Tentoonstelling ’Willem van Duvenvoorde in de regio’ bij Museum De Roos in Geertruidenberg

Op de grens van Holland en Brabant

Van koene ridders en dingen die voorbij gaan

Van 24 juni tot 26 november 2022 te zien in Museum De Roos aan de Markt in Geertruidenberg een mooie wisseltentoonstelling met als thema Willem van Duvenvoorde en Huis ten Strijen. De tentoonstelling is tot stand gekomen door de samenwerking van drie gepassioneerde organisaties met één gezamenlijk doel: het koesteren, onderzoeken, conserveren, documenteren en het onder de aandacht brengen van lokale geschiedenis, gebouwen en gebruiken. Deze drie organisaties zijn: Museum De Roos uit Geertruidenberg, Stichting De Verweesde Toren en de Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout.

Deze expositie gaat over de vooraanstaande edelman Willem van Duvenvoorde en het door hem tot bloei gebracht kasteel ’Huis ten Strijen’. Het restant van deze eens zo machtige burcht is de zogenaamde Slotbosse Toren, aan de Kasteeldreef in Oosterhout, wijk Dommelbergen. Alles wat wij nog weten van de veertiende eeuw, de eeuw van bloei van het kasteel, is veelal gebaseerd op archeologische vondsten, oude archieven, enkele oude kaarten en natuurlijk de Slotbosse Toren zelf.

De organisatoren van deze expositie prijzen zich gelukkig uit diverse collecties te kunnen putten voor het samenstellen van deze tentoonstelling waaronder privé collecties, collecties van de Stichting De Verweesde Toren, De Heemkundekring De Heerlijkheid Oosterhout en andere.

De huidige wisseltentoonstelling richt zich volledig op de geschiedenis en betekenis van Willem van Duvenvoorde voor de regio Oosterhout, Raamsdonk, Geertruidenberg en Dongen. En uiteraard op de overgebleven ruïne (een halve hoektoren) van Kasteel Huis ten Strijen, een 13e eeuws kasteel en in de 14e eeuw zetel van Willem van Duvenvoorde in Oosterhout. Lokaal staat de ruïne van het kasteel bekend als ’De Slotbosse Toren’. Een markant monument wat zeker meer aandacht verdient dan tot voor kort het geval was, vandaar dat Stichting De Verweesde Toren dit initiatief heeft genomen.

Willem van Duvenvoorde werd in 1290 geboren in de buurt van Haarlem en overleed te Brussel in 1353. Hij was een bastaardzoon van Filips III van Du(i)venvoorde en halfbroer van Jan I van Polanen. Zonder enige twijfel behoorde Willem van Duvenvoorde tot de top van de adel in de eerste helft van de veertiende eeuw. Hij bekleedde diverse invloedrijke ambten zoals kamerling en schatbewaarder van Graaf Willem III van Holland en Henegouwen en raadgever van de Hertog van Brabant. Daarnaast was hij financier van diverse vorstenhuizen. Zijn toch al aanzienlijke vermogen breidde hij uit door een enorm grondbezit in West-Brabant, waaronder ontginningen in de voorheen moerassige grensgebieden tussen Holland en Brabant. De grens ook tussen zand en klei.

In 1324 kocht hij het al sinds 1289 bestaand Huis ten Strijen, gesticht door Willem van Strijen, exact op de grens van het Graafschap Holland en het Hertogdom Brabant. Voorwaar een zeer strategische locatiekeuze! Vandaar dat ook in de expositie de wapenschilden van zowel Brabant als Holland te zien zijn. Bovendien lag het kasteel toen redelijk veilig voor het gestaag opdringend zeewater.

In 1325 werd Willem van Duvenvoorde ook Heer van de Heerlijkheid Oosterhout, dus in 2025 is dat precies zeven eeuwen geleden. Sindsdien zijn het kasteel Huis ten Strijen (Ruïne de Slotbosse Toren), Oosterhout en Willem van Duvenvoorden, door de eeuwen heen, onlosmakelijk met elkaar verbonden tot een hechte eenheid. Bewijzen daarvan vindt u volop in de tentoonstelling.

Ook is zijn naam voor eeuwig verbonden aan het Kasteel van Geertruidenberg, met de titel burggraaf en het door hem gestichte Kartuizer Klooster in Raamsdonksveer en zijn jachtslot in Dongen. Willem breidde de waterburcht Huis ten Strijen uit, tot een van de grootste van Europa. Diverse voorwerpen in de expositie geven een beeld van het leven in een 14e eeuw kasteel en er wordt een indruk gegeven van het wapentuig waarmee men elkaar te lijf ging.

Helaas heeft deze bloeiperiode met luisterrijke kasteelfeesten, jachtpartijen en hoog bezoek aan het Oosterhoutse kasteel niet lang geduurd. De middeleeuwse Hoekse en Kabeljauwse twisten, de St. Elisabethsvloed, de Tachtigjarige Oorlog, het plunderen van de ruïne voor bouwmaterialen in de eeuwen daarna droegen allemaal bij aan de teloorgang van Huis ten Strijen. Gelukkig spreekt de overgebleven halve hoektoren van Huis ten Strijen nog steeds tot de verbeelding.

Stichting De Verweesde Toren heeft zich het ‘verweesde’ lot van De Slotbosse Toren aangetrokken en wil onder andere met deze tentoonstelling de lokale, historische waarde benadrukken van een van de machtigste burchten van de 13e en 14e eeuwse Nederlanden: Huis ten Strijen en het belang voor de regio van zijn illustere bewoner, Ridder Willem van Duvenvoorde, die het kasteel zijn 14e eeuwse grandeur gaf.

Over de evolutie van het gebouw en over de glansrijke carrière van zijn bewoner (van bastaard tot een van de machtigste mannen van de 14e eeuw) gaat deze tentoonstelling. Een tot de verbeelding sprekende expositie!