Persoonlijke verhalen brengen bevrijding van Raamsdonk tot leven: ‘De hele straat lijkt in vlammen, rook en lawaai op te gaan’

Bas Zijlmans heeft een boek geschreven over de bevrijding van de gemeente Geertruidenberg, met name Raamsdonk.

Raamsdonk 31 oktober 2024 - ‘Naar de hel met tanks!’ Zo heet de nieuwe heemkundige uitgave van Bas Zijlmans, die gaat over de bevrijding van wat nu de gemeente Geertruidenberg heet. Raamsdonk en het verhaal van de Britse tankcommandant Ken Tout staan erin centraal.

De Achterste Dijk bij Raamsdonk in handen houden, dat was cruciaal voor de Duitsers. ,,Zo kon worden voorkomen dat de geallieerden, die eind oktober 1944 al tot Waspik waren opgerukt, de bruggen van Keizersveer en Geertruidenberg zouden innemen om zo een oversteek te maken naar bezet Nederland”, zegt Zijlmans, het 89-jarige historische geweten van deze regio. ,,Dus werd bij de Lambertuskerk een fortificatie gemaakt, waarbij onder meer een boerderij van Kuijsters werd geconfisqueerd.”

Op 30 oktober zette een Brits tankregiment de aanval in. Twee dagen duren de gevechten. ,,Ze waren heel hevig, er zijn heel veel soldaten gesneuveld.” 29 Schotten en Engelsen – de jongste is 19, de oudste 28 – gaven hun leven voor onze vrijheid. Zijlmans noemt ze allemaal bij naam, zo ook de 27 Duitse soldaten.

Na twee dagen, waarbij ook een aantal inwoners van Raamsdonk de dood vond in de Terrier Battle, trekken de Duitsers zich terug naar de noordkant van de Bergsche Maas. Beide bruggen worden opgeblazen, maar echt bevrijd kunnen de dorpen aan de rivier zich niet voelen. ,,Het ironische is dat voor die tijd Raamsdonk, ’t Veer en Den Bergh niks van oorlogshandelingen te vrezen hadden. Daarna dus wel, tot 8 mei 1945 vlogen er granaten over en weer.”

In het boek schenkt Zijlmans ook veel aandacht aan Ken Tout, plaatsvervangend tankcommandant. ,,Die heb ik leren kennen in de tijd dat Jan Schouten, toenmalige burgemeester van de gemeente Raamsdonk, Schotse en Engelse bevrijders had uitgenodigd. Ik mocht daarbij zijn. Er ontstond een vriendschap. Ken heeft mij in 1996 een boek toegestuurd: To hell with tanks!. Daarin vertelt hij wat hij destijds in Raamsdonk heeft meegemaakt.”

‘Het noodlot slaat toe’

Twee hoofdstukken heeft Zijlmans laten vertalen en opgenomen in zijn boek. Zo schrijft Tout over de binnenkomst van Raamsdonk, via de Luiten Ambachtstraat: Het reusachtige ijzeren gevaarte [een tank] sleurt zich in en om de bocht, uit het zicht. (…) Maar dan…! Fate, het noodlot slaat toe. God help me! De hele straat lijkt in vlammen, rook en lawaai op te gaan.

Direct nà de tankslag worden de uitgeschakelde gevechtsvoertuigen versleept naar het weiland ten westen van de Raadhuisstraat om daar de tijd af te wachten dat het naar de sloperij vervoerd kan worden. Vanaf links naar rechts: de Sherman V-tank van luitenant McColl; het tweede StuG III; een RAM-Ram-Kangaroo; de Sherman V-tank van sergeant Thompson; het eerste StuG III en het woonhuis van de boerderij van Chiem Kuijsters.

En over dé slag, bij de Lambertuskerk: Overal heerst chaos, wanorde en geluid maken één grote kakafonie. Slierten rook en brandende resten waaieren tussen de tanks. (…) En machinegeweren maaien een denkbeeldig net van kogels over het strijdtoneel. En steeds weer die dikke deken van mist en de afschuwelijke geur van kruitdampen en brandend vlees.

In het boek besteedt Zijlmans ook aandacht aan de bewoners zelf, destijds kind. ,,Zo heb ik in 1997 gesproken met Piet Boons, die op een boerderij aan de Schansstraat woonde. Op hun erf ontploften op 30 oktober granaten, een Duitse soldaat werd dodelijk getroffen. Hij heeft die militair in de buurt van het kippenhok begraven.” Piet was negentien jaar, Werner Kegel uit Dresden een jaar jonger.

Naar de hel met tanks! is op maandagavond(en) vanaf 19.30 uur bij de Oudheidkundige Kring Geertruydenberghe in de Oude Wacht te Geertruidenberg te koop á 13,50 euro.

Bron: BN De Stem

Digitalisering en Wiki opmaak: Terry van Erp