4 Verzorgingspeloton

Opgericht	januari 1946 Malakka
Onderddel van	B - Divisie
Vertrek  Indië	09-03-1946 a/b "Sommelsdijk"
Aankomst Indië	13-03-1946 Semarang
Toegevoegd aan	T.T.C Midden-Java
Ingedeeld bij	T - Brigade, B - Divisie
Actiegebied(en)	Malakka, Semarang
Commandant	Kapt. Verweij
Gerepatrieerd	mei 1948
Omgekomen

Een verzorgingspeloton (Verzpel) maakte in Indië deel uit  van de  Verpleging en Transportdienst (VTD). De in Nederland opgeleidde militairen van een Vzgpel bestond uit manschappen van het op 1 november 1946 opgerichte Korps Verplegingstroepen (KVT). Alhoewel een Vzgpel in de praktijk was ingedeeld bij een compagnie Aan en Afvoertroepen (AAT) maakten zij dus organiek niet deel uit van de AAT.
In Indie kwam het regelmatig voor dat een Vzgpel werd losgekoppeld van de AAT compagnie en als zelfstandig Vzgpel werd ingezet daar waar nodig.
De reeds aanwezige Vzgpels, die bestonden uit Knil, OVW'ers en manschappen van het GBI, maakten geen deel uit van het KVT.
Een Vzgpel bestond op papier uit 2 officieren, 5 onderofficieren en 35 manschappen. In Indie werd deze sterkte als gevolg van ziekte, overplaatsing en repatriëring bijna nooit gehaald.

De taak van een Vzgpel binnen de VTD bestond uit het beheer van een of meerdere Aanvullingsplaatsen (Avups), waar levensmiddelen konden worden opgeslagen en werden verstrekt, die een tot vier weken houdbaar waren. De aanvoer naar de Avups werd verzorgd door de AAT. Het transport naar de onderdelen werd met eigen middelen door de eenheden te veld geregeld.
De geconserveerde levensmiddelen werden geleverd door de Verbruiksmagazijn Levensmiddelen (VML), welke doorgaans door een of meer Vzgpels werden bemand. Het brood en vlees werd respectievelijk afgenomen van de Militaire bakkerijen en slagerijen. Verse producten zoals fruit , groente en eieren werden dagelijks op de lokale pasars (markten) ingekocht. 
Ook de zogenaamde BOS-produkten (Brandstof, Olie en Smeermiddelen) en munitie werd door de Avups verstrekt.

De levensmiddelen werden verstrekt op basis van rantsoenschalen, die waren afgestemd per onderdeel. Een ziekenhuis had bijv. een andere rantsoenschaal dan een onderdeel te velde, terwijl een Knil onderdeel weer meer rijst kreeg toebedeeld dan een K.L onderdeel etc.

Het 4 Vzgpel opgericht in Malakka onder de naam "Supply-peloton"  T-Brigade bestond uit manschappen van het op 31 januari 1946 opgeheven GBI (Gezagsbataljons Indië), oorlogsvrijwilligers van het eerste uur.
De eerste groep GBI'ers, ongeveer 200 man sterk werd reeds in juli 1945 overgebracht naar Australië voor een aanvullende opleiding, en in oktober 1945, voor het grootste deel, als 5e Cie toegevoegd aan het 1e Bataljon Infanterie Knil (Inf.I.Knil) op Java. De tweede groep GBI'ers, ongeveer 1100 man, die pas in oktober 1945 naar de oost vertrok, was genoodzaakt uit te wijken naar Malakka. Noch in Australië die inmiddels pro Soekarno en de Republiek was, noch op Java waren de Nederlandse troepen welkom.

Op Malakka werd in januari 1946 uit de daar "gestrande" Nederlands OVW bataljons vijf Infanteriebrigades gevormd T, U, V, W en X. De militairen van het op 31 januari 1946 ontbonden GBI werden veelal ingedeeld bij de staven  en diensten van deze Brigades, zoals bijv. Verbindingstroepen, Genie, AAT, Magazijnen en ook de Verzorgingspelotons.

Het "Supply-peloton" T-Brigade maakte deel uit van de MT-Compagnie (later omgenummerd tot 21 AAT). Na aankomst te Semarang werd het "Supply-peloton"gelegerd aan de Bodjong. Aan de spoorlijn van de haven naar de stad, op Pontjol, werd een aanvullingsplaats (Avup) ingericht.
Met de komst van de T-Brigade was een enorme hoeveelheid geconserveerde levensmiddelen meegekomen die op Pontjol werd opgeslagen. De verstrekking van verse waren zoals groente en fruit was in het begin nog zeer karig. De Republiek verhinderde de aanvoer van verse waar over land naar de kleine enclave die Semarang was, ingekapseld in Republikeins gebied. Groente en fruit moesten zodoende over zee worden aangevoerd. Brood en vlees werd betrokken van de lokale Brigadebakkerij-slagerij.

Op 28 augustus 1946 werd het "Supply-peloton" omgenummerd tot 4 Verzorgingspeloton.
Op 9 juli 1947 kreeg het 4 Vzgpel versterking van het 32 Vzgpel, dat "vers"uit Nederland was aangekomen.

Tijdens en na de 1e politionele, op 21 juli 1947, bleef 4 Vzgpel zijn werk doen in Semarang. Echter niet meer voor de T-Brigade, die nu in Salatiga was gelegerd maar voor de eenheden behorende tot de B-Divisie en het Basiscommando Semarang.
Na de 1e politionele actie werd de levering van groente en fruit gelukkig beter als gevolg van de aanzienlijke gebiedsuitbreiding die na de actie tot stand was gebracht.

Op 27 april 1948 arriveerde het 36 Vzgpel, de aflossing van het 4 Vzgpel.
Op 1 mei 1948 werd het 4 Vzgpel opgeheven en konden de mannen van het oude GBI repatriëren.

Geraadpleegde literauur:

1. Cats, B.C., en H.M.J. van de Berg, Logistiek onder de tropenzon. De verzorgende diensten van KNIL en KL in Nederlands-Indië 1946-1950. Amsterdam, 2003; 208 blz. Overzichtsgeschiedenis van de dienst van de Kwartiermeester-Generaal in Nederlands-Indië, met ruime aandacht voor de Indische ervaringen van de LMD, VTD en LTD.
2. Cats, BC, De intendance in voormalig Nederlands Indie 1946-1950. Artikel in het Blad "Logistiek Reünie Contact" juni en december 2001

Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp