dordrecht]] dat een Kabeljauws bolwerk was.

==Verloop==
In [[1414]] sloot [[Dirk van der Merwede]] een verbond van trouw met ''Vrouwe'' [[Jacoba van Beieren]].<ref>DBNL, nieuw Nederlands woordenboek, deel 6 - ondersectie van Jan van Beieren</ref> In [[1418]] tijdens het [[Beleg van Dordrecht (1418)|beleg van Dordrecht]] waren er poorters en stedelingen uit Geertruidenberg aanwezig, wat gedeeltelijk verklaart waarom de Dordtenaren later een wrok tegen Geertruidenberg koesterden. In [[1419]] werd de [[Zoen van Woudrichem]] gesloten tussen Jacoba en haar oom [[Jan VI van Beieren]], maar Jan VI van Beieren liet als baljuw van Holland zijn macht gelden in 1420 met het [[Beleg van Leiden (1420)|beleg van Leiden]] en later dat jaar met dat van Geertruidenberg.

De burggraaf Dirk van der Merwede had de stad Geertruidenberg vooraf al gewaarschuwd de [[Dordrecht (Nederland)|Dordtenaren]] niet binnen te laten, maar na drie dagen van beleg lieten de stedelingen ze binnen. De schout [[Floris I van der Dussen]] voerde de Dortse stadspoorters aan bij dit beleg. Jan van Beieren verbleef tussen 19 en 25 september 1420 in Dordrecht en Heusden om het beleg te sturen en te begleiden<ref>Dagvaarten, blz 570</ref>

Vervolgens liet Dirk de stad met de Sint-Geertrudiskerk op [[Sint Lambrechtssavent]] op 16 september 1420 in brand steken,<ref>Maurits van Rooijen, Steden des Tijds, Geertruidenberg en Willemstad, pagina 35</ref> <ref>Wouter van Gouthoeven, blz 443</ref>dit zou gebeurd zijn door middel van pijlbeschietingen met brandende lonten.
Uit wanhoop liet burggraaf Dirk van der Merwede tientallen [[burger]]s van de stad binnen zijn kasteelmuren herbergen in de nacht van 23 op [[24 september]] 1420. De [[Kabeljauwse verbondsakte|Kabeljauwse]] belegeraars zagen dit gebeuren en baanden zich na het doven van het vuur een weg naar het kasteel en belegerden het vervolgens.<ref>De Tielse kroniek, Jan Kuys, Leontien de Leeuw, Valentijn Paquy en Remi van Schaik, Uitgeverij Verloren, 1983. [http://www.biesbosch.nu/magazine/0107/artikel_TielseKroniek04.htm (pagina 766) onder Tielse kroniek]. [https://web.archive.org/web/20150923185028/http://www.biesbosch.nu/magazine/0107/artikel_TielseKroniek04.htm Gearchiveerd] op 23 september 2015.</ref> Op 25 september (Mattheusdag) verscheen Wermbout Janszoon, burgemesester van Leiden met 70 gewapende krijgsmannen uit Leiden, het was een van de steden die werd opgeroepen tot heervaart door Jan van Beieren<ref>Meerman, Beleg van Leiden (1420), blz 432-433</ref>. Het kasteel werd vervolgens wekenlang onder vuur genomen, waarbij twee torens en grote delen van de muur beschadigd werden. In november wist Dirk van der Merwede met een deel van zijn krijgsvolk te ontsnappen naar [[Breda (stad)|Breda]]. Vervolgens werd het beleg afgebroken door de Kabeljauwse Dordtenaren onder Jan van Beieren, een verwoest Geertruidenberg achterlatend.<ref>Johannes de Beke</ref>

Kroniekschrijver Edmond van Dynter schrijft over een ontzettingsmacht onder Jacoba van Beieren en de [[Filips van Saint-Pol|Graaf van Saint-Pol]]. Die rond 19 oktober 1420 aankwamen bij een verwoest Geertruidenberg met in de gelederen de voornamelijk Brabantse edelen [[Jan I van Glymes]], Johan van Schoonvorst, Jan van Diest en Hendrik van Rotselaar. Na diverse bestormingspogingen trok het gezelschap rond 2 november weer weg en werd Geertruidenberg opgegeven.<ref>E. van Dynter, Chroniques des ducs de Brabant, volume III. p. 833-834</ref>Op 11 november 1420 gaf slotvoogd Dirk van de Merwede zich definitief over aan Jan van Beieren.

==Nasleep==
De stad verloor door het beleg, de brand en de [[Sint-Elisabethsvloed (1421)|Sint-Elisabethsvloed]] het jaar daarop een hoop van haar glorie. Geertruidenberg was voorheen een handels- en marktrechtplaats, maar was deze positie na 1421 volledig kwijtgeraakt.

De ''Tielse kroniek'' vermeldt dat het beleg negen weken duurde<ref name="De Tielse Kroniek"/> maar volgens Johannes de Beke zelfs een half jaar.<ref>Johannes de Beke, Cronyke van Holland</ref> Volgens legendevorming werd door dit langdurig beleg de dijken in de [[Groote of Hollandsche Waard]] zo verwaarloosd dat de Sint-Elisabethsvloed het jaar daarop zo verwoestend was.

==Referenties==
{{Appendix}}
{{Zie artikel|Zie ook: [[Beleg van Geertruidenberg]]}}
{{DEFAULTSORT:Beleg van Geertruidenberg 1420}}
[[Categorie:Geschiedenis van Geertruidenberg]][[Categorie:Geschiedenis van Holland]]